Dziunia, ale dama

Kiedy przyciśnie nas bieda, kryzys i ból istnienia, na przekór wszystkiemu uciekamy w świat żartu i beztroski. Ruszamy do kabaretu by zobaczyć jak artyści kpią w żywe oczy z tych którzy zgotowali nam kłopoty. W kabarecie jest wszystko; piosenka, poezja i pieprzny dowcip. Nie dziwota, „kabaret” to przecież nazwa zestawu naczyń z przyprawami - sól z pieprzem, coś dla smaku. Dla każdego coś miłego.
Polski kabaret mocno się zmienił przez ponad stulecie swojego istnienia. Zaczęło się od krakowskiego „Zielonego balonika” wzorującego się na paryskich kabaretach z Montmartre’u.
W Polsce międzywojennej kabaret przybrał formę teatrzyku, oscylującego między rewią a klasycznym kabaretem. Podstawą były: literackie teksty najwyższej próby, gwiazdorskie aktorstwo i mistrzowska konferansjerka.
Z kolei po drugiej wojnie światowej kabaret przejął rolę politycznego odgromnika – zarówno montowanego przez niepokornych twórców jak i przez władze polityczne. Na scenach kabaretowych występowała śmietanka aktorska, a cięte, złośliwe i pełne aluzyjnych treści teksty pisali znani autorzy.

Zielony Balonik. Królewskie miasto Kraków i frywolne żarciki.

Qui pro quo. Julian Tuwim, Marian Hemar i legendarna konferansjerka Fryderyka Járosy’ego

Perskie i Morskie Oko. Eugeniusz Bodo robi z siebie małpę

Starsi Panowie. Klasa i subtelny dowcip w szarzyźnie PRL-u

Salon Niezależnych. Wieczni protestanci

Kabaret Dudek. Rzeczpospolita najlepszych aktorów i błyskotliwych tekściarzy

Pod Egidą. „Więcej powietrza!” Ilu kolegów z garderoby donosiło po spektaklu na Pana Janka?

Tey. Legendarny duet Smolenia i Laskowika

Po odzyskaniu wolności można było mówić już wszystko i o wszystkich. Część kabareciarzy poszła do polityki a niektórzy znani, lubiani a niepokorni dorobili się literek TW przed nazwiskiem.

Naszym celem od początku było przyjrzenie się różnorodnym sposobom przedstawiania wydarzeń – tak z dawnej, jak i najnowszej historii – w powstających w ostatnich latach spektaklach i dramatach. Chcieliśmy sprawdzić, w jakiej fazie poszukiwania nowych metod twórczej krytyki makrohistorii społeczno-politycznych oraz form ich scenicznego komponowania znajduje się polska dramaturgia, nie tylko w swoim wymiarze literackim, ale i scenicznym. Zależało nam na próbie dyskusji nad wielkimi narracjami historycznymi, jak również nad bieżącymi wydarzeniami społeczno­politycznymi. Naszym celem było także przyjrzenie się, w jakim kierunku zmierzają poszukiwania nowego języka, jakie są nowe układy odniesienia i współczesne perspektywy oglądu historii oraz teraźniejszości, która za chwilę stanie się historią. Istotne było dla nas, aby do dyskusji włączyć refleksję nad strukturami opowiadania indywidualnych mikrohistorii, również tych dotyczących przedstawicieli grup często wykluczonych […].
Ze wstępu Joanny Królikowskiej i Weroniki Żyły

Książka obrazuje przemiany estetyki i funkcji polskiego teatru po upadku komunizmu na przykładzie twórczości trzech artystów. Pierwszy z nich to Krystian Lupa, który pod koniec XX wieku uzyskał status jednego z najważniejszych twórców polskiej i szerzej – europejskiej kultury. Dwaj pozostali to Krzysztof Warlikowski i Jan Klata – najzdolniejsi uczniowie Lupy, którzy odnaleźli własny, indywidualny głos.
Każdy z nich reprezentuje całkowicie odmienny sposób myślenia o sztuce teatru. Krystian Lupa swoją pracę artystyczną skupił przede wszystkim wokół literatury austriackiej i rosyjskiej. Teatr Krzysztofa Warlikowskiego to pogłębiona lektura tekstów antycznych i Williama Szekspira. Natomiast Jan Klata, reżyser o wyjątkowo rozbrykanej wyobraźni, szerokim gestem czerpie z popkultury, by mówić o polskiej historii i mentalności u progu XXI wieku. Jaka jest ich filozofia teatru jako społecznego i artystycznego medium? Z czego czerpią inspirację? Jak wygląda ich współpraca z aktorami, scenografami i kompozytorami? Jak ich praca sytuuje się na tle polskiej tradycji teatralnej – między innymi twórczości Jerzego Grotowskiego, Jerzego Jarockiego, Tadeusza Kantora czy Konrada Swinarskiego? Co sprawia, że przy zachowaniu indywidualnego, polskiego charakteru, ich prace wyróżniają się na europejskich festiwalach teatralnych?
Praca obejmuje przedział czasowy od upadku komunizmu do odejścia Krystiana Lupy z Narodowego Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie. Wydarzenie to w sposób symboliczny zamknęło prawie 25-letni okres w historii polskiego teatru.
Atutem książki jest to, że autorka widziała wszystkie opisywane przez siebie spektakle. Opracowanie materiału poprzedziła szczegółową kwerendą w archiwach Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie. Chcąc dopuścić do głosu samych twórców, sięgnęła po egzemplarze reżyserskie, teksty dzienników i artykułów. Stąd zamieszczone w książce szczególnie cenne, liczne cytaty z wywiadów i tekstów publikowanych przez reżyserów i aktorów.
Książka powstała w odpowiedzi na brak opracowania, które przystępny w sposób prezentowałoby polski teatr po przemianach ustrojowych roku 1989. Jest przeznaczona dla osób zainteresowanych dorobkiem artystycznym Krystiana Lupy, Krzysztofa Warlikowskiego i Jana Klaty.

„Od dawna czytam felietony Krzysztofa Orzechowskiego z wielką uwagą. Teraz, zebrane w jeden tom, brzmią jeszcze inaczej. Widać, że jest w nich i zapis otaczającego nas świata, i osobliwa empatia kogoś, kto widział i przeżył wiele. Pisane są na dodatek z tak niemodną dziś elegancją, którą bardzo lubię i cenię. Książka dla ludzi myślących i – wrażliwych”.
Józef „Żuk” Opalski

„Felietony Krzysztofa Orzechowskiego pisane są z miłości do teatru. Autor porusza tematy bardzo różne – czy będą to np. zwyczaje świąteczne, czy los osób niepełnosprawnych – lecz zawsze rozpatruje je w aspekcie sztuki teatralnej. Czerpiąc z wieloletniego doświadczenia, stawia pytania zasadnicze, trudne, nieraz mówi ostro, ale zawsze życzliwie – z troską o dziedzinę sztuki, której poświęcił życie”.
Zofia Gołubiew

„Krzysztof Orzechowski zna teatr od tylu podszewek, że każdy jego tekst odsłania kulisy jakiegoś zwykle słabo dostrzeganego problemu. Równocześnie Orzechowski nie jest fundamentalistą, teoretykiem, zwolennikiem jedynej słusznej estetyki. Reaguje spontanicznie: jeśli coś go zachwyca – to zachwyca, jeśli irytuje – to irytuje. Jego felietony to felietony praktyka, który szuka źródeł awarii i pomyłek, ale z radością wita sukcesy i udane spektakle. Książka dla tych, którzy lubią myśleć o teatrze jako o wielu zwierciadłach, w których przegląda się świat”.
Maciej Wojtyszko

„Książka Krzysztofa Orzechowskiego to niezwykła wyprawa nie tylko w cenną i godną utrwalenia przeszłość teatru, ale także w jego równie ważną aktualność. To właśnie z połączenia tych dwóch czasów – minionego i dzisiejszego – rodzi się głęboki sens zapisanych tu przemyśleń”.
Anna Burzyńska

Książki z serii Teatr publiczny. Przedstawienia przedstawiają subiektywną, nieoczywistą historię teatru. Wybrane przedstawienia teatralne i poruszane w nich kluczowe tematy, opisane zostają z nadzieją,że z opisu wyłoni się nie tylko możliwie rozległa historia teatru w danym okresie, ale także historia ówczesnego życia publicznego. Druga książka poświęcona jest wiekowi XIX.

Książka Lukáša Jiřički to praca traktująca o dwóch obszarach, w których szeroko pojmowana sztuka dźwięku spotyka się z teatrem. Pierwszy z nich to obszar dźwiękowy i muzyczny w postaci sztuki radiowej, przeważnie w formie tzw. Hörspiel /słuchowiska i muzyki współczesnej ujętej w ramy dramaturgiczne, drugi – obszar teatru muzycznego, opery i instalacji multimedialnych, czyli pole performatywne z istotnym składnikiem muzycznym. Autor analizuje historię i rozwój gatunku, a także sylwetki takich artystów jak Heiner Goebbels, Olga Neuwirth, Andreas Ammer i Helmut Oehring. Artyści ci proponują wachlarz różnorodnych stylistyk i gatunków, a ich świat twórczy jest odbierany jako przestrzeń nieustannej wymiany i dialogu form, amalgamat form teatralno-performatywnych i dźwiękowo-kompozycyjnych.