Dziady lektura z opracowaniem

Tom jest pokłosiem międzynarodowej konferencji naukowej pt. "Archiwa w państwach totalitarnych w Europie Środkowo-Wschodniej" zorganizowanej przez Instytut Pamięci Narodowej, Zakład Archiwistyki i Nauk Pomocniczych Instytutu Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Archiwum Państwowe w Lublinie, miasto Sandomierz i Muzeum Okręgowe w Sandomierzu w Lublinie i Sandomierzu w dniach 5-7 września 2018 r. Zawiera kilkanaście studiów nad wpływem czynników politycznych na działalność archiwów w Polsce i Związku Sowieckim autorstwa historyków polskich, rosyjskich, ukraińskich oraz kazachskich. W państwach totalitarnych, jakimi były ZSRS i PRL, archiwa nie mogły stanowić wyłącznie placówek dokumentacyjnych, naukowych czy administracyjnych, jak to było i jest praktykowane w państwach demokratycznych. Oprócz wypełniania podstawowych zadań archiwalnych musiały uczestniczyć też w działalności propagandowej. Ich aktywność na polu edukacyjnym, wystawienniczym i wydawniczym miała wspierać organa bezpieczeństwa, porządek publiczny i partię komunistyczną, a sprzeciwiający się systemowi archiwiści stawali się ofiarami represji. Problematyka ta do tej pory nie cieszyła się szerszym zainteresowaniem w Polsce – mimo upływu trzydziestu lat od upadku komunizmu. Nie jest również popularna w krajach powstałych po upadku ZSRS.

Witold Jurasz, autor popularnego podcastu Sprawy międzynarodowe. Ukraina, widział Rosję z bliska ? był dyplomatą w polskiej ambasadzie w Moskwie. W swojej książce przeplatając opisy polityki Władimira Putina z opowieściami z codziennego życia w Rosji pokazuje, że Putin wcale nie jest twórcą zła, które widzimy oglądając relacje i czytając reportaże na temat rosyjskich zbrodni popełnianych na Ukrainie. Zło w Rosji ? i niestety również zło w Rosjanach ? było bowiem jedynie uśpione i wystarczyło niewiele, by na nowo zatryumfowało. Co gorsza, zło miało w sobie wiele zwodniczego uroku. Mamiło Zachód swoim blichtrem i zuchwałością. Uwodziło umiejętnością gry na głęboko skrywanych, zduszonych polityczną poprawnością słabościach ludzi Zachodu. W efekcie, mimo że Władimir Putin szczerze, jak mało który przywódca w historii, informował o swoich zamierzeniach, równocześnie zdołał uśpić naszą czujność. A może to nie Putin nas uśpił. Może sami chcieliśmy być ślepi?

'Magisterial ... Immensely readable' Douglas Alexander, Financial Times

'Insightful, productively provocative and downright brilliant' New York Times

A compelling history of catastrophes and their consequences, from 'the most brilliant British historian of his generation' (The Times)

Disasters are inherently hard to predict. But when catastrophe strikes, we ought to be better prepared than the Romans were when Vesuvius erupted or medieval Italians when the Black Death struck. We have science on our side, after all. Yet the responses of many developed countries to a new pathogen from China were badly bungled. Why?

While populist rulers certainly performed poorly in the face of the pandemic, Niall Ferguson argues that more profound pathologies were at work - pathologies already visible in our responses to earlier disasters.

Drawing from multiple disciplines, including economics and network science, Doom: The Politics of Catastrophe offers not just a history but a general theory of disaster. As Ferguson shows, governments must learn to become less bureaucratic if we are to avoid the impending doom of irreversible decline.

'Stimulating, thought-provoking ... Readers will find much to relish' Martin Bentham, Evening Standard

George Orwell, właśc. Eric Arthur Blair (1903-1950), angielski powieściopisarz, eseista i publicysta o przekonaniach demokratyczno-socjalistycznych. Uczestnik wojny domowej w Hiszpanii (1936-1937) po stronie anarchistów, w czasie II wojny światowej był korespondentem BBC. Z tych doświadczeń wyniósł silną niechęć do ustroju totalitarnego, komunizmu, co znalazło odbicie w jego twórczości. Rozgłos przyniosły mu powieści Folwark zwierzęcy i Rok 1984.

Orwell pisał: ,,Folwark zwierzęcy miał być przede wszystkim satyrą na rewolucję rosyjską. Jednak, jak podkreślam, przesłanie utworu jest szersze: chciałem wyrazić w nim myśl, iż ów szczególny rodzaj rewolucji (gwałtowna rewolucja oparta na konspiracji, z motorem napędowym w postaci nieświadomie żądnych władzy osób) może doprowadzić jedynie do zmiany władców. Mój morał brzmi tak oto: rewolucje mogą przynieść radykalna poprawę, gdy masy będą czujne i będą wiedzieć, jak pozbyć się swych przywódców, gdy tamci zrobią, co do nich należy. [...] Nie można robić rewolucji, jeśli nie robi się jej dla siebie; nie ma czegoś takiego, jak dobrotliwa dyktatura”.

Doskonała, wciąż aktualna satyra na mroczniejsze oblicze współczesnej historii. - Malcolm Bradbury. Ponadczasowe arcydzieło George’a Orwella w nowym tłumaczeniu. Folwark Zwierzęcy Orwell nazwał bajką. Nie jest to jednak poczciwa bajka na dobranoc, a prosta forma kryje uniwersalną wymowę. W momencie publikacji odczytywany był jako alegoria sowieckiego totalitaryzmu. Od 1945 r. przesłanie książki pozostaje wciąż przerażająco aktualne: to zjadliwa satyra na wrogów wolności, którzy pod różnymi sztandarami próbują uszczęśliwić ludzkość, zmieniając idyllę utopii w totalitarny koszmar.

Błyskotliwa, bezlitosna szarża na nasz strach przed Imperium. To zarazem swoisty przewodnik po najbardziej obolałych miejscach mapy tego strachu. Warto te mapę poznawać i mądrze z niej korzystać.
Prof. dr hab. Andrzej Nowak, historyk Rosji XIX-XX wieku