Drzwi i Okna

„Ale jeszcze inaczej można patrzeć na fotografie Nahorskiego: jeśli tylko powiązać je z „retoryką wędrowania”, wówczas możemy skonstatować, że budynki, które oglądamy na pożółkłych slajdach albo już nie istnieją, albo uległy dewastacji w świadomym lub bezmyślnym wandalizmie. Dlatego pokazują się nam już tylko jako obrazy-widma, które w swej widmowości operują typowym schematem utopijnym: konwencją podróży i odwołaniem do pamięci - jako ślad, odcisk czasów nieodległych przecież, ale możliwych dzisiaj do percypowania jako przede wszystkim obraz fotograficzny.” fragment tekstu prof. PAN dr hab. Marta Leśniakowska Instytut Sztuki PAN, Warszawa Henryk Nahorski (1939-2012) urodził w Ozieryszczach koło Wilna. W listopadzie 1945 roku rodzina Nahorskich w ramach repatriacji osiedliła się w Małej Kloni w gminie Gostycyn. W latach 1960-1969 studiował na UMK w Toruniu, gdzie uzyskał tytuł magistra geografii w zakresie hydrografii. W tym czasie samodzielnie zdobywał wiedzę z zakresu fotografii. Po ukończeniu studiów współpracował z „Gazetą Toruńską” jako fotoreporter. Relacjonował m.in. etapy budowy kampusu Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Pomimo sukcesów w fotografice potwierdzonych przyjęciem do Bydgoskiego Towarzystwa Fotograficznego, nie poświęcił jej całego życia. W 1973 roku zamieszkał w Bydgoszczy i podjął pracę w Wydziale Kultury Fizycznej i Turystyki Urzędu Wojewódzkiego. W kolejnych latach, aż do 2002 roku pracował, w instytucjach związanych z informacją turystyczną i promocją regionu kujawsko-pomorskiego, gdzie zaangażował się z oddaniem w wydawnictwa turystyczne. Był redaktorem, a często również inicjatorem licznych folderów turystycznych, dziesiątek map i planów miast. Stał się niekwestionowanym specjalistą i autorytetem w tym zakresie. Bydgoszcz zawdzięcza mu aż 11 wydań planów miasta. Odznaczony srebrną odznaką „Zasłużony Działacz Turystyki”.

Spis treści/Contents

Andrzej Nowakowski

Rozmowa z cieniem / Conversation with a Shadow

Stanisław Waltoś

Collegium Maius - nieco historii, zbiory, ludzie, obyczaje

Collegium Maius - a Littre History, a Collection, People and Customs

Libraria

Stuba Communis

Pierwszy Skarbiec / Drugi Skarbiec

The First Tresury/ The Secondo Tresury

Pokój Żołędziowskiego / Pokój Grabowskiego

Żołędziowski's Room / Grabowski's Room

Pokój Kopernika

Copernicus' Room

Aula

The Assembly Hall

Klatka Schodowa Rektorska

The Rector's Staircase

Mieszkanie św. Jana Kantego

St. Jan Kanty's Apartament...

Portret legendarnego warszawskiego budynku.
Stojący pomiędzy wieżowcami, piętrowy, całkowicie przeszklony pawilon z charakterystycznym, ekspresyjnie łamanym dachem jest doskonale znany wielbicielom peerelowskich komedii (to tu toczy się akcja filmu „Nie lubię poniedziałku”), miłośnikom sztuki współczesnej i rosnącej rzeszy entuzjastów architektury modernistycznej. Oddany do użytku w 1970 roku, przez lata był najbardziej znanym stołecznym domem meblowym, by w 2012 roku stać się tymczasową siedzibą Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Jako muzeum gościł m.in. odwiedzaną przez tysiące widzów wystawę obrazów Andrzeja Wróblewskiego, ale także skwer sportów zimowych z torami do sankorolek, festiwal muzyki klasycznej Kwartesencja czy pokazy kina awangardowego.
We wszystkich tych rolach sprawdził się znakomicie. Choć z zewnątrz wydaje się niewielki, wewnątrz zaskakuje przestronnością – jest zaprojektowany tak, by pomieścić obszerne ekspozycje, niezależnie od tego, czy pokazywane są tu meble, czy dzieła sztuki. Pawilon Emilia należy do najciekawszych przykładów powojennego modernizmu i jest jednym z ostatnich zachowanych warszawskich pawilonów handlowych z tego okresu. Niestety, grozi mu wyburzenie.
„Emilia: meble, muzeum, modernizm” to wielowątkowa biografia tego budynku. Pisze o nim – w kontekście odbudowy całego śródmieścia Warszawy i w kontekście absurdów socjalistycznego handlu – historyk Błażej Brzostek, piszą historycy architektury. Przedstawiamy także dzieje „muzeum w sklepie meblowym”, czyli ostatnich kilku lat, kiedy Emilia stała się jednym z najbardziej popularnych i lubianych miejsc na kulturalnej mapie Warszawy. Historycy sztuki i konserwatorzy szukają też odpowiedzi na pytanie, dlaczego najwybitniejsze przykłady polskiego modernizmu są dziś niszczone pod nową zabudowę i jak należy skutecznie chronić tę architekturę.
Tekstom towarzyszy szeroki wybór zdjęć archiwalnych oraz dokumentacja fotograficzna budynku przygotowana przez znakomitą fotografkę architektury, Maję Wirkus.

Mapa "Gdańsk Stare Miasto" to propozycja dla osób, które chcą nie tylko zwiedzić miasto nad Motławą, ale też mieć pamiątkę z wycieczki, inną niż zdjęcia i darmowe foldery. Front mapy to plan Starego Miasta z naniesionymi ilustracjami przedstawiającymi najważniejsze zabytki położone na tym terenie. Na odwrocie znajdują się opisy tychże zabytków, które znakomicie zastąpią grube książki czy przewodnika. Mapa jest przejrzysta, czytelna, a niewielka skala (1:3900) pozwala bez problemu poruszać się po terenie.

O FUNDACJI Działalność Fundacji im. Stefana Kuryłowicza ma na celu wspieranie i promocję odważnej i odpowiedzialnej twórczości architektonicznej. Patron Fundacji wierzył, że ład architektoniczno - urbanistyczny można osiągnąć dzięki mądrej współpracy profesjonalistów z różnych dziedzin.

Karta ateńska to zestaw wytycznych do projektowania nowoczesnych miast stworzony przez architektów i urbanistów związanych z organizacją CIAM (Międzynarodowe Kongresy Architektury Nowoczesnej). Zjazd CIAM IV odbył się na statku Patris II płynącym z Marsylii do Aten oraz w samych Atenach latem 1933 roku, z udziałem przedstawicieli polskiej awangardy – Heleny i Szymona Syrkusów oraz Anatolii i Romana Piotrowskich. Helena Syrkus twierdziła wręcz, że jako poliglotka odegrała kluczową rolę w opracowaniu tekstu „Postanowień” kongresu, tworzonego przez wielojęzyczne grono delegatów. Dziesięć lat później, w okupowanej Francji, Le Corbusier wydał „Postanowienia” w zaktualizowanej i rozszerzonej wersji, jako Kartę ateńską. W powojennych dekadach stała się ona drogowskazem dla urbanistów odbudowujących i budujących miasta na całym świecie, w tym w Polsce. Karta ateńska budzi wiele kontrowersji. Optymistyczna i humanistyczna, czy nieludzka i technokratyczna? Jedno jest pewne – to najważniejszy miejski manifest XX wieku. Dlatego w serii FUNDAMENTY prezentujemy pierwsze od lat i najpełniejsze do tej pory polskie wydanie Karty, uzupełnione o wcześniej nie tłumaczone fragmenty. Tekst i grafika oparte są na opracowanej przez Le Corbusiera edycji z 1943 roku. Oryginał wzbogaciliśmy o szkic oksfordzkiego profesora geografii miejskiej Johna R. Golda Jak stworzono Kartę ateńską oraz współczesny komentarz socjolożki Joanny Kusiak, która zastanawia się do czego Karta może służyć w XXI wieku (Wściekły rozwój miasta kontra nadopiekuńczy rozsądek utopii).