Dziecko w społeczeństwie i w świecie Wybór przemówień i tekstów

Red. naczelna Ewa Syrek, redaktor części monograficznej Alicja Żywczok

Intencją redaktora części monograficznej ("Kierunki rozwoju etyki pedagogicznej i teorii wychowania moralnego", red. Alicja Żywczok) było włączenie się w dyskusję dotyczącą funkcji oraz przedmiotu badań etyki pedagogicznej i teorii wychowania moralnego w obecnych warunkach społecznych, kulturowych, cywilizacyjnych i ekonomicznych, z nadzieją, że dyskusja zainspiruje odbiorców kultury do refleksji nad tradycyjnymi i nowoczesnymi zasobami kultury etycznej, wzorcami postępowania, jakością życia moralnego i stylem wychowania moralnego. Część ta tworzona była z przekonaniem o istotnej funkcji etyki w konstruktywnej zmianie obyczajów, poprawie relacji międzyludzkich, samokontroli i samodoskonaleniu. Strukturę części tworzy siedem artykułów przedstawicieli różnych nauk (pedagogiki, psychologii, filozofii) i ośrodków uniwersyteckich, zarówno naukowców znanych w kraju, jak i młodszych pracowników naukowych, jednak mających już w swej dziedzinie pewne osiągnięcia. Zastosowanie dedukcyjnego układu treści pozwala czytelnikowi przeanalizować w pierwszej kolejności artykuły o dużym znaczeniu teoretycznym, by następnie zwrócić uwagę na szczegółowe kwestie pedagogiczne przydatne zwłaszcza nauczycielom, wychowawcom, opiekunom i pedagogom; treść zainteresować również przedstawicieli nauk pokrewnych pedagogiki: filozofów, antropologów, socjologów i psychologów.

Tematyka części tekstów tematycznie rozproszonych tomu oscyluje wokół takich zagadnień, jak: młodzież i kara pozbawienia wolności, wykorzystanie metafory stołu dla poszerzania myślenia andragogicznego, kategoria duchowości w pedagogice kontemplatywnej, percepcja wsparcia społecznego pacjentów z zaburzeniami odżywiania, psychologiczne mechanizmy moralności czy sens życia jako wyznacznik zdrowia oraz kategoria badawcza.

Szkoła to jednostka o charakterze edukacyjnym. Powoływana bywa na podstawie aktu założycielskiego lub wpisu do ewidencji. Polska szkoła działa na podstawie przepisów ustawy o systemie oświaty, a od 1 września 2017 r. także na mocy Ustawy Prawo Oświatowe oraz Przepisy wprowadzające ustawę – prawo oświatowe. Szkoła prowadzi kształcenie określonego rodzaju i na określonym poziomie.
Każda działa w oparciu o statut. Ze szkołą łączeni są dyrektorzy szkół, nauczyciele, uczniowie i ich rodzice.
Sięgając do etymologii pojęcia ,,szkoła” (gr. schole – spokój; wolny czas przeznaczony na naukę), można zaryzykować tezę, że współczesna szkoła nie ma niczego wspólnego ze spokojem, czy tym bardziej – czasem wolnym. Wręcz przeciwnie. W szybko zmieniającym się świecie szkoła przyjmuje nowe role w kontekście potrzeb czy też istniejących problemów. W takiej perspektywie ta publikacja idealnie wpisuje się swoim tytułem #szkoła w aktualną przestrzeń edukacyjną. Właśnie w epoce deficytu czasu i w związku z tym stosowaniu skrótów, hasztag jest użyteczny. W tym opracowaniu hasztag na stronie tytułowej jest niejako symbolem na zaznaczenie własnego, indywidualnego śladu każdej osoby, która podejmuje dyskurs.
Podejmowane w tym tomie zagadnienia z zakresu zarówno szkoły, jak i zagadnień z nią bezpośrednio czy też pośrednio związanych, podjęli nie tylko pracownicy naukowi uczelni wyższych i innych instytucji związanych z kształceniem, ale także, co niezwykle cenne, osoby studiujące lub absolwenci uczelni wyższych.

Przeżycie przygody badań biograficznych to spotkania z nieznajomymi, znajomymi, to powroty do przeszłości innych osób, narodów... To spotkania ludzi poszukujących tożsamości w autobiografii w poszczególnych fazach życia, w pamięci emocjonalnej, w pamięci serca, w pamiętnikach rodzinnych, opowieściach i wspomnieniach.
Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o wydarzenia osobiste i globalne to także pytanie o to, kim jest człowiek jako osoba i jaką rolę w jego tożsamości odgrywają wydarzenia osobiste i globalne wynikające z czasu historycznego, ale także jego stosunek do czasu historycznego, wartości środowiska, w jakim wzrasta i jakie tworzy.

Arteterapia w wąskim znaczeniu obejmuje terapię z użyciem sztuk plastycznych, w szerokim znaczeniu obejmuje natomiast muzykoterapię, biblioterapię, a ponadto działania terapeutyczne z wykorzystaniem teatru, filmu oraz malarstwa, rzeźby, grafiki i innych sztuk plastycznych.

Publikacja Between History and the Theory of Education. Methodology, Traditions, Quest jest zbiorem tekstów pracowników Zakładu Podstaw Pedagogiki i Historii Wychowania Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, podejmuje rozważania nad potrzebą obecności w refleksji pedagogicznej dorobku historii myśli pedagogicznej. W pierwszej części zawiera analizy metodologicznych aspektów omawianych zagadnień, których Autorzy sytuują pedagogikę i historię wychowania wśród nauk o kulturze. W drugiej części znajdują się teksty ukazujące różne sposoby prezentowania i narracji problematyki pedagogicznej w perspektywie historycznych analiz, będące ilustracją odmiennego doświadczania przez Badaczki przeszłych rzeczywistości. W części trzeciej, Autorki poszukują odpowiedzi na nurtujące współczesnych pedagogów pytania dotyczące istotnych kategorii pedagogicznych: kompetencji i autorytetu, które wręcz nie są możliwe do odnalezienia bez dialogu toczącego się w szerszej perspektywie kulturowej, humanistycznej, historycznej. Praca kierowana jest do szerokiego kręgu odbiorców zainteresowanych historycznymi aspektami pedagogiki.

Nauczyciel – Wychowawca – Opiekun, przygotowany pod redakcją naukową dr hab. Beaty Oelszlaeger-Kosturek, stwarza pole do namysłu nad wielością ról i zadań nauczyciela. Funkcje i zadania nauczyciela istnieją w powiązaniu z podstawowymi funkcjami szkoły kształcąca, wychowawczą, opiekuńczą. Nauczyciel to osoba wcielająca się w różne role, posiadająca kompetencje opiekuna-wychowawcy, które warunkują prawidłowe relacje z wychowankiem. Jest podstawowym ogniwem procesu i systemu oświaty, siłą sprawczą. Od efektów jego pracy zależy przyszłość i jakość życia poszczególnych jednostek, kształt ładu społecznego i natura procesów makro, mezo i mikrospołecznych”.

Niniejszy tom czasopisma jest adresowany głównie do studentów pedagogiki – przyszłych nauczycieli, wychowawców, opiekunów.



(Z „Przedmowy” do tomu 3 „Cieszyńskiego Naukowego Forum Studenckiego” autorstwa A. Szczurek-Boruty)


Beata Oelszlaeger-Kosturek, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Instytucie Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, zastępca dyrektora ds. kształcenia, ekspert MEN. Zainteresowania badawcze autorki są ściśle związane z wcześniejszą, trzynastoletnią pracą w charakterze nauczyciela nauczania początkowego, kiedy wdrażała do praktyki edukacyjnej innowacje pedagogiczne (koncepcję Celestyna Freineta oraz nauczanie języka obcego – francuskiego w klasach I-III). Dotyczą takich kwestii, jak: cechy samokontroli i samooceny jako działań podmiotowych uczniów klas młodszych; uwarunkowania kształcenia nauczycieli; aspekty podmiotowości w kształceniu nauczycieli i uczniów klas I–III; uczenie się uczniów klas młodszych; integracja procesów nauczania, uczenia się i wychowania; nauczyciel i uczniowie jako uczestnicy szkoły jutra; działania nauczycieli; programy i podręczniki w kształceniu zintegrowanym i edukacji wczesnoszkolnej; innowacje pedagogiczne; nauczanie języka obcego nowożytnego w przedszkolu i klasach I–III. [21.03.2013]