...do niepodległości

Helena Paderewska (1856–1934), tak jak jej mąż, Ignacy Jan Paderewski, była osobą niepospolitą. Historycy nie poświęcili jej należytej uwagi, a przecież niewątpliwie była jedną z najwybitniejszych Polek swej generacji. Przez prawie lat czterdzieści pozostawała nie tylko towarzyszką życia Ignacego, jego najbliższą „wspólniczką” w pracy na rzecz niepodległości Polski, lecz także samodzielną działaczką społeczną na skalę w Polsce niespotykaną. Wiosną 1920 roku Helena spisała swoje wspomnienia z lat 1910–1920, najważniejszej chyba dekady życia i działalności Paderewskich. Odnalezione przed paru laty w zbiorach Instytutu Hoovera w Kalifornii, stanowią swoistą kronikę zabiegów jej męża o zwrócenie uwagi Zachodu na sprawę Polski, zorganizowanie mocnego polskiego stronnictwa w Stanach Zjednoczonych oraz rozwinięcie skutecznej kampanii na rzecz jej niepodległości.

Doskonały podręcznik akademicki, a równocześnie jedna z bardziej interesujących książek o dziejach najnowszych. Znana i ceniona od lat synteza historii Polski w XX wieku w nowej i najbardziej aktualnej odsłonie – do 2015 roku.
Nowa wersja – wydanie XII rozszerzone – została uzupełniona o wydarzenia z ostatnich lat: 2005–2015. Narracja została więc doprowadzona prawie do czasów obecnych.
Literatura obowiązkowa dla studentów historii, prawa, nauk politycznych, stosunków międzynarodowych i innych kierunków humanistycznych, a także przydatna i ciekawa lektura dla maturzystów oraz wszystkich osób zainteresowanych dziejami Polski w XX i XXI wieku, które chcą zrozumieć mechanizmy współczesnego świata.
Informacja o autorze/ redaktorze:
Wojciech Roszkowski – polski ekonomista i historyk, profesor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki. Urodził się w 1947 roku. Ukończył studia SGPiS, gdzie również doktoryzował się i w 1987 roku habilitował, a następnie w 1996 roku uzyskał tytuł profesora. Niezależnie od historii gospodarczej i politycznej Polski, jego zainteresowania naukowe obejmują najnowszą historię Europy Środkowej i Wschodniej. W latach 1978–1981 współpracował z podziemnym Polskim Porozumieniem Niepodległościowym. W latach 1980–1993 członek „Solidarności”. Pod pseudonimem literackim „Andrzej Albert” wydał w podziemiu popularną Najnowszą historię Polski 1918–1980. Od jesieni 1990 do sierpnia 1993 roku był prorektorem Szkoły Głównej Handlowej (dawniej SGPiS). W latach 1994–2000 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Studiów Politycznych PAN, od 2001 roku – Kosciusko Chair of Polish Studies na Uniwersytecie w Virginii. Od marca 2003 roku Kierownik Katedry Stosunków Międzynarodowych Collegium Civitas w Warszawie. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2004 uzyskał mandat eurodeputowanego.
Jest autorem wielu książek z dziejów najnowszych, m.in. Kształtowanie się podstaw polskiej gospodarki państwowej w przemyśle i bankowości w latach 1918–1924 (PWN, Warszawa 1982), Gospodarcza rola większej prywatnej własności ziemskiej w Polsce 1918–1939 (Warszawa 1986, praca wydana również w języku angielskim w Stanach Zjednoczonych) oraz Land Reforms in East Central Europe after World War One (ISP PAN, Warszawa 1995), Półwiecze. Historia polityczna świata po 1945 roku (WN PWN, Warszawa 1997), Krótkie wykłady z historii. Gospodarka (WN PWN, Warszawa 2006), Droga przez mgłę, (Instytut Jagielloński, Kraków 2006), Najnowsza Historia Polski 1914–2011, wydanie 7-tomowe (Świat Książki, Warszawa 2011). Współpracował regularnie z miesięcznikiem „Przegląd Powszechny” (1982–2000), miesięcznikiem „Azymut” (dodatek do „Gościa Niedzielnego” 1998–2003), publikował w „Rzeczpospolitej”, „Życiu”, „Wprost”, „Nowym Państwie”, „Przeglądzie Katolickim” i wielu innych pismach.

Żaden z naszych twórców nie budził w minionym ćwierćwieczu równie wielkiego zainteresowania, co Witkacy. Tom poświęcony jego życiu podzielony został na trzy części. Pierwsza to "Dzieje rodziny Witkiewiczów" oraz historia rodu Marii z Pietrzkiewiczów, matki Witkacego. Druga i najważniejsza to kronika: ułożony chronologicznie obszerny przegląd
wydarzeń z jego życia prywatnego i twórczego. W kronice uwzględniono aktualny stan badań nad życiem i twórczością autora "Szewców". W trzeciej części tomu pomieszczono artykuły
i rozprawy, poświęcone kluczowym wątkom w biografii Witkiewicza. Dopełniają one i konkretyzują to, co zawiera kronika. Całość tomu dopełnia bogaty materiał ilustracyjny.

Tytuł „Kształtowanie koncepcji hospicyjnej w warszawskiej medycynie …” odsłania jej trudne początki od połowy XIX w. , pod brzemieniem zaboru rosyjskiego. Heroiczne starania o zorganizowanie opieki nad bezdomnymi, nieuleczalnie chorymi, dotyczyły szczególnie działalności Sióstr Franciszkanek. Ich codzienne zmagania z cierpieniem chorych, z głodem z brakiem odpowiednich warunków sanitarnych, słowem - zabieganie o poprawę ich marnej jakości życia, odsłania zarazem realia opieki nad ciężko chorymi i umierającymi w tamtym okresie. Praca odsłania realia spontanicznego zrywu ludzi wrażliwych, borykających się z problemami, wykraczającymi niejednokrotnie poza ludzką wytrzymałość. Wszelkie inicjatywy utrudniała restrykcyjna polityka zaborcy, brak środków finansowych, codzienna walka z głodem. Wszelka działalność o znamionach konspiracji, wymuszała ścisłą współpracę i wymagała sporej odwagi. Tłem tych działań był więc szczególnie trudny dla społeczeństwa Warszawy okres, któremu na imię była wszechogarniająca bieda a wraz z nią różne patologie społeczne. Praca ukazuje problem niesienia podstawowej pomocy chorym, zarówno z punktu widzenia konkretnej osoby, jak i szpitali. Przedstawia wysiłki lekarzy, literatów, społeczników, filantropów by podźwignąć z zapaści najbiedniejsze warstwy społeczeństwa, zapewnić im niezbędne minimum do przeżycia. Można więc przyjąć, że dzisiejsza opieka hospicyjna zanim przyjęła odpowiedni standard, okupiona była poświęceniem altruistów oraz cierpieniem chorych. Leki tego okresu nie likwidowały bólu w pożądanym zakresie. Ponadto uważano w duchu wiary katolickiej, że cierpienie „nie idzie na marne”, bo stanowi wartość jako odkupienie za grzechy. Stąd mogło stanowić pocieszenie dla chorego, który w swym bólu był bliżej Boga, miał swój udział w Bożej męce. Tym samym dar ostatniego namaszczenia uważano za najcenniejszy, za przepustkę do lepszego świata. Poglądowi temu przeciwstawiano prawo człowieka do uśmierzania cierpienia, jako czynnika szkodliwego, nieprzydatnego do niczego. Podejmowano liczne próby walki z bólem, prowadząc doświadczenia na pacjentach. Praca ukazując problemy społeczne drugiej połowy XIX w. przedstawia ważne postacie tego okresu, ich bogate osobowości, poglądy, dokonania, wrażliwość na krzywdę, ale i na piękno. Przy okazji zgłębiania wiodącego problemu, tworzenia się zalążków opieki hospicyjnej, ukazuje (jak to w życiu) - dobro i zło: egocentryzm i bezduszność warstw uprzywilejowanych, a tuż obok ludzi przepełnionych szczytnymi ideałami i siostry, zapracowane, służące pomocą, które warto bliżej poznać.

Polski pogrom ludności żydowskiej we Lwowie miał miejsce 22 i 23 listopada 1918. Lwów – kres iluzji. Opowieść o pogromie listopadowym 1918 jest pierwszym obszernym studium poświęconym temu wydarzeniu, które w polskich opracowaniach historycznych jest albo całkowicie przemilczane, albo sprowadzane do fali rabunków dokonywanych głównie przez ukraińskich i żydowskich (!) bandytów oraz dezerterów z armii austriackiej w ogarniętym wojennym chaosem mieście.

Istnieje też inna polska wersja wydarzeń oskarżająca Żydów o zaatakowanie polskich żołnierzy, którzy musieli się bronić.

Rzetelne opisanie pogromu we Lwowie pokazuje, że to legendarni obrońcy Lwowa wraz z żołnierzami odsieczy, która przybyła z Krakowa i Przemyśla, stanowili podstawową grupę inicjatorów i sprawców pogromu. To oni rozpoczęli rabunki, gwałty i morderstwa w lwowskiej dzielnicy zamieszkałej przez ok. 70 000 Żydów we wczesnych godzinach porannych 22 listopada 1918 roku.

Do pogromu niemal natychmiast dołączyła polska ludność cywilna Lwowa, w tym także przedstawiciele jej najwyższych warstw społecznych.

Autor podjął się przedstawienia niezwykle ważnego wydarzenia (a właściwie serii wydarzeń) z historii Polski, celowo pomijanych i zakłamywanych (…). Wydaje się, że książka G. Gaudena może nie tylko pokazać te wydarzenia szerszemu gronu czytelników, ale również skłonić polskich historyków do podjęcia głębszych badań.

dr Agnieszka Biedrzycka (z recenzji)


Grzegorz Gauden - z wykształcenia jest prawnikiem i ekonomistą. Był działaczem i dziennikarzem Solidarności w Poznaniu. Został internowany 13 grudnia 1981 roku. W latach 1984–1993 przebywał na emigracji w Szwecji. Po powrocie do Polski był wydawcą prasy. W latach 2004–2006 był redaktorem naczelnym ,,Rzeczpospolitej'', a w latach 2008–2016 dyrektorem Instytutu Książki w Krakowie.

Niniejsza publikacja to zbiór esejów powstałych na podstawie referatów autorki wygłoszonych podczas sesji naukowych organizowanych przez Polską Fundację Kościuszkowską. W każdym z nich tytułowy bohater jest ukazany w odmiennym nieco kontekście czasowym, geograficznym, historycznym i interpersonalnym. Nicią przewodnią książki jest bogaty w wydarzenia i działania życiorys Naczelnika. Pierwsze cztery eseje zostały poświęcone ocenom przebiegu samej Insurekcji oraz roli, jaką w niej odegrał Kościuszko, poczynionym zarówno za jego życia - po obu stronach Atlantyku, jak i pośmiertnie. Kolejne dotyczą relacji tego wybitnego Polaka z największymi postaciami epoki: trzecim prezydentem Stanów Zjednoczonych Thomasem Jeffersonem oraz duchowym przywódcą Wielkiej Emigracji Julianem Ursynem Niemcewiczem. W ostatnim eseju autorka porusza temat mniej znany szerszym kręgom Polaków, a mianowicie kwestię wsparcia przez Kościuszkę idei Legionów polskich.
Tematykę prezentowaną w esejach wzbogacają aneksy. Są to przede wszystkim opublikowane w połowie XX w. raporty "z pierwszej ręki" o wydarzeniach tamtych dni: samego Tadeusza Kościuszki - z bitew pod Dubienką, Racławicami i Szczekocinami, Juliana Ursyna Niemcewicza - z bitwy maciejowickiej, a także wspomnienia o tych wydarzeniach zawarte w pamiętnikach Michała Kleofasa Ogińskiego i Karola Kniaziewicza. Ponadto dodano pierwsze, drukowane w prasie polskiej już w 1818 r., wspomnienie o Naczelniku napisane przez Wirydiannę Fiszerową, a także urywek z pamiętnika tej autorki, kiedy przez krótki czas przebywała w bliskim otoczeniu Kościuszki w Paryżu.