Drogi I Bezdroża Monarchii Elekcyjnej

Dwusetlecie istnienia Zakładu Narodowego im. Ossolińskich stało się dobrym pretekstem, aby uważnie przyjrzeć się znaczeniu i złożonej historii tego zasłużonego ośrodka kulturalno-naukowego. Teksty zamieszczone w niniejszej książce omawiają działalność Ossolineum i prezentują zgromadzone w nim zbiory biblioteczne oraz muzealne. Przybliżono tu również losy wybitnych przedstawicieli świata nauki, mecenasów, kolekcjonerów, a także dzieje instytucji powołanych w celu zachowania dziedzictwa narodowego. Tom pozwala nakreślić granice „ossolińskiej epoki” jako zestawu zagadnień badawczych, które obejmują zróżnicowane zjawiska w kulturze XIX i XX wieku.

W piekle Auschwitz, do którego trafiali mężczyźni i kobiety, rodziły się także dzieci.

Auschwitz ma różne oblicza, lecz jednym z najgorszych i najbardziej tragicznych jest los dzieci, które przychodziły tu na świat.

Bezbronne, bez szans na przeżycie. Jednak i tu pojawiały się anioły: położne, pielęgniarki i kobiety, które robiły wszystko, by je ocalić. Jedną z nich była Stanisława Leszczyńska. Położna, która gdy trafiła do Auschwitz, nie tylko nie straciła nadziei, ale pobyt tam potraktowała jak misję. Nazywana Mateczką, niosła pociechę innym, ale przede wszystkim odbierała porody więźniarek. W koszmarnych warunkach, nawet bez wody, za to pod czujnym okiem Mengelego. Nie pozwoliła umrzeć ani jednemu noworodkowi i ani jednej matce.

Co nie znaczy, że wszyscy jej podopieczni przeżyli obozowy koszmar.

"Praca dr hab. Andrzeja Niewęgłowskiego jest głęboko przemyślanym dziełem. Autor podjął się ważnego zadania opracowania teoretycznych podstaw archeologii jako dyscypliny naukowej, opierając się przede wszystkim na tradycjach polskiej myśli filozoficznej, socjologicznej i historiograficznej. Wychodząc od teorii społeczeństwa, poprzez rozważania na temat istoty źródeł archeologicznych, autor dochodzi do własnej koncepcji kultury archeologicznej jako przedmiotu badań prahistorycznych - zagadnienia niezwykle ważnego dla ustalenia możliwości poznawczych archeologii w odniesieniu do minionej przeszłości. Dzieło to wypełnia lukę w polskim piśmiennictwie archeologicznym i winno wzbudzić dyskusję, niezwykle potrzebną w polskiej nauce. Będzie ono mogło także służyć jako podręcznik akademicki." Fragment opinii prof. dr hab. Zbigniewa Kobylińskiego

To ostatnia, napisana na rok przed śmiercią książka Jacques’a Le Goffa (1924–2014), wybitnego francuskiego mediewisty z trzeciego pokolenia szkoły Annales, której programem było badanie historii życia codziennego i mentalności. Le Goff zapisał się w mediewistyce ideą „długiego średniowiecza”. Wbrew rozpowszechnionej opinii o odrębności włoskiego renesansu XV wieku uważał go za jeden spośród kilku średniowiecznych „renesansów”, a samo średniowiecze rozciągał do połowy XVIII wieku. Zdaniem Le Goffa dopiero wtedy doszło do radykalnych zmian kulturowych znamionujących nową epokę, nowożytność. W niniejszym eseju kwestia tej periodyzacji jest okazją do bardziej fundamentalnych rozważań nad sensem i potrzebą podziału na epoki jako takiego. Czy dziejowe cezury są faktycznie na tyle głębokie, że wymagają nieciągłej wizji historii, czemu przecież ewidentnie przeczy codzienne doświadczenie? Autor frapująco wykazuje ciągłość procesów „długiego średniowiecza”, obalając utrwalone schematy w nauczaniu historii: ani średniowiecze nie było tak „ciemne”, jak się przyjmuje, ani odrodzenie tak „racjonalne” i „humanistyczne”. Jeśli do tych korekt historiografa dodać narastającą globalizację, która wydaje się unieważniać wszelkie partykularyzmy, można dojść do wniosku, że periodyzacja jest anachronizmem, a światem włada niepodzielna ciągłość. Lektura tego eseju pokaże, że odpowiedź autora jest znacznie bardziej subtelna.

Wydawnictwo Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego J. Paderewskiego oraz Wydawnictwo Neriton przekazują czytelnikom pierwszy tom kolejnej publikacji słownikowej pt. „Encyklopedia ruchu narodowego. Organizacje, wydarzenia, pojęcia”. Stanowi ona niezbędne dopełnienie wychodzącego równolegle „Słownika biograficznego polskiego ruchu narodowego” (t. 1–4, Warszawa 2020–2022). Założeniem redaktora odpowiedzialnego za „Encyklopedię…”, dr. Krzysztofa Kawęckiego, jest przybliżenie czytelnikom historii ruchu narodowego w XIX i XX wieku przy pomocy narzędzia, jakim są obszerne hasła rzeczowe, napisane zostały przez wybitnych specjalistów. W sumie planowane jest wydanie co najmniej pięciu tomów „Encyklopedii…”, czyli około 180 haseł.

Oddajemy w ręce czytelników kolejny tom Encyklopedii Ruchu Narodowego. Zawiera on 41 haseł dotyczących organizacji związanych z ruchem narodowym na ziemiach polskich, ważniejsze tytuły prasowe, myśl polityczną.