Demografia

W brytyjskiej prasie raz po raz pojawiają się artykuły o „polskiej inwazji” na Wyspy. Istotnie, według ostrożnych szacunków w ciągu ostatnich dziesięciu lat wyemigrowało tam ponad siedemset tysięcy Polaków. Mówi się o milionie, a czasem o dwóch. Ewa Winnicka podróżuje po Wielkiej Brytanii i oddaje głos owym „najeźdźcom”, wywodzącym się ze wszystkich grup społecznych. Pyta, jak polscy inteligenci, robotnicy, drobni przedsiębiorcy, studenci i bezdomni widzą kraj, do którego przybywają. Każda historia to gotowy scenariusz filmowy. Angole to przede wszystkim niejednoznaczny obraz tubylców: obywateli Wielkiej Brytanii, malowany nadzieją i rozczarowaniem, podziwem i lekceważeniem, wreszcie sukcesem i porażką polskich „kolonizatorów”. To fantastyczna kontynuacja Londyńczyków pół wieku później i w świecie bez granic. „Kim jest Anglik dla Polaka? Kim Polak dla Anglika? Ewa Winnicka wysłuchała kilkudziesięciorga polskich „najeźdźców” na Wyspy. Opowiedzieli jej, w jakie wpadali pułapki, jak się z nich wydobywali albo nie, jak zwyciężali, nieraz w wielkim stylu, jak walczyli o prawa pracownicze, nie tylko dla siebie. Aktualna, poważna i dowcipna książka reporterska dla wszystkich, zwłaszcza dla tych, którzy wybierają się w drogę. A wybrały się już podobno dwa miliony.” Małgorzata Szejnert

W dobie masowych procesów imigracyjnych państwa docelowe muszą zmierzyć się z włączeniem imigrantów w struktury społeczeństwa, gospodarki, a zwłaszcza rynku pracy. Proces inkluzji politycznej cudzoziemców stanowi wielkie wyzwanie dla całych społeczeństw oraz ich elit politycznych. Dylematy związane z warunkami nadawania obywatelstwa dotykają fundamentalnych dla państwa narodowego pytań o podstawy i reguły członkostwa we wspólnocie politycznej.
W książce oprócz wprowadzenia teoretycznego do tematu inkluzji politycznej imigrantów czytelnik znajdzie analizę doświadczeń Niemiec, Francji i Wielkiej Brytanii w tej dziedzinie. Państwa te stosują odmienne modele włączania imigrantów w system prawno-polityczny, różnią się przyjętą koncepcją wspólnoty politycznej, kultury narodowej i obywatelstwa. Książka nie tylko w interesujący sposób opowiada o tym, jak kraje europejskie stały się państwami imigracyjnymi, lecz stanowi także przyczynek do dyskusji o wyzwaniach, z jakimi Polska i Polacy będą się prawdopodobnie musieli zmagać w bliższej lub dalszej przyszłości.

Magdalena Lesińska, dr, zastępca dyrektora Ośrodka Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego oraz sekretarz Komitetu Badań nad Migracjami Polskiej Akademii Nauk. Absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego (Instytut Nauk Politycznych) oraz Central European University w Budapeszcie (Nationalism Studies). Interesują ją takie zagadnienia jak: polityka państwa wobec procesów migracyjnych, transnarodowe procesy polityczne, w szczególności mobilizacja polityczna imigrantów oraz mniejszości narodowych i etnicznych, a także aktywność polityczna Polonii i Polaków przebywających za granicą.

Publikacja w dwóch wersjach językowych: s. 1–128 wersja polskojęzyczna;
s. 129–248 wersja angielskojęzyczna.
Praca jest dziełem oryginalnym, pionierskim i bardzo potrzebnym, o dużych walorach poznawczych, teoretycznych i utylitarnych. (…) Wypełnia lukę w literaturze przedmiotu, zwłaszcza jeśli idzie o opracowania politologiczne i socjologiczne na temat politycznej partycypacji i integracji imigrantów. O jej oryginalności i naukowych walorach przesądzają przyjęta metodologia oraz sposób interpretacji efektów uzyskanych w toku badań empirycznych. Książka ta (…) powinna dotrzeć nie tylko do specjalistów, ale również do elit politycznych i partyjnych.
Z recenzji prof. dr. hab. Józefa M. Fiszera

Niniejsza nie tylko pełni funkcję diagnostyczną, stanowi też bogaty materiał będący przesłanką do rozpoczęcia szerokiej debaty publicznej nad zakresem dopuszczalnej aktywności politycznej imigrantów w Polsce. Jest to zbiór informacji na temat omawianego zagadnienia, który powinien być przedstawiony zarówno działaczom politycznym, funkcjonariuszom publicznym, jak i publicystom podejmującym zagadnienia społeczno-polityczne.
Z recenzji dr. hab. Pawła Huta

The book is an original, pioneering and necessary work offering cognitive, theoretical and utilitarian, features. (…) It fills the gap in literature on the issue, especially within the category of books on political science and sociology. Its original and scientific character is settled by the adopted methodology and the way in which the empiric research outcomes are interpreted. (…) It should reach not only specialists but also political and party elites.
Review by Professor Józef M. Fiszer, Ph.D.

Apart from its diagnostic function, the work constitutes abundant material for starting widespread public debate over the scope of immigrants’ political activeness admissible in Poland. It is a collection of information on the discussed issue that should be presented to political activists and government officials as well as journalists involved in social and political issues.
Review by Paweł Hut, Ph.D.

„Kolonializm się skończył, jednak wyobrażenia pozostały”, piszą w tej śmiałej reportersko-eseistycznej książce autorzy. Czy rasizm jest częścią polskości? Agnieszka Kościańska i Michał Petryk w swoim historyczno-antropologicznym śledztwie badają systemowe wymiary rasizmu przeciwko czarnym migrantom i Romom w Polsce. Sięgają po przedwojenne związki Polski z kolonializmem, opisują PRL-owską politykę wobec przybyszy z zaprzyjaźnionych afrykańskich krajów, wreszcie przedstawiają jak rasizm i kolonializm wpłynęły na sytuację nie-białych Polaków i przybyszy w III RP.

Kiedy w Doniecku robi się coraz niebezpieczniej i na ulice wyjeżdżają pierwsze czołgi, rodzina Baranowskich decyduje się na organizowaną przez polskie władze ewakuację z Ukrainy. Ciepłe przyjęcie w obozie dla uchodźców osładza Romkowi i jego rodzeństwu pobyt w nowym miejscu, ale dzieci tęsknią za dziadkami i dopytują, kiedy będą wracać do domu. Niestety nie nastąpi to szybko, dlatego cała rodzina uczy się polskiego, żeby dzieci mogły iść do szkoły, a rodzice do pracy. Romek zaczyna powoli rozumieć, że teraz tu ma być ich dom. Ale jeszcze nie wie, czy go lubi, czy nie. Historia jednej z rodzin z Doniecka, którą wojna na Ukrainie zmusiła do ucieczki z domu. Ponieważ rodzina (polsko-ukraińska) chce pozostać anonimowa, żeby jak najszybciej zasymilować się z Polakami, nie podajemy ich nazwiska ani nazwy miasta, w którym osiedli.

Agnieszka Trąbka – socjolożka, psycholożka i tłumaczka. W 2013 roku obroniła doktorat w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, obecnie pracuje na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II. Prowadziła badania w Polsce, w Niemczech oraz w Stanach Zjednoczonych w ramach stypendium na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku. Jej zainteresowania naukowe obejmują socjologię i antropologię mobilności, migracje oraz przemiany tożsamościowe we współczesnym świecie.
Jak przeżywają migrację osoby, które w dzieciństwie zmieniały kraj zamieszkania w związku z pracą rodziców (tzw. Third Culture Kids)? Przed jakimi wyzwaniami stają młodzi migranci? Jak sobie z nimi radzą? Dlaczego wyjazd dla jednych jest przygodą życia, a dla innych traumą? Na podstawie wywiadów biograficznych Agnieszka Trąbka analizuje przebieg adaptacji, proces budowania tożsamości oraz wpływ doświadczenia migracji na wybory życiowe w dorosłości.

Agnieszka Trąbka w swojej pracy dociera do jądra i istoty przeobrażeń współczesności, wiążących się z intensyfikacją migracji na ogromną skalę. (…) Uderza jednak nie tylko oryginalność tematu, zasadniczo niepodejmowanego na gruncie polskim, lecz także fascynujący sposób pisania Autorki. Czytanie tej pracy to nie tylko odkrywanie socjologiczno-antropologicznej istoty Third Culture Kids, ich tożsamości, ale również doświadczanie swoistej przygody międzykulturowej, poprzez biograficzne odsłanianie drogi życia uczestników i uczestniczek badania.
z recenzji prof. Krystyny Slany