Detroit

Pierwsi przybysze na Wielkie Równiny zobaczyli morze traw ciągnące się po horyzont. Żadnych drzew, wzniesień terenu, przecinającej prerię rzeki. Hodowcy bydła zastali tu wymarzone pastwiska dla swoich stad. Rdzenni mieszkańcy musieli ustąpić miejsca kowbojom. Potem przybyli farmerzy i zaczęła się wielka orka. Miliony akrów ogołocono z traw, by wysiać pszenicę. Na początku XX wieku wydawało się, że ziemia rodzi złoto. Jednak hossa nie trwała wiecznie. Najpierw przyszedł Wielki Kryzys, a z nim bankructwa banków i gwałtowny spadek cen pszenicy. Później rozpętało się piekło. Przez kolejne lata zamiast deszczu na domy i pola osadników spadały tony błota i piasku, który wciskał się w każdą szczelinę, niszczył uprawy, dostawał się do płuc. Wiatr wzbijał tumany pyłu z ziemi pozbawionej ochrony traw.
Szalejące w latach trzydziestych XX wieku burze piaskowe uznano za jeden z najpoważniejszych kataklizmów pogodowych, była to też najstraszliwsza w skutkach katastrofa naturalna w dziejach Ameryki, spowodowana bezmyślną działalnością człowieka. Timothy Egan śledzi losy kilkunastu osób, ich rodzin i sąsiadów, ich zmagania, sukcesy, a potem desperacką walkę o przetrwanie. To opowieść o niezwykłej sile charakteru i wytrwałości w obliczu katastrofy – ale też ostrzeżenie, że zwracając się przeciwko naturze, w końcu zawsze się przegrywa.

Bardzo ważną rolę w moich przygotowaniach do objęcia placówki w Waszyngtonie odegrał profesor Zbigniew Lewicki, ówczesny dyrektor Departamentu Ameryki Północnej i Południowej w MSZ, przyszły autor znakomitych pięciu tomów „Historii cywilizacji amerykańskiej”. Korzystając z jego rozległej i gruntownej wiedzy, w dużej mierze wyrastającej z osobistych doświadczeń, znacznie pewniej stawiałem swoje pierwsze kroki w realizacji nowych zadań, zwłaszcza w kluczowej w tamtym czasie kampanii na rzecz uzyskania przez Polskę członkostwa w NATO.
Jerzy Koźmiński, ambasador RP w USA w latach 1994–2000

Pięciotomowe opracowanie Zbigniewa Lewickiego w interesujący sposób objaśnia czytelnikowi mniej i bardziej znane sploty historii, kultury, gospodarki i polityki Stanów Zjednoczonych. Warto polecić je nie tylko amerykanistom, studentom i nauczycielom akademickim.
Robert Kupiecki, ambasador RP w USA w latach 2008–2012


W kolejnym dziele poświęconym cywilizacji amerykańskiej profesor Lewicki wytrawnym piórem prowadzi nas przez skomplikowany i pełen wyzwań okres 1980–2021, udowodniając, że o sprawach trudnych można pisać w sposób przejrzysty, a jednocześnie rzetelny. Dla badaczy, studentów, ale też czytelników zwyczajnie zainteresowanych Ameryką, to lektura obowiązkowa.
Ryszard Schnepf, ambasador RP w USA w latach 2012–2016



Pięciotomowa „Historia cywilizacji amerykańskiej” profesora Zbigniewa Lewickiego to dzieło absolutnie wyjątkowe w historii światowej amerykanistyki: nikt – ani w USA, ani w innym kraju – nie napisał takiej monumentalnej syntezy, obejmującej historię społeczną, kulturalną, polityczną i gospodarczą Stanów Zjednoczonych od początków XVII wieku do czasów najnowszych.

Piotr Wilczek, ambasador RP w USA w latach 2016–2021

From the bestselling author of The Lost City of Z, now a major film starring Charlie Hunnam, Sienna Miller and Robert Pattison, and the Number One international bestseller The Wager, comes a true-life murder story which became one of the FBI’s first major homicide investigations.

In the 1920s, the richest people per capita in the world were members of the Osage Indian nation in Oklahoma. After oil was discovered beneath their land, they rode in chauffeured automobiles, built mansions and sent their children to study in Europe.

Then, one by one, the Osage began to be killed off. As the death toll climbed, the FBI took up the case. But the bureau badly bungled the investigation. In desperation, its young director, J. Edgar Hoover, turned to a former Texas Ranger named Tom White to unravel the mystery. Together with the Osage he and his undercover team began to expose one of the most chilling conspiracies in American history.

Jeśli myślicie, że w Nowym Jorku poczujecie się jak w domu, to czeka was zawód. Jeśli przybywacie do miasta, aby oddawać się swoim marzeniom, to się tu nie odnajdziecie. Znaleźć się tutaj – oto marzenie. Będąc już na miejscu, trzeba zachowywać czujność. Nowy Jork jest stolicą świata, bo każdemu obiecuje, że znajdzie tutaj to, czego szuka.

5400 wieżowców, prawie 170 języków i jedyne miasto w Stanach Zjednoczonych, w którym Amerykanie chodzą pieszo – Nowy Jork jest jedyny w swoim rodzaju. Ma największe wyrwy w drogach, najbardziej katastrofalne przerwy w dostawie prądu, najwyższe podatki miejskie i ceny wynajmu mieszkań, które doprowadzą was do łez. Jednocześnie odznacza się najsłynniejszym dworcem wielkomiejskim, najodważniejszymi rowerzystami, wciąż jeszcze zapierającą dech w piersi panoramą i niesamowitą wręcz różnorodnością ludzi.

Verena Lueken ukazuje miasto, w którym świat znajduje się tuż za progiem, a nieodłącznym elementem codzienności są rzeczy, których nikt się nie spodziewa. Do teatru można tu pójść w szortach i kapciach, a mimo to obowiązujące tutaj zasady ubierania się są jeszcze bardziej konserwatywne niż gdziekolwiek indziej. Stara się zgłębić zamiłowanie nowojorczyków do wszystkiego, co się wiąże z numerami. Ich ambicję, żeby ze swojego miasta uczynić zieloną metropolię, z nadziemnymi parkami i strefami wyłączonymi z ruchu samochodowego, znajdującymi się w samym środku Manhattanu. Ich asertywność, którą wykazują się już podczas wsiadania do wagonów metra. Ich energię, dzięki której z każdego kryzysu wychodzą jeszcze silniejsi. I ich przekonanie, że do ich miasta należy przyszłość.

Nowy Jork. Olśniewające miasto przyciągające tłumy marzycieli z całego świata. Od dekad symbol sukcesu, postępu i kariery. Synonim amerykańskiego snu. Bywa jednak najsmutniejszym miejscem na ziemi – gorsze od porażki jest tu bycie niewidzialnym.
I to właśnie niewidzialnym LeDuff poświęca swoją książkę. Pisze o tych, którzy mieszkają w ciasnych mieszkaniach. O strażakach i ich rodzinach, którzy po 11 września 2001 roku stracili wszystko. O ludziach, którym rytm pracy, snu i dnia wyznaczają kaprysy szefa, właściciela mieszkania, sędziego w sądzie rodzinnym czy burmistrza. To nie książka o nowojorczykach, którym drzwi otwierają portierzy, tylko o samych portierach. O robotnikach, ulicznych handlarzach, sprzątaczkach, rybakach, imigrantach i barmanach. O ludziach, których nie na co dzień zauważamy, ale których brak okazałby się dotkliwy.
Praca i inne grzechy to uniwersalna i błyskotliwa opowieść o etosie pracy i hołd złożony niewidzialnym mieszkańcom amerykańskiej metropolii. To również reporterskie studium rozwarstwienia ekonomicznego i powolnej degradacji klasy robotniczej, tak powszechnych bez względu na szerokość geograficzną.

Franklin D. Roosevelt często określany jest jako jeden z największych prezydentów w historii Stanów Zjednoczonych. Pamiętany zwłaszcza jako wybitny przywódca amerykański w czasie Wielkiej Depresji i okresie II wojny światowej. Antony Sutton rzuca wyzwanie temu stereotypowi, przedstawiając swoją, dla niektórych być może kontrowersyjną, ale niewątpliwie dobrze przygotowaną, analizę. Analizując liczne materiały źródłowe, dochodzi do wniosku, że Roosevelt był człowiekiem realizującym interesy nie tyle własnego państwa, ile raczej ukrytych elit, jak również swoje prywatne. Obraz tego prezydenta i jego kompanów z Wall Street, jaki wyłania się z książki, to wizja bandy „korporacyjnych socjalistów”, których łączyła wiara w społeczną utopię. Przy czym była to wiara nieszczera, gdyż ekipa ta wykorzystywała ją do działań, które w ostatecznym rachunku korzyści przynieść miały głównie wielkim monopolom. Sutton ukazuje genezę socjalizmu korporacyjnego – tworzenia monopoli za pomocą wpływów politycznych – jako „przymus umożliwiający kilku jednostkom – tym, którzy utrzymują i czerpią zyski z monopolu – żyć w społeczeństwie na koszt pozostałych”. Śledzi historyczne powiązania rodzin Delano i Rooseveltów z Wall Street, a także te, które Franklin Delano rozwijał dzięki osobistemu zaangażowaniu w swojej wczesnej karierze spekulanta finansowego i dealera obligacji. Nowy Ład prawie zniszczył wolną przedsiębiorczość w Ameryce, nie wpłynął jednak ujemnie na interesy starych przyjaciół FDR, osadzonych w wybranych korporacjach, instytucjach finansowych i federalnych agencjach regulacyjnych. Ta elitarna grupa, wraz ze swoimi sojusznikami, skorzystała z dekretów i programów wygenerowanych przez ich starego dobrego znajomego urzędującego w Białym Domu, podczas gdy tysiące małych przedsiębiorstw ucierpiało, a miliony były bezrobotne. Roosevelt – człowiek Wall Street to znacznie więcej niż fascynujące studium historyczne i polityczne. W przygniatającej swoim ciężarem pracy Suttona można doszukać się wielu współczesnych analogii. Wystarczy przez ten pryzmat przyjrzeć się ostatnim kryzysom bankowym i umocnieniu prywatnych instytucji finansowych za pomocą środków publicznych. Klasyczne już dzisiaj studium korupcji amerykańskich elit Suttona opublikowane zostało po raz pierwszy w 1975 r.

***

Antony C. Sutton (1925-2002), angielski ekonomista, historyk i pisarz. Badacz Związku Sowieckiego i uznany autorytet w dziedzinie sowietologii. Autor kilkudziesięciu książek i artykułów, wśród których do najgłośniejszych należy Wall Street i rewolucja bolszewicka, będąca częścią trylogii, na którą składają się ponadto prace Wall Street and the Rise of Hitler oraz Wall Street and Franklin Delano Roosevelt.