Dziennik 1977-1989 t.5

Droga chłopaka z Rudnik na Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Wspomnienia to bardzo osobista relacja prof. Kazimierza Maliszewskiego z jego życia. Przedstawia koleje losu, które zaprowadziły go z małej miejscowości na Pojezierzu Iławskim do grodu Kopernika i na Uniwersytet imienia astronoma. Wspomnienia to opisane z dużym sentymentem różne epizody z okresu dzieciństwa i młodości autora oraz elementy jego autobiografii naukowej, w powiązaniu z życiem rodzinnym. Książka pokazuje także, jak wyglądał Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu za czasów studiów Profesora w latach 1968–1973 i jak zmieniał się podczas jego 46-letniej pracy naukowej i dydaktycznej.

Opowiadając o domu czy rodzinie, nie szukałem pretekstu dla prywatnej autobiografii. Intymny pamiętnik wyglądałby inaczej. Tutaj jedynym kryterium jest Śląsk, a raczej jego osobiste doświadczenie. Osobiste okruchy i ograbki nieuchronnie mieszają się z dyskursem współczesnej humanistyki, ale Lajerman nie jest ani traktatem, ani autobiografią, ani zbiorem esejów, ani tym bardziej postmodernistyczną bryją-hybrydą. Szukając „formy bardziej pojemnej”, spragniony jestem jakiejś „formy śląskiej”, w duchu której trwa nieustanna obróbka resztek, podobna do skrzętnego wykorzystywania apfali – odgrzewania bratkartofli, rychtowania wodzionki, zalewania piernika na moczkę, a czasem nawet, w smutnych przypadkach nędzy – maszkiecenia po hasiokach. Bo i tam można znaleźć skarby, a poza tym na podwórzu najłatwiej spotkać lajermana.

„Z pewnością Leonard Marcin Świeykowski nie należał do grona najwybitniejszych postaci – choć z pewnością był osobowością nieprzeciętną i nietuzinkową – czasów stanisławowskich, wszelako jako taki nie był postrzegany ani przez jemu współczesnych, ani później przez badaczy XVIII wieku. Ci pierwsi nie traktowali go jako wyroczni politycznej. Poza kręgiem swoich bliskich współpracowników i rodziny – chociaż wśród nich uchodził, przynajmniej w pewnych okresach, za osobę bardzo wpływową i opiniotwórczą – raczej wspominany szerzej nie był. Co najwyżej wymieniano go jako zwolennika bądź przeciwnika politycznego. Wydaje się też, że jego poglądy polityczne nie zaprzątały głów ówczesnych decydentów, co odnieść można do jego przyjaciela politycznego Stanisława Szczęsnego Potockiego, do którego kierował swe pomysły zmiany ustroju Rzeczypospolitej w 1792 roku, a wcześniej również do króla Stanisława Augusta, dla którego w drugiej połowie lat osiemdziesiątych stał się w województwie podolskim, a przede wszystkim w bracławskim jednym z najbliższych współpracowników. Niewątpliwie te dwie postacie, król Stanisław August i S. Sz. Potocki, odegrały w życiu publicznym L.M. Świeykowskiego rolę największą, natomiast już niekoniecznie funkcjonował on w ich działaniach jako figura pierwszorzędna.” (fragment Wstępu)

Fascynująca opowieść o cieniach i blaskach życia na morzu

Jak postrzega świat człowiek, który niemal pół wieku spędził poza lądem?
Kapitan Cezary Konieczny przez większość swojego życia pływał po oceanach, morzach i rzekach różnych kontynentów. Mierzył się z wyzwaniami wynikającymi z szybkiego pokonywania stref czasowych oraz klimatycznych, przygotowywał załogę i statek na napaść piratów i toczył nierówne boje z afrykańskimi urzędnikami.
Książka pozwala czytelnikom wypłynąć na nieznane dotąd wody – odkryć wrażliwość marynarza, kształtowaną z jednej strony przez pasję do podróży i pracy, a z drugiej tęsknotę za rodziną, bliskimi oraz czymś, co na lądzie nazywane jest rutyną codziennego życia. Samotność, której doświadcza, przebywając przez wiele miesięcy na statku, skłania do dbałości o to, co w życiu najważniejsze: „metacentrum”, czyli punkt równowagi pomiędzy krańcowo różnymi dążeniami człowieka.

Mógłbym to porównać do pierwszego oddechu niemowlęcia, pierwszego wypełnienia płuc rześkim powietrzem, które już od tej chwili zostało w mym wnętrzu na zawsze. A on nadal nie był widoczny, ciągle zbyt daleko, ale na pewno gdzieś tam, na końcu skweru, zasłonięty skąpą zabudową nabrzeża, budkami wypełnionymi pamiątkami znad morza, drzewami, sylwetkami spacerujących ludzi. Byłem niecierpliwy, ale jednocześnie chciałem to napięcie, które odczuwa się tuż przed pierwszym spotkaniem, doświadczać jak najdłużej. Bo już nie będzie tak samo za drugim, trzecim, kolejnym razem.

Cezary Konieczny
Kapitan żeglugi wielkiej, urodzony w Aleksandrowie Kujawskim w 1962 roku. Absolwent pływającej szkoły na statku Edward Dembowski – Liceum Morskiego w Gdyni oraz Wydziału Nawigacyjnego Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni. Pływał kolejno na Darze Pomorza, statkach Polskich Linii Oceanicznych, a następnie u armatorów zagranicznych. Przeszedł przez kolejne szczeble marynarskiego cursus honorum. Zaczynał karierę zawodową jako starszy marynarz i asystent pokładowy, po czym pływał na stanowiskach oficerskich. Od 2000 roku pracuje jako kapitan na statkach amerykańskiego armatora Seaboard Overseas Ltd. zawijających do portów na wszystkich kontynentach. Poza pracą na morzu fascynują go nauka języków obcych oraz literatura polska i zagraniczna. Uwielbia pisać.

Zbiór felietonów Krystyny Jandy, czytanych przez nią wcześniej w I Programie Polskiego Radia. Aktorka opowiada o swym własnym życiu z wielkim darem obserwacji, refleksji i autoironii.
Janda nie dzieli spraw na „wielkie” i „małe”: fascynuje ją i widok za oknem, i poezja Haliny Poświatowskiej. Najbardziej jednak ceni sobie spotkania z ludźmi. Tymi znanymi – jak na przykład pewien reżyser, albo anonimowymi – jak pewien owdowiały portier czy mijany w drodze rowerzysta.
Felietony Krystyny Jandy mają siłę przekonywania nie mniejszą niż jej wielkie kreacje aktorskie. A przy tym felietonom tym nie brak dystansu i humoru. Autorka uświadamia nam, jak niezwykłe mogą być zwykłe zdarzenia, jeśli tylko starczy nam na dostrzeżenie tego wrażliwości i wyobraźni.
Pierwsze wydanie tej książki ukazało się w 2000 roku, a znajdujące się w niej teksty – które są listami do tajemniczej B. – są datowane na lata 1999 i 2000.
Teksty te, to nie tylko interesująca, ponadczasowa lektura, ale także interesujące świadectwo czasów, w których były pisane.
Projekt okładki: Iwona Białas.

„Profesor Jan Kopcewicz zajmuje wyjątkowe miejsce wśród rektorów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Nie tylko dlatego, że funkcję tę sprawował najdłużej spośród nich, łącznie 11 lat, ale przede wszystkim dlatego, że kierował Uniwersytetem w wyjątkowych czasach, które mocno wpłynęły na nasze losy. Tak było, gdy w sierpniu 1982 r. władze stanu wojennego odwołały ówczesnego rektora, prof. Stanisława Dembińskiego i dwóch jego zastępców, brutalnie przekreślając nadzieje na demokratyzację i autonomię szkolnictwa wyższego, które towarzyszyły ich wyborowi ponad rok wcześniej. Kierując się odpowiedzialnością za losy wspólnoty, chcąc chronić Uniwersytet przed realną groźbą likwidacji, Jan Kopcewicz objął obowiązki rektora do końca przerwanej kadencji. Była to być może najtrudniejsza decyzja w jego życiu […]”.
Z Przedmowy prof. dr. hab. Andrzeja Tretyna