Dumała

Książka, która wyrosła z niedosytu.
Jej bohaterowie to jeden z najwybitniejszych, rozpoznawalnych na całym świecie polskich reżyserów filmowych – Krzysztof Kieślowski – i jego przyjaciel, najbliższy współpracownik oraz autor scenariuszy do najgłośniejszych filmów – adwokat Krzysztof Piesiewicz.
Już ich pierwsze spotkanie nosi znamiona legendy – zostało zaaranżowane przez wybitną polską reportażystkę Hannę Krall. Spotkanie twórców okazało się przełomowe dla każdego z nich – dzięki niemu kino Kieślowskiego obrało nowy kierunek, a Piesiewicz obok czynnego trwania na urzędzie adwokata stał się wybitnym scenarzystą filmowym. W rozmowie z Mikołajem Jazdonem Piesiewicz przybliża prywatną sylwetkę reżysera i ujawnia szczegółowe okoliczności powstania scenariuszy jego najwybitniejszych filmów. Opowiada o przyjacielu przez pryzmat jego filmowej biografii i wspólnych prac nad scenariuszami. Kreśli rozległe społeczne tło, przywołuje polityczne i historyczne konteksty interpretacyjne, tłumaczy, co i jak wpłynęło na ostateczny filmowy kształt Dekalogu i innych filmowych arcydzieł, które do dziś okazują się w swojej wymowie uniwersalne i aktualne dla widzów na całym świecie.
Relacja Krzysztofa Piesiewicza to również fascynująca historia wzajemnego przenikania się opresyjnej rzeczywistości stanu wojennego, artystycznej warstwy fabularnej i niepowtarzalnych momentów pracy w zawodzie adwokata, którą mecenas traktował jak misję i źródło inspiracji scenariuszowych jednocześnie. Mówi również o filmach, które w planach miał reżyser i o tych, na które pomysły zostały utrącone w zarodku przez cenzurę. Tłumaczy warstwę symboliczną, rozbiera filmy na poszczególne sceny i ujęcia, koryguje wypaczenia interpretacyjne. Jest to również dyskusja o wartościach, etyce, meandrach historii i o tym, jak kinowy scenariusz potrafi niespodziewanie zrealizować się w rzeczywistości. To także bezcenna opowieść o niepowtarzalnej przyjaźni artystów o skrajnej wrażliwości, których zbliżyły do siebie pozorny przypadek i trudna historia. Unikalna, intymna i niezwykle ważna rozmowa, która będzie skarbnicą wiedzy dla filmowców, scenarzystów, miłośników kina Krzysztofa Kieślowskiego i dla wszystkich, którzy wysoko cenią sobie dwa słowa: „nie wiem”, a pytania każdego dnia mnożą – bez końca. Książka zawiera również fotografie pochodzące z prywatnych archiwów i planów filmowych.

Kto to był Erwin Axer? Tytuł książki nawiązuje do tekstu Kto to jest Erwin Axer z 1975 roku autorstwa Jerzego Koeniga. Po latach zasadne okazało się powtórzenie tego pytania, ponieważ życie i twórczość Erwina Axera wymagają dalszych badań i analiz, a niektóre znane wątki jego biografii - nowego spojrzenia. Pytanie to towarzyszyło nam przez cały rok 2017, gdy z inicjatywy trzech instytucji: Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego, Teatru Narodowego i Teatru Współczesnego odbył się szereg wydarzeń upamiętniających stulecie urodzin artysty: trzy wystawy (Erwin Axer. Stulecie urodzin w Galerii Kordegarda zorganizowana przez Narodowe Centrum Kultury; Oddech. Erwin Axer i Warszawa teatralna 1956-1966 współorganizowana przez Dom Spotkań z Historią; Erwin Axer (1917?2012) - wystawa wirtualna na platformie Google Art & Culture), trzy książki (Notatki z pracy, Polsko-niemieckie ćwiczenia pamięci, Rozmowy z Erwinem Axerem), dwa wieczory publicznego czytania tekstów Axera, lektura fragmentów Ćwiczeń pamięci w wykonaniu Jana Englerta na antenie radiowej Dwójki, dodatek specjalny „Tygodnika Powszechnego”, liczne rozmowy o Axerze w audycjach radiowych i telewizyjnych.Tytułowe pytanie posłużyło również jako punkt wyjścia ogólnopolskiej konferencji naukowej zorganizowanej w dniach 20?21 października 2017 roku przez Wydział Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza i Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie. Przy tej okazji badaczki i badacze z różnych ośrodków stworzyli portret wielokrotny Axera - człowieka i twórcy. W założeniu książka obejmuje z jednej strony wątki z biografii Erwina Axera, uważnego świadka historii XX wieku - z drugiej, koncentruje się na głównych polach jego zawodowej aktywności: reżyserii, kierowaniu teatrem, pisarstwie. Poruszone tematy objęły okres dzieciństwa i wczesnej młodości Axera we Lwowie, studia w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej w Warszawie, czas drugiej wojny światowej. Szczególnie uważnie przyglądamy się nie dość znanym pracom zagranicznym Axera - począwszy od wystawienia Wesela w Stanach Zjednoczonych przez realizacje w Związku Radzieckim aż po późne prace w Austrii i RFN. Wreszcie próbowaliśmy przemyśleć sferę jego duchowego rozwoju, świadomości intelektualnej, kształtowania się światopoglądu. Teatru nie tworzy się w pojedynkę - dlatego jeden z bloków tematycznych dotyczy najbliższych współpracowników Axera - Jerzego Kreczmara, Ewy Starowieyskiej, Zofii Mrozowskiej, Tadeusza Łomnickiego.Mamy świadomość, że wątki w biografii Axera skupione na relacjach z innymi osobami (pisarzami, reżyserami, scenografami, aktorami, studentami i krytykami) wymagają dalszych prac. Podobnie jak skomplikowane relacje Axera, członka PZPR, z komunistyczną władzą i partyjnym aparatem. Poruszyliśmy te wątki w książce, ale w świetle odsłaniania kolejnych archiwów - pozostaje jeszcze wiele do zbadania.Tak samo wymaga opracowania wieloletnia praca Axera jako pedagoga na Wydziale Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. Również z powyższych powodów zdecydowaliśmy się opublikować wspomnienia studentów i współpracowników Axera oraz efekt benedyktyńskiej pracy Zenona Andrzejewskiego, który opracował biogramy rodziny Axerów - począwszy od dziadka reżysera. Ta książka jest również efektem zdumienia. Długie i bogate życie Erwina Axera nie stało się przedmiotem wielu badań. Na półce możemy postawić tylko biografię Elżbiety Baniewicz i monograficzny zeszyt „Notatnika Teatralnego”. Poza tym w czasopismach i książkach zostały opublikowane nieliczne ważne artykuły, m.in. Marty Fik, Joanny Krakowskiej, Elżbiety Matyni, Elżbiety Wysińskiej czy Jerzego Koeniga. Mamy nadzieję, że książka przybliży do pewnego stopnia życie, osobę i dzieło Erwina Axera. Pytanie „kto to był Erwin Axer?” pozostaje bowiem otwarte.

Bardzo obszerna, obiektywna, oparta tylko na faktach, wywiadach i sprawdzonych źródłach relacja z życia i twórczości wielkiej i powszechnie uwielbianej gwiazdy Hollywood - Audrey Hepburn.
Donald Spoto to wybitny specjalista od biografii gwiazd i sław. Jest autorem wielu cenionych biografii, m.in. Jacqueline Kennedy, Jamesa Deana, Elizabeth Taylor, Ingrid Bergman, Alfreda Hitchcocka, a także św. Franciszka z Asyżu i Joanny d'Arc.
Twarda oprawa, liczne fotografie pięknej aktorki.

Krystyna Janda w rozmowie z Katarzyną Montgomery

Aktorka. Żona. Matka. Krystyna Janda. 
Nie ma w Polsce osoby, która nie znałaby Jej głosu, śmiechu i energii. W każdej ze swoich ról teatralnych czy filmowych zjawiskowa i profesjonalna. Jako Agnieszka w "Człowieku z marmuru" wniosła do kina nieznaną świeżość i nową jakość. W "Przesłuchaniu" poruszyła wszystkich i trwale zapisała się w historii kinematografii. W "Tataraku" dotknęła najczulszych strun, w "Boskiej" rozbawiła. Wychowała kolejne pokolenia , które najpierw do Teatru Powszechnego, a teraz do Teatru Polonia i Och Teatru chodzą "na Jandę". Każdy spektakl z Jej udziałem kończy się owacją na stojąco. Zawsze wierna sobie i widzom. Szczera, bezpośrednia, wymagająca, choć bezdyskusyjnie zyskująca przy bliższym poznaniu.
 
Katarzynie Montgomery opowiada o swoich najważniejszych rolach – tych życiowych i tych zawodowych, o powstawaniu filmów i przedstawień, o kulisach teatru, za które widzowie nie mają wstępu, o miłości, przyjaźni, śmierci i życiu…

W tej opowieści nie sposób postawić kropkę.
Katarzyna Montgomery

Pisanie. Kontaktowanie się i porozumiewanie za pośrednictwem pisania. To bardzo istotna część mojego życia zawodowego i nie tylko. Mam nadzieję, że tytuł tej książki – "Pani zyskuje przy bliższym poznaniu" – odnosi się w dużej mierze do tego, co zapisałam, wyznałam, zamieściłam. I mam nadzieję, że jest choć w części prawdziwy.
Krystyna Janda


Krystyna Janda – aktorka teatralna i filmowa, reżyserka, pisarka i piosenkarka. Ma na koncie ponad sześćdziesiąt ról teatralnych i ponad pięćdziesiąt filmowych. Wielokrotnie nagradzana w kraju i na świecie. Uznana za aktorkę stulecia polskiego kina i Człowieka Wolności w kategorii „Kultura” z okazji 25-lecia przemian ustrojowych. W 2004 roku stworzyła fundację a w jej ramach dwa teatry: Teatr Polonia i Och Teatr, które prowadzi do dziś.

Katarzyna Montgomery – dziennikarka. Od 2011 roku redaktor naczelna miesięcznika „Zwierciadło”. Wcześniej pracowała m.in. w dwutygodniku „VIVA”, „Gazecie Wyborczej”. W latach 2007-2014 prowadziła popularny program „Mała czarna” w TV4.

David Mamet, wielokrotnie nagradzany dramaturg, reżyser i wykładowca, napisał szczerą, łamiącą konwenanse i pełną bezlitośnie celnych obserwacji książkę.

Prawda i fałsz nie pozostawia suchej nitki na aktorskich tradycjach, zasadach i przyzwyczajeniach, w zamian oferując aktorom użyteczną wiedzę:
- jak przygotowywać się do roli,
- jak pracować z tekstem,
- jak podchodzić do przesłuchań i prób,
- jak myśleć o scenie,
- jak rozmawiać z agentami
i o co to tak naprawdę chodzi w aktorstwie.
Mamet zwraca uwagę na sprawy podstawowe: umiejętność słuchania, reakcje na zdarzenia. Rzeczy najprostsze są najtrudniejsze. Reszta to zbędny barok.
Jacek Braciak, aktor
Mamet nie waha się mówić otwarcie, dlaczego jego zdaniem aktorzy muszą przestać nabierać na głośno powtarzane banały, które uchodzą za prawdy fundamentalne w większości aktorskich szkół i kursów.

Prawda i fałsz bierze na celownik święte krowy przemysłu filmowego i teatralnego, stanowiąc bezcenny przewodnik dla współczesnego aktora.
Uważana za najlepszą i najbardziej praktyczną książkę na temat aktorstwa budząca wielkie kontrowersje w środowisku filmu i teatru. Stanowi opracowanie teorii aktorstwa stworzonej przez Davida Mameta i aktora Williama H. Macy’ego pod nazwą estetyka praktyczna. Ze swojego wieloletniego doświadczenia teatralnego i filmowego Mamet wyniósł wizję aktorstwa odartego z wszelkiej magii, szamaństwa, oszustw, fałszywej szlachetności i sztuczności.
Definiuje zawód aktora jako pośrednika między autorem tekstu a publicznością.

Pierwszy wywiad rzeka z Wojciechem Pokorą. Aktorem został przez przypadek, ale kolejne pokolenia Polaków pokochały go za role w „Poszukiwany, poszukiwana”, „Alternatywy 4” czy „Kariera Nikodema Dyzmy”. Ta błyskotliwa i inteligentna rozmowa to przenikliwy portret niezwykle lubianego aktora. Wojciech Pokora opowiada o dzieciństwie w cieniu wojny, technikum samochodowym ukończonym z Jerzym Turkiem i swojej drodze do aktorstwa. W końcu lekcje pobierał u samej Hanki Bielickiej, a komedianta odkrył w nim Wiesław Gołas! Z poczuciem humoru wspomina współpracę ze Stanisławem Bareją czy kabaretem Olgi Lipińskiej. Sypie anegdotami z życia środowiska aktorskiego. Zdradza sekrety przygotowywania się do ról nie tylko teatralnych, lecz także prywatnych. Warto zdradzić, że drugim głosem tej książki jest żona Hanna, niegasnąca miłość Pana Wojciecha. Razem zdradzają przepis na udane małżeństwo. Są parą ponad 60 lat! Kto myśli, że cokolwiek wie o Wojciechu Pokorze, zdziwi się po przeczytaniu tej książki. Nie dajcie się zwieść! To aktor pokorny i przekorny. Wychowałam się na jego poczuciu humoru i wspaniałych rolach. Krystyna Janda Osobny i niepowtarzalny talent w powojennej szkole polskiej komedii. Oddany, choć niewylewny przyjaciel.
Marek Kondrat Spośród grona aktorów podobał mi się najbardziej. Był jedynym facetem, który mógłby mnie zainteresować na zasadzie relacji męsko-damskiej... Maria Czubaszek Wojciech Pokora (1934) – jeden z najpopularniejszych i najwybitniejszych polskich aktorów komediowych. Każda jego rola to doskonała kreacja, którą zaskarbiał sobie sympatię widzów: „Poszukiwany, poszukiwana”, „Brunet wieczorową porą”, „Co mi zrobisz jak mnie złapiesz” czy „Alternatywy 4”. Wreszcie kabaret Olgi Lipińskiej, którego bez niego zapewne by nie było. Nadal występuję na deskach warszawskich teatrów. Krzysztof Pyzia – z wykształcenia politolog, z zamiłowania dziennikarz. Producent porannego programu „Dzień Dobry Bardzo” w Radiu ZET, współpracownik tygodnika „Angora”.