Etyka badań jakościowych w praktyce Analiza doświadczeń badaczy z osobami podatnymi na zranienie

W niniejszym tomie „Chowanny” autorzy artykułów podejmują problematykę innowacyjności, niezwykle istotnej we współczesnej gospodarce. Omawiane są psychologiczne uwarunkowania innowacyjności, ważne dla praktyki gospodarczej, ekonomii jako nauki, jak również dla sfery edukacji oraz związanej z nią roli technologii i przepływu informacji we współczesnym świecie.
Tom adresowany jest do studentów i pracowników naukowych zainteresowanych problematyką innowacji, pokonywania barier i oporów wobec zmian oraz do przedstawicieli praktyki zarządzania innowacjami i zmianami.

50 rzeczy, które trzeba wiedzieć o mózgu.
Moheb Constandi przedstawia najważniejsze informacje o tym, jak zbudowany jest mózg człowieka, w jaki sposób się rozwija i jak działa. Z tej książki dowiesz się, w jaki sposób informacje są przekazywane do mózgu, jak kształtuje się umysł, świadomość, osobowość, poczucie Ja. Poznasz najważniejsze informacje o procesach poznawczych, takich jak myślenie, pamięć, podejmowanie decyzji. Dowiesz się, jakie koncepcje na temat mózgu odeszły do lamusa i czy maszyny dorównają kiedyś mocom tego fascynującego ludzkiego narządu. Ta książka jest próbą podsumowania ponad wieku rozważań o mózgu. Zbiera wpływowe koncepcje neuronaukowe, aktualizuje te starsze w odniesieniu do nowych dowodów, oraz przedstawia te, które pojawiły się niedawno. Ma wyjaśniać koncepcje w sposób szczegółowy i lekkostrawny zarazem; oddzielać ziarno od plew i odczarować tajemniczą materię w naszych głowach.
Z tekstu 50 idei, które powinieneś znać to seria książek wprowadzających w fascynujący świat pytań i zagadnień – tych trudnych oraz tych zupełnie podstawowych – które od dawna towarzyszą ludzkości w jej misji zrozumienia świata. Seria prezentuje najważniejsze teorie i idee głównych dziedzin wiedzy, stanowiąc świetny punkt wyjścia do dalszej nauki. Obowiązkowa lektura każdego początkującego erudyty!

Carlos Castaneda (1925-98) - amerykański (urodzony w Peru) antropolog, psycholog, autor bestsellerów takich jak "Nauki Don Juana", "Podróż do Ixtlan", "Odrębna rzeczywistość", w sumie wiele milionów sprzedanych egzemplarzy, przełożonych na 17 języków. Ale też mag, używający środków odurzających, piszący o nich, mający swoich wyznawców, wielbicieli ale też i fanatycznych wrogów. W 1960 miał on spotkać szamana z plemienia Yaqui o imieniu don Juan Matus. Jego doświadczenia z don Juanem stały się dlań bodaj najważniejszą życiową inspiracją. W książce "Aktywna strona nieskończoności" została napisana po 13 latach od tego pierwszego spotkania. Jest to w zasadzie ostatnia (kolejne to już w pewnym sensie rekonstrukcje jak "Koło czasu") i bodaj najbardziej osobista opowieść Carlosa Castanedy, wydana zresztą dopiero po jego śmierci. Czy Don Juan w ogóle istniał, czy był tylko niezwykłym wytworem wyobraźni autora - właśnie w tej książce znajdziemy szereg wyjaśnień.

Jak dorastać w ekstrawertycznym świecie?
Pamiętaj, że spokojny temperament to ukryta supermoc!

Introwertycy dokonują niewiarygodnych wyczynów z powodu swojego spokojnego temperamentu, a nie wbrew niemu. Akceptuj i doceń siebie – takim, jakim jesteś. Świat cię potrzebuje. Istnieje mnóstwo sposobów, na jakie twój spokojny styl może się w pełni wyrażać, trafiać i przemawiać do innych. Niech ta książka będzie dla ciebie rodzajem przewodnika, który pomoże ci lepiej wykorzystywać cudowne właściwości i zdolności, jakie posiadasz.

Ciche osoby mają najgłośniejsze umysły.
Stephen Hawking

W gimnazjum wpadałam w przerażenie za każdym razem, kiedy musiałam zabierać głos przed całą klasą. Kiedy miałam omówić treść jakiejś książki, w nocy nie mogłam spać ze zdenerwowania. Pewnego razu byłam tak przestraszona, że stanąwszy przed klasą zamarłam w bezruchu i nie potrafiłam wydobyć z siebie ani słowa. Tymczasem dziś, występując w roli adwokata wszystkich introwertyków, pojawiam się na ekranach telewizorów i komputerów, a także na scenach i estradach w różnych miejscach na całym świecie, wygłaszając wykłady i przemawiając do tysięcy osób zgromadzonych w wielkich salach.
(…) Różni ludzie często pytają mnie, czy stałam się ekstrawertykiem, teraz, kiedy już czuję się tak swobodna i pewna siebie podczas publicznych wystąpień i udzielania komentarzy w mediach. Ja jednak przez te wszystkie lata wcale nie zmieniłam się w jakiś fundamentalny sposób. Nadal czuję się czasami skrępowana i onieśmielona. No i niezmiennie uwielbiam swoje ciche i spokojne, refleksyjne ja.
Udało mi się odkryć w sobie, uwolnić i wykorzystywać moc bycia cichym i spokojnym. Ty też możesz tego dokonać!

[fragment]

Książka w systematyczny sposób przedstawia psychologiczne aspekty politycznego myślenia i działania. Analizuje źródła preferencji i niechęci wobec różnych politycznych opcji, motywy aktywności politycznej oraz związki między przekonaniami, rodzajem przeżywanych emocji i stałymi właściwościami psychologicznymi, a stylem uprawiania polityki (sposobem funkcjonowania w konflikcie, stosunkiem do opozycji, skłonnością do współpracy międzynarodowej lub eskalowania sporów, konformizmem vs. niezależnością wobec własnej grupy partyjnej itp.). Autorka ukazuje także wpływ najbliższego otoczenia (rodziny, bliskich znajomych, środowiska pracy) i szerszego klimatu społecznego, w jakim żyje człowiek (m.in. tradycji kulturowych, systemu politycznego) oraz mediów na przekonania, postawy i zachowania polityczne, zwłaszcza na akceptowane kryteria sprawiedliwości, oczekiwania wobec państwa i wagę różnych spraw w polityce państwa. Omawiane pojęcia i prawidłowości myślenia oraz działania w świecie polityki są odnoszone do aktualnych wydarzeń politycznych tak krajowych, jak i międzynarodowych. Książka adresowana jest przede wszystkim do studentów nauk społecznych i humanistycznych, choć każdy, kto chce zrozumieć skąd się biorą różnice w politycznym myśleniu i działaniu – znajdzie coś dla siebie.

Zbiór esejów z różnych dziedzin psychologii, a także antropologii kulturowej, paleogeografii i geologii, socjologii, filozofii politycznej, filozofii religii, teologii, historii, orientalistyki, kulturoznawstwa, leksykografii, pedagogiki, genetyki i archeologii, inspirowanych teorią czynności Profesora Tadeusza Tomaszewskiego i powiązanym z nią modelem sytuacji. Autorzy pokazują, co współczesna nauka wnosi do rozumienia pojęcia sytuacji i co niemal pół wieku po ukazaniu się tekstu Profesora (Człowiek w sytuacji, PWN, 1975) możemy powiedzieć nowego o człowieku w wielości sytuacji, których jest on podmiotem.

Oddając do rąk Czytelnika tę monografię, chcemy zwrócić uwagę na jeszcze jeden, ważny aspekt: otóż w warunkach, gdy aktualność obowiązujących paradygmatów naukowych zmienia się sezonowo, propozycja Tadeusza Tomaszewskiego może być przykładem pożytku z trwałości ustaleń opartych na rzetelnej wiedzy. Możliwość odniesienia się do nich (czy to na zasadzie aprobaty, czy negacji) staje się argumentem na rzecz wartości tradycji w nauce.

[…] monografia […] pobudza ciekawość, ale i ją zaspokaja w dużym stopniu. Pozwala także stawiać nowe pytania, a w nauce sytuacje takie należą do najcenniejszych. Okazuje się też, […], że koncepcja czynności i związana z nią koncepcja sytuacji Tomaszewskiego pozostaje użytecznym narzędziem wyjaśniania […] nie tylko złożonych zjawisk psychologicznych, że jest heurystycznie płodna i pojemna, ponieważ wolna od zbędnego psychologizmu. Widać też, jakie dyscypliny naukowe mogłyby najwięcej wnieść, ale i najwięcej skorzystać z zastosowania pojęć teorii aktywności człowieka w sytuacji. (Z recenzji prof. dr hab. Zofii Ratajczak)

Eseje zebrane w tomie Człowiek w sytuacji tematycznie wzajemnie ze sobą korespondują, układają się w zróżnicowany dyskurs ukazujący, jak cenne we współczesnej humanistyce jest podejście wielodyscyplinarne. (Z recenzji prof. dr. hab. Adama Grzelińskiego)

*********

Humans in Situations – Not Only from a Psychologist’s Perspective. Studies Inspired by the Theory of Tadeusz Tomaszewski

A collection of essays from various fields of psychology, as well as cultural anthropology, paleogeography and geology, sociology, political philosophy, philosophy of religion, theology, history, oriental studies, cultural studies, lexicography, pedagogy, genetics and archeology – inspired by Professor Tadeusz Tomaszewski’s theory of activity and related to the underlying situational model. The authors demonstrate what contemporary science brings to the understanding of the concept of a situation, and now, nearly half a century after the publication of Professor Tomaszewski’s text (Humans in situation, PWN 1975) what new insights we have about a human being in the multiplicity of situations he or she finds themselves in.

*********

Prof. zw. dr hab. Barbara Bokus – psycholog, psycholingwista. Prowadzi badania dotyczące rozwoju kompetencji językowej i kompetencji komunikacyjnej człowieka. Szczególnie interesuje się dyskursem narracyjnym, procesami konstruowania wspólnego znaczenia w różnych układach interakcyjnych, metaforyczną konceptualizacją pojęć oraz rozumieniem wypowiedzi ironicznych przez dzieci i dorosłych. Inicjatorka i redaktor naczelna (w latach 1997–2014) czasopisma Psychology of Language and Communication (obecnie honorowa redaktor naczelna). Kierownik Katedry Psychologii Poznawczej na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Profesor wizytujący w SWPS Uniwersytecie Humanistycznospołecznym. Współtwórca Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych (MISH) na Uniwersytecie Warszawskim, w latach 1994–2008 zastępca Dyrektora Kolegium MISH UW. Współtwórca Programu Akademia »Artes Liberales« (AAL). Kierownik Międzyuczelnianego Programu Interdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich AAL. Członek Komitetu Psychologii Polskiej Akademii Nauk. W latach 2014–2018 prezes Zarządu Fundacji na Rzecz Rozwoju Polskiej Psychologii im. Tadeusza Tomaszewskiego. Członek Rady Konsultacyjnej International Pragmatics Association (IPrA). Autorka, współautorka i redaktor naukowy wielu książek i artykułów, zob. http://psych.uw.edu.pl/o-nas/pracownicy/prof-dr-hab-barbara-bokus/

Prof. zw. dr hab. Ewa Kosowska – filolog i kulturoznawca, członek Komitetu Nauk o Kulturze Polskiej Akademii Nauk, w latach 2013–2017 prezes Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego. Pracuje w Zakładzie Teorii i Historii Kultury w Instytucie Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Uczestniczy w pracach rad naukowych czołowych polskich czasopism kulturoznawczych. Zajmuje się problemami z obszaru teorii i historii kultury, ze szczególnym uwzględnieniem możliwości wykorzystywania tekstu literackiego w badaniach antropologiczno-kulturowych. Autorka i redaktor naukowy kilkunastu książek oraz licznych artykułów. Opublikowała m.in.: Postać literacka jako tekst kultury. Rekonstrukcja antropologicznego modelu szlachcianki na podstawie „Potopu” Henryka Sienkiewicza (1990), Negocjacje i kompromisy. Antropologia polskości Henryka Sienkiewicza (2002), Antropologia literatury (2003), Antropologia kultury – antropologia literatury (red., 2005), Stąd do Teksasu (2006), Antropologia kultury – antropologia literatury. Na tropach koligacji (red., 2007), Wstyd w kulturze (red., 1998, 2008), Eurosarmata. O postawach i wyborach Henryka Sienkiewicza (2013), zob. http://inksi.us.edu.pl/struktura/pracownicy/ewa-kosowska/