Dom przedpogrzebowy przy żydowskim Nowym Cmentarzu w Krakowie

Znakomity zbiór tekstów jednego z najwybitniejszych w Polsce znawców w dziedzinie architektury krajobrazu. Autor opisuje m.in.: pokusy w kształtowaniu krajobrazu, fragmentację przestrzeni, krystalizację postaci miasta, manowce partycypacji społecznej, opłacalność ładu przestrzennego, polską tradycję "sprawlu", ochronę i tworzenie piękna w otoczeniu człowieka, udział elit w zagospodarowaniu ziem górskich, dobrą i niedobrą tożsamość krajobrazu, skutki populizmu i postprawdy, pozycję urbanisty jako reprezentanta niechcianego zaufania publicznego oraz postać profesora Gerarda Ciołka.

Ta książka to lektura obowiązkowa dla badaczy, studentów i doktorantów tej dyscypliny, ale także przedstawicieli organów administracji państwowej i władz samorządowych mających bezpośredni wpływ na planowanie przestrzenne i kształtowanie krajobrazu w Polsce. Ogromna wiedza Autora i wspaniały język tych tekstów sprawiają, że jest to również publikacja nie do przeoczenia dla wszystkich zainteresowanych dalszymi losami miejsc, w których żyją.

Autor sporo miejsca poświęca „ochronie i tworzeniu piękna w otoczeniu człowieka i w dalszej scenerii kraju”. Odnosi się również do degradacji krajobrazu, sięgając do licznych przekładów, których praprzyczyną są ułomności krajowego systemu planowania przestrzennego. Podaje źródła powstawania chaosu w krajobrazie i jednocześnie podkreśla znaczenie działań środowisk naukowych – zarówno w sferze badawczej, jak i dydaktycznej. […] Tak wielowątkowe i jednocześnie precyzyjne ujęcie problematyki krajobrazowej nie znalazło jeszcze znaczącego miejsca w krajowym, a także europejskim piśmiennictwie (Z recenzji prof. dr. hab. inż. Krzysztofa Młynarczyka).

W pełni zgadzam się z Autorem twierdzącym, że nie umiemy albo nie chcemy rozważnie i zgodnie choćby z zasadami równoważenia rozwoju odnosić się do wartości, jakie dla naszego życia ma krajobraz. […] [zmiany] w krajobrazie, wynikające zarówno z chciwości inwestorów, jak i bezmyślności, są prawie nieodwracalne i niszczą to, co jest wspólnym dobrem i nieodnawialnym, jednostkowym zasobem. Zwracanie uwagi na takie fakty jest obowiązkiem wszystkich osób znających przykłady i powody zniszczeń oraz mogących pracować na rzecz ochrony krajobrazu. […] prof. A. Böhm jest jednym z najwybitniejszych polskich znawców tematu. Należy do grona animatorów kierunku architektura krajobrazu na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej […] Jest to świetnie zorganizowana pod względem intelektualnym szkoła naukowa, w której dziś kontynuowane są prace inspirowane przez Autora (Z recenzji prof. dr. hab. arch. Sławomira Gzella).

******

Landscape in Times of Populism and Post-truth

An impressive collection of texts written by one of the most eminent Polish landscape architecture experts. The author describes, among others, temptations to create landscape, fragmentation of space, crystallization of the city form, intricacies of social participation, profitability of spatial order, Polish tradition of urban sprawl, protection and creation of beauty in human environment, participation of elites in development of mountainous terrains, good and bad landscape identity, consequences of populism and post-truth, the role of an urban planner as a representative of unwanted public confidence and the figure of professor Gerard Ciołek.

STUDIA LATYNOAMERYKAŃSKIE UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO

"Dzięki Machupicchu Peru istnieje. Nasze dziedzictwo i nasza historia trwają nieprze-rwanie od wieków" – mówił podczas uroczystości z okazji „100-lecia odkrycia Machupicchu dla Świata” w 2011 roku alcalde Cusco, Luís Flores García. W tle oficjalnych obchodów, w komentarzach prasowych, w rozmowach na ulicach i na plakatach rozwieszanych na murach w centrum miasta padały jednak i gorzkie pytania o to, co właściwie świętuje Peru? Czy jest to fiesta na cześć fałszywego odkrycia Machupicchu? Czy jest to święto ku czci wątpliwych osiągnięć „poszukiwacza przygód” Hirama Binghama? Czy jubileuszowe obchody są faktycznie świętem wszystkich Peruwiańczyków? Czy mieszkańcy Peru mają cieszyć się ze stulecia jawnego łamania prawa narodu peruwiańskiego do własnego dziedzictwa kulturowego? Tematem niniejszej książki są właśnie kontrowersje, które pojawiły się w kontekście jubileuszowego roku „100-lecia odkrycia Machupicchu dla Świata”. Są to rozważania na temat miejsca inkaskiego miasta Machupicchu we współczesnej debacie na temat tożsamości peruwiańskiej, roli, którą zajmuje w regionalnej polityce Departamentu Cusco oraz jego znaczenia w, już nie tylko peruwiańskiej, ale ogólnoświatowej debacie na temat własności dziedzictwa archeologicznego i praw do spuścizny kulturowej.

Redaktor prowadząca: Katarzyna Madoń-Mitzner

Współpraca merytoryczna: Michał Piechotka

Koordynacja projektu i współpraca redakcyjna: Anna Piłat

Projekt graficzny i skład: to/studio, Aleksandra Nałęcz-Jawecka, Tomasz Kędzierski



Książka Maria i Kazimierz Piechotkowie. Wspomnienia architektów to zapiski znanej i cenionej pary, którzy w okresie PRL-u pracowali jako architekci, wkładając swoje serca w odbudowę powojennej Warszawy. Książka opowiada o ich życiu osobistym, niesamowitej więzi łączącej ich przez ponad 60 lat i o przygodzie z architekturą. Pierwotnie wspomnienia spisali oni dla swoich synów i wnuka, jednak ich opowieść i dorobek architektoniczny wykracza poza historię rodzinną.

Po wojnie, w 1945 roku wrócili do Polski. Maciej podjął pracę w Biurze Odbudowy Stolicy, Maria – w Państwowej Pracowni Konserwacji Zabytków. Ukończyli studia architektoniczne. Maciej został asystentem w Zakładzie Architektury Polskiej. We współpracy z prof. Zachwatowiczem zajmowali się projektem odbudowy katedry św. Jana. Już w 1946 roku Maria i Kazimierz Piechotkowie utworzyli spółkę autorską i odtąd przez ponad 60 lat pracowali razem. W 1950 roku podjęli pracę etatową w Biurze Projektów Budownictwa Ogólnego Miastoprojekt Stolica Północ. Jesienią 1951 Stołeczna Dyrekcja Budowy Osiedli Robotniczych powierzyła im opracowanie kompleksowego, urbanistyczno-architektonicznego projektu rozbudowy warszawskich Bielan. Wtedy też znaleźli swoją zawodową „niszę”. Zrezygnowali ze startowania w konkursach na prestiżowe budowle i od tego momentu zajęli się tym, co stolicy było najbardziej potrzebne – budownictwem mieszkaniowym. Ich osiedla są charakterystyczne, rozpoznawalne. Budowali je z szacunkiem dla tradycji i z dbałością o ludzi i przestrzeń. Sprzeciwiali się estetyce socrealistycznej. Projektowali głównie niskokondygnacyjne budynki, dbali o wewnątrzosiedlową infrastrukturę, o małą architekturę użytkową, swobodny układ urbanistyczny, dostęp do zieleni i słońca. Byli autorami pierwszego w Warszawie modernistycznego osiedla po okresie socrealizmu. Stale unowocześniali technologię budownictwa mieszkaniowego.

Maria i Kazimierz Piechotkowie mieszkali na Bielanach od 1962 roku aż do śmierci, na jednym z osiedli, które sami zaprojektowali. Byli zawsze nierozłączni, w życiu i pracy. A Bielany stały się dla nich dużą częścią życia. Małżeństwo udzielało się lokalnie, uczestniczyło w miejscowych świętach, było zżyte z tą przestrzenią i mieszkańcami, z którymi często znali się osobiście. Rozpoznawalność pary architektów była tak duża, że potocznie ich osiedla nazywane są do dziś „Piechotkowo”. Występowali na międzynarodowych konferencjach i seminariach, pisali książki i artykuły fachowe. Innym obszarem ich działalności była architektura żydowska w Polsce – opracowywali pionierskie publikacje związane z tym tematem, np. książka Bóżnice drewniane, z przedmową prof. Zachwatowicza.

***

Pomysłodawczynią i redaktorką książki jest Katarzyna Madoń-Mitzner – zastępczyni dyrektora Domu Spotkań z Historią, kuratorka wielu wystaw, m.in. „Maria Piechotkowa – sto lat” przygotowanej na 100-tne urodziny architektki.

Katarzyna Madoń-Mitzner: „Kiedy kilka lat temu zamieszkałam na Starych Bielanach, zaczęłam poznawać tę dzielnicę, jej fascynującą i mało znaną nawet w Warszawie historię. Odkryłam też osiedla zaprojektowane tu po wojnie przez Marię i Kazimierza Piechotków a po jakimś czasie przeniosłam się do jednego z nich. Dowiedziałam się, że pani Maria cały czas mieszka na Bielanach, że jesteśmy właściwie sąsiadkami. Zrobiło to na mnie ogromne wrażenie. Przez lata znałam nazwisko Piechotków właściwie tylko w kontekście ich pionierskich książek o żydowskiej architekturze sakralnej. Postanowiłam, że muszę nagrać jej relację biograficzną do zbioru Archiwum Historii Mówionej w Domu Spotkań z Historią i Ośrodka KARTA. Nagrywając jej relację dowiedziałam się, że państwo Piechotkowie spisali wspomnienia dla swoich synów i wnuka, zainteresowałam się tym tekstem. Tak narodził się pomysł, by Dom Spotkań z Historią, przygotował wydanie wspomnień Marii i Kazimierza Piechotków na setne urodziny Pani Marii. Trudno o bardziej warszawski temat i biografie. Spotkanie z Marią Piechotkową uważam za jedną z piękniejszych przygód zawodowych i cenną nagrodę za to, że wybrałam Bielany jako miejsce do życia.”

Książka Maria i Kazimierz Piechotkowie. Wspomnienia architektów powstała we współpracy z Marią Piechotkową oraz Michałem Piechotkiem, synem architektów. Publikacja jest bogato ilustrowana zdjęciami oraz rysunkami i projektami Piechotków. Ma charakter książki biograficznej – opisuje barwne życie małżeństwa architektów na tle ważnych wydarzeń XX-wiecznej historii Polski i Warszawy, prezentuje najważniejsze projekty architektoniczne, zrealizowane i pozostające w sferze planów, pokazuje środowisko stołecznych architektów w PRL.

Jako architekci i projektanci stanęliśmy przed wyzwaniem poszukiwania nowych rozwiązań projektowych dla nowych seniorów, koniecznych w obliczu globalnego trendu starzejących się społeczeństw. W książce zaprezentowano badania oraz dane dotyczące nowych cech przyszłych seniorów, ich nowych kompetencji i umiejętności, ale również nowych potrzeb przestrzennych w środowisku zamieszkania, w tym aspekty związane z innowacyjnymi rozwiązaniami telemedycznymi, pozwala-jącymi w przyszłości na redefinicję funkcji obiektów ochrony zdrowia i transpozycję ich komponentów do przestrzeni zamieszkania seniorów.
Zmiany pokoleniowe w zakresie kompetencji cyfrowych seniorów, w obszarze ich wydłużonej aktywności zawodowej czy społecznej, jak również innowacyjne technologie medyczne zwiększają potencjał środowiska zamieszkania jako wspierającego zdrowie starzejących się pokoleń. Przestrzeń zamieszkania, która uwzględni nowe cechy przyszłych seniorów, ich nowe kompetencje, ale i nowe potrzeby przestrzenne, może stać się jedyną możliwą odpowiedzią na zwiększające się zapotrzebowanie starzejących się społeczeństw na dostęp do systemu ochrony zdrowia. Wykorzystanie w projektowaniu architektonicznym nowych technologii i innowacji w zakresie usług medycznych może wesprzeć kreowanie przestrzeni do mieszkania, które jednocześnie staną się przestrzenią ochrony zdrowia. Pozwoli to na redefinicję formy i funkcji środowiska zamieszkania w kierunku środowiska, które jeszcze bardziej wspiera procesy leczenia, rehabilitacji czy profilaktyki.

Książka podzielona jest na sześć zasadniczych rozdziałów. W pierwszym zaprezentowano dotychczasowy stan badań. W drugim podsumowano najważniejsze koncepcje i metody konserwatorskie do około roku 1918. Ich przypomnienie ma bowiem znaczenie dla zrozumienia zjawisk występujących w okresie międzywojennym. W rozdziale trzecim przybliżono najważniejsze uwarunkowania ochrony zabytków w II Rzeczypospolitej, czyli ściśle związane z działalnością konserwatorską struktury organizacyjne i podstawy prawne, postacie związane z ochroną i konserwacją zabytków, aspekty ekonomiczne, itp. W rozdziale czwartym omówiono prace, artykuły i wypowiedzi o charakterze teoretycznym, natomiast w następnym najważniejsze i najbardziej typowe przykłady projektów oraz realizacji konserwatorskich. Zaznaczyć trzeba, iż rozdział ten po części ma charakter dość obszernego katalogu, który wydawał się niezbędny dla gruntownego opracowania tematu. Zaprezentowane w nim przykłady, będące tylko wyborem spośród licznych realizacji, są najbardziej reprezentatywne dla zilustrowania omawianych problemów. W ostatnim - szóstym rozdziale dokonano podsumowania, wskazując na ważniejsze czynniki mające wpływ na teorię i praktykę konserwatorską w dobie dwudziestolecia międzywojennego, wzajemny stosunek pomiędzy głoszoną teorią a realizowaną praktyką, stopniową ewolucję niektórych poglądów, a także znaczenie międzywojennej teorii i praktyki dla późniejszych dziejów polskiego konserwatorstwa. W Podsumowaniu znalazło się ponadto syntetyczne porównanie polskiego konserwatorstwa okresu dwudziestolecia międzywojennego z ówczesnymi osiągnięciami innych krajów europejskich. Istotnym uzupełnieniem tekstu są ilustracje ukazujące wygląd zabytków jako efekt prac restauratorskich.

Prowadzone przez wiele lat badania udowodniły, że wielkość i jakość przestrzeni parku miejskiego ma znaczenie, nie tylko pod względem ekologicznym, ale również dla zaspokojenia potrzeb rekreacji człowieka. Uzasadnione zatem jest podejmowanie tematu projektowania parków i ogrodów o zróżnicowanej wielkości w ujęciu hierarchicznym w skali miasta – wielkoobszarowych, dzielnicowych i kieszonkowych. W Polsce brakuje praktycznego modelu hierarchicznego parków i ogrodów terapeutycznych, który mógłby być wdrożony. Projektowanie zielonych przestrzeni publicznych stanowi uzupełnienie i rozwinięcie pierwszej książki Parki i ogrody terapeutyczne zawierającej wzorzec parku terapeutycznego, który ma ułatwiać projektowanie, modernizowanie i waloryzację parków miejskich . W tekście zawarto wskazówki praktyczne, aby umożliwić wdrożenie rozwiązań wspierających wykorzystanie leczniczych mechanizmów związanych z kontaktem z naturą. W pracy przedstawiono standard projektowania zielonych przestrzeni publicznych – owoc wielu lat pracy autorki. Myślą przewodnią stosowania standardu jest poprawa jakości tych przestrzeni pod względem wykorzystania terapeutycznych właściwości krajobrazu i promocji zdrowia. Książka ma służyć zarówno do celów dydaktycznych, jako podręcznik akademicki, jak i pomoc dla profesjonalistów. Celem książki było też przedstawienie i przybliżenie czytelnikom ogólnych zasad przyjętych w branży budowlano-wykonawczej i zrozumiałych dla wszystkich uczestników procesu budowlanego. W pracy zawarto rozdział poświęcony opracowaniu graficznemu projektów zielonych przestrzeni publicznych.