Demokratyzacja kultury współczesnej Między teoriami a praktykami

Czasopismo naukowe „Wortfolge. Szyk Słów”, wydawane przez Instytut Filologii Germańskiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, będzie się ukazywać raz w roku w wersji drukowanej i elektronicznej. Niemiecko-polski tytuł oznacza, że periodyk stawia sobie za cel nie tylko przedstawianie i upowszechnianie problemów literatury, języka i kultury niemieckojęzycznego obszaru językowego, lecz także pośredniczenie w wymianie myśli między humanistyką niemiecką i polską oraz komparatystyczne podejście do prezentowanych zagadnień. Czasopismo będzie miało charakter interdyscyplinarny, ale pozostanie wierne podstawowym obszarom filologii: językoznawstwu i literaturoznawstwu. Skierowane jest przede wszystkim do przedstawicieli humanistyki uniwersyteckiej oraz wszystkich zainteresowanych literaturą, kulturą i językiem niemieckim.

Zbiór artykułów poświęconych zjawisku autodestrukcji w kulturze. Autorzy proponują spojrzenie na akty samobójcze z punktu widzenia kulturoznawczego, biorąc pod uwagę obszary współczesnej kultury, w których destrukcja (ściślej, zachowania samobójcze) staje się przedmiotem refleksji (literaturę, prasę, film). Książka ma oryginalną strukturę: każda część składa się z dwóch artykułów, których autorzy przyglądają się zagadnieniu zawartemu w tytule z odmiennych perspektyw, prowadząc rodzaj intrygującego dialogu i ukazując racje często będące w interpretacyjnym sporze.

Powstające u nas prace poświęcone tej problematyce przyjmują z reguły perspektywę psychologiczną, socjologiczną lub kryminalistyczną, nikt natomiast do tej pory nie próbował spojrzeć na nią z perspektywy kulturoznawczej. Samobójstwo to zawsze dramat człowieka. Sposób, w jaki kultura opisuje zjawisko dobrowolnej śmierci, mówi wiele nie tylko o autodestrukcji, ale przede wszystkim o tym, jak postrzegamy kwestie ludzkiej decyzji w sprawach ostatecznych.

A collection of articles devoted to self-destruction in culture. The authors analyse suicidal acts in terms of culture, taking into account contemporary culture (literature, press, film) in which such attempts become objects of reflexion. The book has a novel structure: each part consists of two articles, in which the authors observe the title problem from different perspectives, entering into an intriguing dialogue and showing arguments which are often debatable in terms of interpretation.

Monografia zbiorowa „Bajka ludowa i nie-ludowa w badaniach interdyscyplinarnych” stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób współcześnie pojmuje się i bada bajkę ludową. To proste pytanie nie jest bezzasadne, jako że zainteresowanie bajką w ostatnich czasach wydaje się znaczne. Powstaje wiele filmów, spektakli i książek odwołujących się już w nagłówkach do tytułowej kategorii, ale niejednokrotnie trudno znaleźć między nimi jakieś bliższe związki poza daleko idącymi skojarzeniami z czarami, cudownością i niezwykłością. Być może w takim szerokim rozumieniu terminu jest zauważalny zwrot ku pierwotnemu znaczeniu słowa bajka, czyli bajać, kłamać, opowiadać nieprawdy. Pragnąc bliżej przyjrzeć się istocie tego problemu, zaproszono do zaprezentowania wyników swych badań nad bajką 18 przedstawicieli różnych dyscyplin (folklorystów, etnologów, kulturoznawców, literaturoznawców, teatrologów, filozofów, pedagogów), aby zobaczyć z ich perspektyw, czym jest bajka, co w rzeczywistości kryje się pod tym pojęciem i jakimi narzędziami można tę kategorię badać.

Klamrami książki są teksty krytycznie analizujące założenia reformy akademickiej (2017: Reforma nauki – nauka reformy) oraz rysujące perspektywy dla wdrożenia uchwalonego ostatecznie prawa (2020: Zamęt u źródeł), wobec powszechnie znanych, nieusuwalnych zaszłości. Autor trwa na posterunku obserwatora spraw uczelnianych, które opisywał na różnych poziomach – najpierw w felietonach, odbijających jak w lusterku uczelnianą codzienność (Ul. Obrazki akademickie), potem w artykułach analizujących rozwiązania prawne i utrwalone obyczaje typowe w polskich uczelniach (Co dalej? Akademicka dysputa).

Obecny zbiorek zawiera publikowane eseje, artykuły oraz wywiady, w których sprawy uczelniane oglądane są z dystansu bardziej odległego, poświęcone zagadnieniom dla uczelni fundamentalnym: powojennej historii polskiego uniwersytetu (przykład UW), idei uniwersytetu europejskiego (Jaspers), roli nauki w uniwersytecie (Grabski) oraz znaczeniu uczelni wyższej dla kultury narodowej (debata PAU). Znajdziemy tu także wywiad o studiowaniu w uniwersytecie brytyjskim, dedykowane studentom cytaty o życiu uniwersyteckim oraz ślad debaty o tym, jaka jest, a jaka być powinna rola profesora w uczelni wyższej. Wspólnym ich mianownikiem jest spojrzenie na rolę uczelni jako źródło kultury społecznej. Zdaniem Autora analiza zjawisk w przekroju historycznym, pokoleniowym oraz europejskim, wskazuje niezbędne kierunki przywracania polskim uniwersytetom ich naturalnej roli ostatecznego wzorca w dziedzinie edukacji oraz kultury.

The book deals critically with the academic reform in Polish universities 2017–2020. The author focuses on the problems raised in his earlier texts (The Hive: Academic Scenery and What Next? An Academic Dispute). In the present volume a more distant perspective is adopted, as the author concentrates on broad issues, fundamental for Polish universities and recently brought to the public debate: the post-war history (example: Warsaw University), the idea of European university (K. Jaspers), the significance of science & research (M.W. Grabski) and the role of academia in development of national culture (the debate at the Polish Academy of Arts and Sciences). The book also includes an interview with a Polish student at a British university and the echo of the debates on the position of university professor: expectations vs. reality.

Profilowany tematycznie VI tom serii Światło i ciemność, tym razem zatytułowany Ciemność i światło, składa się z siedemnastu prac. Ich autorami są członkowie i sympatycy Laboratorium Niedogmatycznej Duchowości z polskich i zagranicznych ośrodków naukowych.
Zgodnie z dualistyczną koncepcją serii, tematyka szóstego woluminu oscyluje wokół motywu ciemności, obecnego w systemach światopoglądowych, religijnych i filozoficznych, a tym samym przejawiającego się w kulturze.

"(...) Z zainteresowaniem należy odnotować przedsięwzięcie wydania kolejnej publikacji przez Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy. Jest to monografia pod redakcją dr Heleny Czakowskiej i ks. dr. Mariusza Kucińskiego.Modelowe zainteresowanie interdyscyplinarnej wiedzy w służbie odpowiedzialności za człowieka ukazuje inicjatywa badawczo - odkrywcza w tym zakresie, jaką prezentują autorzy poszczególnych rozdziałów. Treść ich prowadzi do odczytania na nowo zadań pedagogii afirmacji człowieka jako osoby. Publikacja przybliża istotną rolę pedagogiki oraz religii, a także pozwala czytelnikowi dokonać wglądu w wybrane z tego obszaru problemy i zagrożenia we współczesnym świecie. (...)."