Dopóki Walczysz, Jesteś…

"W Aionie" ponownie podjąłem problem Chrystusa. Nie chodziło mi już jednak o kwestię paraleli, jakie można by dlań znaleźć w „Geistesgeschichte”, lecz o konfrontację postaci Chrystusa z psychologią. Poza tym nie ujmowałem postaci Chrystusa jako wolnej od wszystkiego, co zewnętrzne, lecz chciałem pokazać wielowiekowy rozwój treści religijnej, którą on uosabia...

C.G. Jung: Wspomnienia, sny, myśli

Niniejszy tekst powstał na przełomie tysiącleci i był pierwszym moim artykułem, jaki pojawił się w Internecie. Został opublikowany w Racjonaliście w 2002 r. i właśnie do tej publikacji, i do tego tytułu nawiązałem w niedawno napisanym cyklu pt. Credo ateisty, opublikowanym w Listach z Naszego Sadu. Oba te creda rozdziela 21-letni przedział czasowy, chciałem więc, aby ukazały się wspólnie jako znamienny początek i (zapewne niebawem) zakończenie mojej pasji życiowej, jaką stały się religie. Myślę, że mimo upływu czasu, przedstawione tu problemy religijne nie zdezaktualizowały się.

Lucjan Ferus

Fragment I

Czy ja muszę być zbawiony albo czy jest to przymusowe? Czy mam prawo tego nie chcieć? I na jakiej podstawie Kościół katolicki zakładał, chrzcząc mnie jako niemowlę, iż będę chciał w przyszłości być zbawiony?”. Misją religii jest ponoć pomoc człowiekowi w zbawieniu jego duszy (tak jest to przedstawiane) i ja to pojmuję, choć jestem sceptykiem. Nie rozumiem tylko jednego: dlaczego Kościół katolicki, chrzcząc niemowlęta, czyni to wbrew nauce Jezusa, który powiedział: „Kto uwierzy i zostanie ochrzczony, będzie zbawiony, a kto nie uwierzy, będzie potępiony” (Mk 16, 16). Zatem wiara musi poprzedzać chrzest! Inaczej jest on tylko symboliczną, nic nie znaczącą czynnością, nie pozostającą nawet w świadomości człowieka. Natomiast tym, co czyni go prawdziwym chrześcijaninem, jest nabyta wiara w określone prawdy religijne. Czy powyższe słowa Jezusa nie można interpretować w ten sposób, iż każdy, kto został ochrzczony bez poprzedzającej go wiary, będzie potępiony? Zatem katolicyzm byłby największym dostawcą potępionych dusz do piekła?!

Ciekawa wizja, nieprawdaż?

Publikacja stanowi podsumowanie wieloletniej pracy autorki z osobami bezdomnymi, pochodzącymi z różnych stron kraju. To nie tylko podręcznik zawierający niezbędne informacje dotyczące modeli pracy socjalnej i wsparcia psychologicznego osób zagrożonych bezdomnością i bezdomnych, ale jest to także zapis losów konkretnych ludzi i zdarzeń, zamkniętych w zjawisku bezdomności.

Autorka wprowadza w temat przedstawiając przegląd ugruntowanej wiedzy dotyczącej różnych aspektów pracy socjalnej z osobami bezdomnymi, by następnie przejść do praktycznych wskazówek dotyczących form i zasad udzielania wsparcia socjalnego i psychologicznego różnym kategoriom osób bezdomnych. W ten sposób przekazuje czytelnikowi zbiór kompleksowo opracowanych informacji adresowanych do osób pragnących nabyć lub poszerzyć swoją wiedzę z zakresu psychologicznych aspektów pracy socjalnej z osobami bezdomnymi.

Pierwsze wydanie książki Elliota Aronsona powstało w 1970 roku. Od tamtej pory stale aktualizowany podręcznik Człowiek istota społeczna jest jedną z najważniejszych publikacji wprowadzających w obszar psychologii społecznej. Elliot Aronson i Joshua Aronson prowadzą czytelnika przez najważniejsze zagadnienia psychologii społecznej. Definiują tę dyscyplinę jako naukowe badanie wpływu rzeczywistej, wyobrażonej lub założonej obecności innych na nasze myśli, emocje, przekonania i zachowania – oraz tego, w jaki sposób my wywieramy wpływ na innych. Przybliżają zagadnienia poznania społecznego, uzasadniania własnego postępowania, konformizmu, wpływu mediów oraz zjawiska zachodzące w relacjach międzyludzkich: agresję, uprzedzenia, sympatię i miłość. Przedstawiają klasyczne eksperymenty i najważniejsze odkrycia. Podręcznik wieńczy rozdział Psychologia społeczna jako nauka, w którym autorzy pokazują, w jaki sposób pytania o społeczne funkcjonowanie człowieka można przełożyć na język nauki i jak szukać na nie wiarygodnych odpowiedzi. "Czym różni się to wydanie od poprzednich? Joshua i ja od nowa przejrzeliśmy każdy rozdział, usuwając część badań i teorii, które były na topie parę lat wstecz, ale nie wytrzymały próby czasu i replikacji. Przeorganizowaliśmy i wygładziliśmy każdy rozdział, by po włączeniu nowego materiału jego narracja była przejrzysta. Stare badania zastąpiliśmy nowymi, które pozwalają nam rozumieć bieżące wydarzenia – na przykład to, jaki korzystny i niekorzystny wpływ na procesy decyzyjne wywiera internet, jak pojawienie się baniek informacyjnych i samopotwierdzających źródeł medialnych kształtuje spolaryzowane poglądy i zachowania naszych społeczeństw, jak wygląda emocjonalna ciemna strona nieustannych porównań społecznych możliwych dzięki Facebookowi i jak powstają grupy terrorystyczne typu ISIS. Jestem głęboko przekonany, że uaktualnianie książki nie oznacza potrzeby usuwania ikonicznych historii o błędach naszego rządu w Wietnamie i Iraku czy informacji o tragediach w Jonestown, Columbine i Heaven’s Gate. Daty tych wydarzeń są odległe, ale społeczno-psychologiczne lekcje, które z nich płyną, nie mają terminu ważności. Chcę, żeby studenci zrozumieli, iż to, co wydarzyło się wtedy, ma potężne odniesienie do tego, co dzieje się teraz." Z tekstu

Zbiór esejów z różnych dziedzin psychologii, a także antropologii kulturowej, paleogeografii i geologii, socjologii, filozofii politycznej, filozofii religii, teologii, historii, orientalistyki, kulturoznawstwa, leksykografii, pedagogiki, genetyki i archeologii, inspirowanych teorią czynności Profesora Tadeusza Tomaszewskiego i powiązanym z nią modelem sytuacji. Autorzy pokazują, co współczesna nauka wnosi do rozumienia pojęcia sytuacji i co niemal pół wieku po ukazaniu się tekstu Profesora (Człowiek w sytuacji, PWN, 1975) możemy powiedzieć nowego o człowieku w wielości sytuacji, których jest on podmiotem.
Oddając do rąk Czytelnika tę monografię, chcemy zwrócić uwagę na jeszcze jeden, ważny aspekt: otóż w warunkach, gdy aktualność obowiązujących paradygmatów naukowych zmienia się sezonowo, propozycja Tadeusza Tomaszewskiego może być przykładem pożytku z trwałości ustaleń opartych na rzetelnej wiedzy. Możliwość odniesienia się do nich (czy to na zasadzie aprobaty, czy negacji) staje się argumentem na rzecz wartości tradycji w nauce.

******

Humans in situations not only from a psychologist’s perspective. Sudies inspired by the theory of Tadeusz Tomaszewski

A collection of essays from various fields of psychology, as well as cultural anthropology, paleogeography and geology, sociology, political philosophy, philosophy of religion, theology, history, oriental studies, cultural studies, lexicography, pedagogy, genetics and archeology – inspired by Professor Tadeusz Tomaszewski’s theory of activity and related to the underlying situational model. The authors demonstrate what contemporary science brings to the understanding of the concept of a situation, and now, nearly half a century after the publication of Professor Tomaszewski’s text (Humans in situation, PWN 1975) what new insights we have about a human being in the multiplicity of situations he or she finds themselves in.

Książka przybliża życie uczonego o niebanalnym życiorysie; może zainteresować różnych czytelników (nie tylko psychologów lub historyków nauki): miłośników bio-grafii, „lemo-” i „witkacologów”, pasjonatów intelektualnej historii Polski w XX wieku, badaczy losów uczonych polskich na emigracji.
dr hab. Cezary W. Domański, prof. UMCS

Mieczysław Choynowski, tytułowy „demon aktywizmu” (określenie użyte przez Stanisława Lema), zasłużył, by znaleźć się w centrum uwagi współczesnych, by o nim nie zapomniano. Jego dorobek naukowy jest wciąż żywy, a dziedzina, którą uprawiał w sposób nowatorski – psychometria – nie straciła impetu. (…) Książka nie jest biografią w ścisłym sensie słowa, jest zbiorem opowieści o funkcjonowaniu człowieka nauki w określonym miejscu i czasie. (…) Kontekst historyczny momentami mu sprzyjał, to znów rzucał kłody pod nogi. (…) Zajmował się zawsze tym co go interesowało, miał wpływ na wybitne postacie swej epoki. Człowiek konfliktowy, zadziorny i buntowniczy, któremu się udało przebywać nieustannie w przedsionku do raju naukowego. (…) Autorzy wykorzystali istniejące, odnalezione nieraz z trudem, materiały archiwalne, zdążyli ocalić od zapomnienia świadectwa coraz mniej licznych współpracowników i znajomych oraz odnaleźć zapiski autobiograficzne bohatera monografii. Ujawnili też zalety własnej pamięci dotyczącej tamtych czasów, co stanowi dodatkowy walor tej opowieści.
prof. dr hab. Zofia Ratajczak


W tomie publikują:
Michał Chruszczewski, Ewa Goryńska, Maryla Goszczyńska, Czesław Nosal, Przemysław Pawlak, Ryszard Stachowski, Elżbieta Strojna, Tadeusz Tyszka.