Droga do zatracenia

Co wiedzą poeci? Adam Zagajewski udziela na to pytanie sprzecznych odpowiedzi. „Nic nie wiedzą, ale zapisują pojedyncze metafory” – mówi w jednym z wierszy, gdy w innym sugeruje: „A może tylko udawaliśmy, że nic nie wiemy…”

Poezja, podobnie jak śpiew, rodzi się „tam gdzie oddech”, ale to, co najważniejsze ukryte jest w milczeniu, „śpiewa to, co milczy”. W jej odbiorze ważne są więc osobiste, pozbawione uprzedzeń wrażenia. Zapytałam o nie krytyków i naukowców, profesora muzykologii, eseistkę, która ukończyła historię sztuki, tłumacza, który jest równocześnie poetą, i poetę, będącego zarazem badaczem literatury. Niepodobne do siebie wypowiedzi trafiły do tej książki. Swego rodzaju zawieszenie sądów proponuję również czytelnikowi wyboru wierszy. Zresztą sam wybór właśnie temu służy – stanowi próbę spojrzenia w nowy sposób na dawne i najnowsze teksty poetyckie Adama Zagajewskiego.

Anna Czabanowska-Wróbel

„W wierszach Krystyny Gucewicz jest dużo czułości, zatrzymują się nad prostotą świata i uczuć, na chwilę wyłączając jego zgiełk. Dużo jest zachwytu i uważności, która dostrzega łzy idącego po linie. To jeden z tych obrazów, które nie chcą wyjść z głowy. Bo linoskoczek – być może jak sama poetka – żyje nigdzie chociaż tu i teraz, smakując lato i opium mirabelek. Coś poważnego stoi za tymi kruchymi wierszami, coś trwałego za ich zapatrzeniem. Zatrzymanie serca? Przebudzenie? Powrót? Wiersze Krystyny Gucewicz nie czekają na koniec świata, przeczuwam, że one się z końca świata narodziły”. Remigiusz Grzela

...Widziałem święte obrazy

Spalone pochodnie – Matki

Boskie, bose sieroty

Chmur dymu do nieba statki.



Jestem jak Tomasz, dotknąłem

cierpienia, czy wierzę? Nie wiem.

Miłuję, kochać należy



Kogo? Nie jestem pewien".



Życie Polski toczy się wzdłuż Wisły, zarówno po prawej, jak i lewej stronie rzeki, tętniąc życiem małych i wielkich, codziennych wydarzeń. Strumień naszych historii stanowi jej nurt. Nurt, którego prawdziwy sens
to żywotność i energia, które ofiarowujemy sobie nawzajem.

Tomik Baczyński 1989 to poetycki hołd złożony Krzysztofowi Kamilowi Baczyńskiemu, wybitnemu poecie poległemu w Powstaniu Warszawskim oraz tym wszystkim ludziom, których życiem tętniła przedwojenna stolica. Styl poetycki Baczyńskiego i jego autentyczność to standardy dzisiaj nieosiągalne, jednak inspiracja dla próby rekonstrukcji znajduje swoje źródło w pisarskim etosie i poetyckiej wrażliwości oraz w prawdziwych wydarzeniach wybranych i połączonych w tomiku spośród mozaiki wydarzeń i wspomnień osób pamiętających czasy wojny i epokę radzieckiego komunizmu. Ta mozaika przeplata się z przemyśleniami, tęsknotami, nadziejami i spostrzeżeniami podmiotu lirycznego, którego pozycja oscyluje pomiędzy poetyckimi nawiązaniami do poezji Baczyńskiego, a własnym poszukiwaniem poetyckiej tożsamości i przynależności.

Tomik poetycki Baczyński 1989 jest nośnikiem wrażliwości połączonej z krytyczną i świadomie ukierunkowaną treścią. Podejmowana tematyka oscyluje pomiędzy odnalezionym Bogiem, miłością, ojczyzną i bolesną pamięcią o traumatycznych doświadczeniach zbrojnej agresji niemieckiej przeciwko polskiej ludności cywilnej.

Z założenia zbiór obejmuje symulację przekroju tekstów od roku 1944 aż do roku 1989, w którym Krzysztof Kamil Baczyński obchodziłby swoje 68 urodziny. W najgłębszym zamierzeniu jest to poetycki patriotyczny hołd mówiący o tym, jak wiele piękna i niewyrażonej prawdy utraciliśmy przez to, czego artyści Młodej Polski nigdy nie zdołali wyrazić...

Czy kochać Polskę to znaczy to samo, co kochać państwo polskie? Czy państwo jest i było polskie? Czym jest naród, kim są Polacy i dlaczego tylko Miłość się liczy? Oto pytania, które stawia przed Czytelnikiem autor
tego tomiku.

Kontrowersyjny, fantastyczno-katastroficzny poemat Juliana Tuwima zawierający (zawsze aktualną!) satyrę na oddający się niepohamowanej, wręcz szalonej konsumpcji i zabawie świat ludzi bogatych i wpływowych (elit) skontrastowany z losem uboższej większości. Uznawany przez wielu za arcydzieło XX-wiecznej literatury polskiej. Za punkt kulminacyjny twórczości Tuwima – jego najlepszy utwór.

Akcja „Balu w operze” rozgrywa się jednocześnie w gmachu Opery, na ulicach i obrzeżach miasta oraz ... w kosmosie. Obok fragmentów realistycznych występują też zupełnie fantastyczne – jak ze snu. Język utworu jest bardzo sugestywny, ostry, nie stroniący od wulgaryzmów. Tuwim wręcz hipnotyzuje czytelnika. Od pierwszego wersu wciąga go w wir coraz szybszej i coraz bardziej odrealnionej akcji – zmierzającej do kapitalnego finału.

Inne, niż rozpasanie elit, istotne i aktualne do dzisiaj wątki utworu, to sprzeciw wobec chamstwu, przemocy i brutalności, ukazanie grozy i ohydy zabijania i spożywania zwierząt przez ludzi, zwrócenie uwagi na destrukcyjną wszechwładzę i wszechobecność pieniądza, oraz krytyka rozwiązłości i chciwości. Powstały w 1936 roku „Bal w operze” interpretowano też jako sprzeciw Tuwima wobec rodzącego się w latach 30-tych XX wieku faszyzmu oraz jako jego krytykę ówczesnych rządów sanacyjnych. Dopatrywano się też w nim apokaliptycznej wizji ostatecznego upadku świata i człowieka (na co wskazuje przedmowa oraz ostatni rozdział).

Dublinopolis to opublikowany w 2020 zbiór wierszy i aforyzmów inspirowanych klasyczną ontologią w duchu religii-kolebki cywilizacji zachodnioeuropejskiej – szeroko pojętego hellenizmu, którego jest oddanym i szczerym wierzącym.
Tom zawiera też dość kontrowersyjny suplement adresowany wyłącznie do odbiorców dorosłych.

Michał Borkowski – z wykształcenia filozof i programista, absolwent Uniwesytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu (2017), a także National College of Ireland w Dublinie (2018, 2020). Debiutancki tomik poezji "Wielkopoliska" wydał w roku 2017. W 2019 r. opublikował rozdział w monografii naukowej na temat współczesnej filozofii. Zajmuje się problematyką antropologii filozoficznej, religijności i teorii polityki.

Marek Czuku należy do tych autorów, którzy uświadamiają sobie, iż nie są głosicielami własnych prawd objawionych na pustyni, ale spadkobiercami wielu nagromadzonych przez wieki głosów cudzych, pośród których dopiero muszą mozolnie odnajdywać głos własny. Już od początku lektury tomiku obserwujemy więc zagęszczenie odwołań intertekstualnych w mnogości cytatów i parafraz, o które potyka się poeta podczas przechadzek przez mieszane lasy tradycji literackiej i historii języka. W opresji wielostronnych uwikłań rodzi się zatem potrzeba ucieczki z labiryntu biblioteki w poszukiwaniu świeżych doznań, za którymi mogłyby podążyć słowa jeszcze nie zużyte. Opis codzienności pozaksiążkowej może być wietrzeniem zatęchłego skarbca kultury polskiej i europejskiej. Migawkowe zapisy zdarzeń, ulotne obserwacje i zachwyty mogą także spełnić transcendentną tęsknotę opartą na wierze w niewyrażalne. Reportażowe strzępy obserwowanej rzeczywistości podszywa jakieś marzenie epifanii. Czysty horyzont sztuki słowa okazuje się jednak mirażem. Wędrówka poetycka Marka Czuku nie ma końca, ale to czyni z niej tyleż wyjątek co regułę. Jako świadectwo rozterek artysty nie ma innego celu niż ten największy – ciągłe poszukiwanie. Czego? Może przeźroczystości słowa, przez które, niby przez tytułową szybę, widać wszystko.
z posłowia Piotra Michałowskiego