Dwa punkty w skali Apgar

Książka Andrzeja Pytlaka to zbiór wierszy, który przyobleka się w szatę narodowego modlitewnika, by za chwilę rozbrzmiewać gromkim głosem zawiedzionego proroka, stawiającego przez całe swoje dorosłe życie surowe diagnozy polityczne. One jednak niezmiennie – i w czasach PRL-u, i „Solidarności”, wczesnej i poakcesyjnej III RP – pogłębiają przygnębienie światopoglądowo-polityczne poety. Tu w procesie naturalnej erupcji emocji rodzi się tomik – w którym przemiany w Polsce od 80 lat suną nie po torze, lecz po bezdrożach, i trudno się dziwić, że w obrazkach rodzajowych malowanych słowem autora jawi się ponura rzeczywistość współczesnego obywatela Zjednoczonej Europy. Tak jest np. w wierszu bez tytułu [*** Ojciec pcha wózek] „Tatuś dobrze sobie radzi (...) / Pali czyta i wózek prowadzi / Za nimi mamusia / Z czarnym psem na smyczy / Przy uchu komórka / Plotkuje wesoło / I minut nie liczy / Żuje sobie gumę / W plecaczku trzy piwa / Tak wraca ze spaceru / Rodzina szczęśliwa.”

Poezja zaczyna się od wyrwy, niedostatku, do głowy wchodzi wybrakowany obraz i uwiera, jakaś myśl niedomaga i boli, widok zajmuje, choć wydaje się niepełny.
Albowiem to tom wierszy pełnych ludzkich obaw i poczucia deficytu sensu. Andrzej Ballo pisze o potrzebie bliskości, o próbach dystansowania się od nieustępliwego lęku.
Człowiek to jedyna istota, która ma problem z koniecznościami, nie wie o sobie nic pewnego, często chce być kimś innym, niż jest. Stale wyczekuje czegoś, co ma odmienić los, łudzi się, że gdzieś indziej będzie lepiej, zaś czas bezpowrotnie zbliża do nieobecności. Balansuje stale między zachwytem i przerażeniem, i nie każdemu musi się to podobać.
Bartosz Suwiński

Tom w niezwykle udany sposób łączy edycję utworów polsko-żydowskiej poetki Andy Eker (1912–1936), publikację rozpraw na temat jej twórczości oraz rekonstrukcję historii rodów Ekerów i Boraków, będącą świadectwem pamięci rodzinnej.

Edycja wpisuje się w nurt współczesnych badań historycznoliterackich nakierowanych na przybliżanie czytelnikom literatury bądź niedocenionej, bądź dotychczas niewznawianej i rzadko omawianej. Przypomina mniej znaną twórczość kobiet piszących w dwudziestoleciu międzywojennym i literaturę pogranicza polsko-żydowskiego.

Prof. dr hab. Anna Łebkowska

Małe i duże radości, bezgraniczny smutek, absolutny zachwyt, chwilowa nostalgia. Szukanie czegoś bądź kogoś, odnalezienie siebie lub innego człowieka. Splątane myśli, proste historie. Taka paleta emocji towarzyszy każdemu z nas. Rzadko kto jednak potrafi o tym pisać. Marta Dżugaj bez wątpienia należy do tego wąskiego grona. Jej wiersze dotykają spraw najważniejszych, nie ma w nich jednak patosu – jest absolutna szczerość. To zaproszenie nie tylko do poznania świata autorki, ale do namysłu nad własnym „ja”.

Jeden z najwybitniejszych znawców współczesnej poezji polskiej, Piotr Śliwiński, określił Juliana Kornhausera mianem „poety buntu” i „pisarza wielofunkcyjnego”. Formuły te bardzo trafnie określają kalejdoskop gatunków i motywów wyłaniający się z jego twórczości. „Buntowniczość” poety wiąże się z duchem nowatorstwa i poszukiwań. Zamiast cyzelować dobrze funkcjonujący mechanizm wiersza, Kornhauser woli go porzucać na rzecz coraz to nowych rozwiązań, problemów i horyzontów. Rzecz jasna, jest w tym działaniu nuta anarchii, zakorzeniona głęboko w przekonaniu, że jedynie dystans do literackiego i kulturalnego mainstreamu daje wolność ekspresji i poczucie uczciwości wobec czytelnika i samego siebie. Ale jest i potrzeba innowacji, nieustannego badania granic wiersza, granic literatury jako przekaźnika prawdy o świecie – prawdy, która wsparta jest jednak na fundamencie twórczej niezależności i poetyckiej wyobraźni. Stąd „wielofunkcyjność” tego dzieła. Nie chodzi tu o sam fakt poruszania się Juliana Kornhausera po niejednym polu literackiej aktywności – jest on bowiem nie tylko autorem kilkunastu tomów wierszy dla dorosłych i dzieci, lecz również trzech powieści, licznych książek eseistycznych oraz krytyczno- i historycznoliterackich, wreszcie tłumaczem poezji bośniackiej, chorwackiej i serbskiej. Przede wszystkim mowa o świadomym poszerzaniu repertuaru o nowe języki i tematy, przy czym to poszerzanie nadzwyczaj często okazuje się kamieniem milowym polskiej poezji.

Jakub Kornhauser

Jak pisze w posłowiu Jakub Skurtys: „Wróblewski wykorzystuje Mahabharatę, ze wszystkimi jej epickimi tropami przenikania się planu boskiego i ludzkiego, bitew i podbojów, kosmogonii na skalę wszechświata i cyklu wegetatywnego w ziemskiej mikroskali, tego, co ogólne, i tego, co konkretne, żeby opowiedzieć „zewnętrznym okiem” iście międzyplanetarną odyseję […] Jest to zatem opowieść uniwersalna, na tyle nośna, że jej fragmenty i echa znajdziemy w różnorakich cywilizacjach, od starożytnego Egiptu i Mezopotamii, przez mitologię afrykańską, aż po upadłe kultury indiańskie Ameryki Południowej. Wystarczy połączyć ten potężny nurt pseudoarcheologii i wymyślnych spiskowych teorii w stylu celebryckiego następcy Indiany Jonesa z afrofuturystycznymi wizjami Sun Ra i bitami rodem z Jamajki, a otrzymamy antyepos całkiem alternatywny wobec europejskiej tradycji homeryckiej i judeochrześcijańskiego korzenia".