Do Domu, Ku Wolności. Rola Czechosłowacji W Migracji Ludności Polskiej W Latach 1945–1948

„Czy jest nas za dużo?” to próba przeanalizowania etapów rozwoju ludzkości i czynników wpływających na wzrost populacji. To ocena roli wzajemnych relacji człowieka z naturą na wszystkich obszarach kuli ziemskiej na przestrzeni tysięcy lat. Marek Lechowski w swojej książce nawiązuje zarówno do wybranych faktów z historii ludzkości, jak i do wizji przyszłości ukazanych w filmach i powieściach science-fiction. Uważa, że każdy z nas powinien zastanowić się, co czeka rodzaj ludzki, jeśli nie zmienimy swojego postępowania na polu gospodarczym i społecznym. Ukazując różne aspekty życia w coraz bardziej zwiększającej się populacji, autor zadaje kluczowe pytanie: „Czy nie nadszedł już czas na samoograniczenie się?”.

Książka stanowi studium procesu integracji imigrantów polskiech we Francji w latach 1939–1949. Autor analizuje różnorakie jego aspekty w odniesieniu do kilkusettysięcznej społeczności polskich „pracowników cudzoziemskich” (travailleurs étrangers), którzy osiedlili się nad Sekwaną w czasach międzywojennych. Ze szczególną uwagą bada ewolucję trzech czynników „utrzymania polskości” w życiu imigrantów: szkolnictwa polskiego, polskiego duszpasterstwa rzymskokatolickiego oraz życia stowarzyszeniowego. Paweł Sękowski stawia tezę, że badany okres był przełomowy dla Polek i Polaków we Francji. Jedni w latach 1946–1948 decydowali się na „reemigrację” do powojennej, odmienionej politycznie Polski Ludowej, inni pozostawali we Francji i coraz silniej integrowali się z lokalną społecznością. Wielu przedstawicieli zwłaszcza tzw. drugiego pokolenia imigrantów stawało się stopniowo Francuzami polskiego pochodzenia.

Książka o teraźniejszości Śląska Opolskiego jest swoistym podsumowaniem moich doświadczeń badawczych oraz zaangażowania w sferę praktyki społecznej. Zajmuję się w niej ważnymi problemami społecznymi o charakterze globalnym, które odzwierciedlają się w regionie opolskim i w jego społecznościach lokalnych, powodując dotkliwe społeczne skutki. Prowadzę swoje rozważania na tle zróżnicowanych wątków tradycji badań problemów społecznych w międzywojennej polskiej socjologii oraz polskich badań socjologicznych podejmowanych na Śląsku Opolskim po II wojnie światowej do czasów transformacji ustrojowej. Ukazuję zróżnicowane wątki tematyczne badań problemów społecznych Opolszczyzny, m.in. problemy integracji społecznej zróżnicowanej etnicznie ludności, konfliktów etnicznych, dominacji kulturowej, jak również problemów środowiska naturalnego (katastrofy powodzi), bezrobocia, migracji i wielu innych.
Szczególnym przedmiotem swoich rozważań czynię trzy dominujące problemy społeczne Śląska Opolskiego: kryzys demograficzny, migrację oraz opolski rynek pracy. Uwidaczniam społeczne skutki, które dotykają regionalną społeczność oraz społeczności lokalne. Najbardziej dotkliwe są procesy depopulacji wynikające z nasilonych migracji zagranicznych i wewnętrznych oraz przemian świadomościowych i przekształceń stylów życia w bogatych krajach europejskich, które zaczęły przenikać na Opolszczyznę. Przedstawiam opracowane przez opolskich socjologów i demografów mechanizmy zaradcze, a wśród nich koncepcję Specjalnej Strefy Demograficznej (Opolskie dla rodziny), której realizację rozpoczęły władze samorządowe województwa opolskiego.

Świat późnej nowoczesności to świat, w którym tradycyjne modele życia społecznego – wypracowane i stosowane dotychczas – się wyczerpują.

W tym kontekście warto odciąć się od tradycyjnego, linearnego myślenia o przebiegu życia zawodowego i spojrzeć na to zjawisko z innej, nowej perspektywy: z perspektywy uwzględniającej powiązania między strukturą i podmiotowym sprawstwem (agency).
Monografia zgłębia znaczenie migracji w życiu zawodowym człowieka. Empiryczną podstawę prezentowanego tomu stanowią wyniki badań prowadzonych przez blisko dwie dekady w Ośrodku Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego.
Pracę można jednocześnie traktować jako najlepszą w polskiej dotychczasowej literaturze syntezę rozważań teoretycznych, stosowanych metod i wreszcie wyników badawczych dotyczących migracji.
Migracja traktowana jest w pracy i jako zjawisko społeczne, o określonych uwarunkowaniach, przebiegu, zamierzonych i niezamierzonych konsekwencjach oraz jako zjawisko indywidualne, będącym istotnym składnikiem ludzkich losów, owych tytułowych „ścieżek zawodowych”, a nawet szerzej całych ścieżek biograficznych migrantów.
(z recenzji prof. dr. hab. Marka Ziółkowskiego)
dr Izabela Grabowska-Lusińska, wykładowca Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej. Od 2001 roku jest związana także z Ośrodkiem Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego. Stypendystka Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, ekspert Komisji Europejskiej, Dyrekcji ds. Zatrudnienia w Sieci Ekspertów Mobility Lab i WEESP; współpracuje z Międzynarodową Organizacją ds. Migracji oraz z Ernst&Young w zakresie kształcenia Publicznych Służb Zatrudnienia.
Współautorka książki Emigracja ostatnia? (2009).

Kim byli osadnicy Ziem Zachodnich? Skąd przybyli i czy opuścili swoje rodzinne strony dobrowolnie? Co zastali w pierwszych powojennych latach na „Polskim Dzikim Zachodzie” i kiedy zaczęli nazywać to miejsce nowym domem? Niniejsza antologia zawiera wybór wspomnień naocznych świadków tamtych dni, które wysłane zostały na konkurs na najlepsze pamiętniki osadników ogłoszony przez Instytut Zachodni w Poznaniu w 1956 roku. Większość z nich nie została wówczas dopuszczona przez cenzurę do druku z powodu ich krytycznego tonu i otwartości z jaką zostały napisane. Unikalny charakter zamieszczonych tu tekstów daje wgląd w życie codzienne ówczesnych osadników z perspektywy nauczyciela, burmistrza, urzędniczki, rolnika, gospodyni domowej i innych. Po często traumatycznych przeżyciach wojennych i przymusowej migracji ludzie ci zostali skonfrontowani z niemieckim dziedzictwem kulturowym, zmuszeni byli zadomowić się i oswoić obcy im krajobraz. Ich fascynujące opowieści ubarwiają liczne fotografie, a obszerne wprowadzenie kreśli tło historyczne, okoliczności powstania pamiętników oraz kwestie kultury i polityki pamięci.





Beata Halicka jest profesorem na Wydziale Historii Uniwersytetu im A. Mickiewicza w Poznaniu. W latach 2012-2018 pracowała w Polsko-Niemieckim Instytucie Badawczym przy Collegium Polonicumw Słubicach, będącym wspólną jednostką badawczą UAM w Poznaniu i Europejskiego Uniwersytetu Viadrina Frankfurcie nad Odrą. Z tym ostatnim uniwersytetem związana była od 2006 roku. Ponadto w charakterze profesora gościnnego wykładała na uniwersytetach w Calgary (Kanada) w 2014 i w El Paso (USA) w 2016.

Beata Halicka jest autorką sześciu monografii (każda wydana po polsku i po niemiecku), licznych artykułów oraz redaktorką prac zbiorowych. Za książkę "Polski Dziki Zachód” otrzymała Nagrodę Identitas 2016 w kategorii najlepsza książka historyczna roku. Angielskojęzyczne wydanie tej monografii ukazało się w renomowanym wydawnictwie Routledge w 2020 roku.

Jej zainteresowania badawcze to historia społeczna i kultura Europy Środkowo-Wschodniej w XX wieku, problemy nacjonalizmu, przymusowych migracji, Polaków i Polonii w świecie, a także stosunki polsko-niemieckie, kwestie tożsamości w regionach przygranicznych, kultura i polityka pamięci. Więcej na: http://beatahalicka.pl/



Ostatnio ukazały się:

Mój dom nad Odrą. Pamiętniki osadników Ziem Zachodnich po 1945

Polski Dziki Zachód. Przymusowe migracje i kulturowe oswajanie Nadodrza 1945-48

Polski Dziki Zachód. Przymusowe migracje i kulturowe oswajanie Nadodrza 1945-48 - wydanie angielskie w wydawnictwie Routledge

W wersji niemieckojęzycznej książki te dostępne są w wydawnictwie Ferdinand Schöningh

Książka stanowi niezwykle wartościowe poznawczo i faktograficznie studium o powrotach, osadzone na osi demografia – polityka – ekonomia. Podejmuje nowatorskie propozycje „rozwiązań emigracyjnych” analizowanych w kontekście kompleksowego zarządzania tym zjawiskiem. Rozwiązania te są nowe na gruncie polskim i ważne dla polityk implementacyjnych.
Niezwykle inspirujące są również ustalenia empiryczne Autorki, będące rezultatem jej oryginalnych badań, które ukazują nam szerokie spektrum czynników rodzących motywy wyjazdowe, podejmowane decyzje, migracyjne życie zawodowe, działanie mikrostrukturalnej sieci powiązań oraz na tym tle uwarunkowania i socjoekonomiczną sytuację powrotu. Wnoszą wkład w budowanie nowych koncepcji wyjaśniających emigracje i powroty do kraju. W książce znajdujemy zarówno kanoniczne – starsze, jak i najnowsze w teorii migracji stanowiska, odnoszące się do migracji powrotnych.
z recenzji prof. dr hab. Krystyny Slany, Uniwersytet Jagielloński