Filologia to ludzie. Wydział filologiczny UMK 1999–2019

Józef Tejchma, urodzony 14 lipca 1927 r. w Markowej, w rodzinie chłopskiej – historyk, współtwórca i lider ruchu młodowiejskiego, działacz polityczny i państwowy, dyplomata i publicysta. Członek Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici” w latach 1945–1948; w Liceum Ogólnokształcącym w Łańcucie przewodniczący zarządu szkolnego; w 1947 r. przewodniczący Wojewódzkiego Komitetu Młodzieży Studiującej „Wici” w Rzeszowie. Od 1952 r. członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Organizator Związku Młodzieży Polskiej w Nowej Hucie w latach 1952–1954. Współtwórca i pierwszy przewodniczący ZMW w latach 1957–1963. W latach 1968–1980 członek Biura Politycznego KC PZPR. W latach 1972–1979 wicepremier w rządzie Piotra Jaroszewicza. Dwukrotnie minister kultury i sztuki w latach 1974–1978 i 1980–1982. Minister oświaty i wychowania – w latach 1979–1980. W 1980 r. ambasador PRL w Szwajcarii, w latach 1984–1988 ambasador PRL w Grecji i na Cyprze. Poseł na Sejm PRL III–VII kadencji (1961–1980).

Obraz podwójny – dlaczego? Otóż pierwszy raz Autor przebywał w Chinach w latach 1987–1989 jako lektor języka polskiego w szkole językowej przy ministerstwie górnictwa. Drugi pobyt, w dwóch czy nawet w trzech odsłonach, traktowanych jako jedność, przypadł w niemal trzydzieści lat po tym pierwszym, odpowiednio w 2014, 2018 i 2019 roku.

Dwa te pobyty, z tamtego wieku i ostatnie, niosą z sobą zupełnie różne doświadczenia. Pierwszy pobyt, już choćby z racji swojej długości, dał Autorowi możliwość dokładniejszej obserwacji Chin. Pisał wtedy książkę, która była w części esejem kulturowym, w części reportażowymi zapiskami. Stanowi ona pierwsza część publikacji. Podana została w wersji, jaka była zapisana w latach 1987–1989, bez poprawek, bez współczesnego retuszu, nawet jeżeli dziś pewne szczegóły wydają się nieprawdopodobne. Druga część jest zapisem wrażeń pogłębionych rozmowami ze specjalistami, a także lekturami naukowymi.

Intymne notatki Baudelaire’a odkryte po jego śmierci. Myśli, tematy fragmenty, materiały do dwóch nienapisanych książek, „Moje serce obnażone” i „Biedna Belgia!”. W pierwszej „parzącym niby lód stylem, spiekłym i zmrożonym w abstrakcję” chciał zamknąć swoją wściekłość na cały świat oraz najbardziej osobiste myśli i uczucia. Miało to być podsumowanie jego życia. Druga, pierwotnie pomyślana jako rodzaj literackiego przewodnika, przekształciła się w zjadliwy i stronniczy pamflet, wyraz rozpaczy i bezradności „znużonego człowieka, który za sobą, w głębi lat, widzi jedynie gorycz rozczarowań, a przed sobą burzę, nie wróżącą niczego, ani nowej nauki, ani bólu”.

Czasem to kobieta jest największym wrogiem kobiety.

Fatma nie miała łatwego życia. Urodzona w latach czterdziestych w Libii, od wczesnego dzieciństwa była wychowywana na pokorną żonę i oddaną matkę. Kiedy na świecie pojawia się jej pierworodny syn, Muchtar, kobieta przelewa całą swoją miłość na chłopca, modląc się o pomyślną przyszłość i dobry ożenek dla niego. Wkrótce jednak okazuje się, że jej prośby nie zostały wysłuchane – Muchtar wyjeżdża bowiem na studia do Polski, miejsca uznawanego przez bogobojnych wyznawców Islamu za kraj ludzi niewiernych, i, co gorsza, sprowadza stamtąd młodą polską żonę wraz z ich małym synkiem. Dla obu kobiet będzie to początek koszmaru, w którym gorycz, rozczarowanie i wzajemne pretensje codziennie będą zatruwać im życie…
Fatma. Moja arabska teściowa to poruszająca opowieść o tym, jak zło wyrządzone za młodu kiełkuje i zamienia żyzną glebę w nieużytek. To także smutny i gorzki obraz libijskiego, patriarchalnego świata z perspektywy kobiety.

Książka „Ja, hipis – narkoman” to rzecz o narkomanii totalnej, nie rozprawka o imprezowym „poćpywaniu” dla chwilowej przyjemności. To lot przez kawał historii PRL-u, lot nad brudnym, biednym krajem zgnębionych ludzi.

W końcu lat 70. i na początku 80. wielu postanowiło zanegować system. Bohater książki, a zarazem jej autor – Kaczor – już jako nastolatek zaczyna wyznawać ideały hipisowskie. Samodzielnie studiuje, bawi się, filozofuje, toczy dyskusje o istocie wolności, słucha Doorsów i poznaje odmienne stany świadomości. Kaczor uprawia istny eskapizm, nie liczy się z nikim i z niczym, skupia się tylko na tym, co daje mu przyjemność. Lista tych rzeczy skraca się w postępie geometrycznym, ale na pierwszym miejscu wciąż jest ona – heroina. Miejsce eskapizmu stopniowo zajmuje nihilizm, miejsce nihilizmu – totalna abnegacja.

Autor oszczędza nam dydaktyzmu, wielkich słów i wyszukanych metafor. W książce nie ma narkomańskiej martyrologii, łez ani użalania się nad losem. Znajdziemy tu jedynie porażającą siłę autodestrukcji. Efekt jest na tyle wymowny, że nikt przy zdrowych zmysłach po przeczytaniu tej książki nie sięgnie po narkotyki! A jak zobaczy, że syn, córka, kolega z pracy wpada w sidła uzależnienia to – autor ma taką nadzieję – podejdzie i rąbnie go w łeb! I to jest nowa jakość mówienia o narkomanii.

"Losy zwykłego człowieka w niezwykłych czasach

Wojna, komunistyczny reżim, PRL… We wspomnieniach Aleksandra Ławskiego historia przestaje być zbiorem suchych faktów i ożywa, stając się rzeczywistością i codziennością bohatera. Wojna przerywa jego dzieciństwo, w zamian dając moc doświadczeń, które kształtują jego charakter. Po zmianie systemu młody człowiek dostaje się w tryby machiny, która decyduje o tym, czego ma się uczyć, gdzie pracować, z kim rozmawiać, a co ukrywać.
Razem z twórcą tych wspomnień oglądamy jego życie: studia, pierwszą pracę, wyprawy zagraniczne, i poznajemy krąg postaci, czasem komicznych, a czasem tragicznych, których losy wplecione zostały w jego życie.

Ojciec się wystraszył, że może to Niemcy, jednak to nie byli Niemcy, tylko Żydzi, których młynarz ukrywał w kryjówce we młynie. Bardzo się bali, ale ojciec ich zapewniał, że nikt się o nich nie dowie.
Były to dwie kobiety, dwoje dzieci i mężczyzna. Pomimo że było ciemno, widać było, że byli wychudzeni i skromnie odziani. Jedna z kobiet odezwała się do ojca, aby darował im życie, bo jeżeli powie Niemcom, to ci na pewno ich zabiją. Ojciec odezwał się słowami: Ja nie dawałem wam życia, nie mam prawa i zamiaru wam go odbierać, bądźcie spokojni. Słowa te pamiętam do dziś.
"