Filozofia filologii

„Poza kilkoma artykułami nie mieliśmy dotąd w polskim językoznawstwie dokładnej analizy gestów liturgicznych. Praca Beaty Drabik bardzo dobrze wypełnia tę lukę. [...] Autorka dogłębnie przybliża ów fenomen. Czyni to zarówno na poziomie świetnego, merytorycznego, kapitalnie zakotwiczonego w badaniach polskich i europejskich teoretycznego wykładu, jak i w precyzyjnie zaprojektowanych i wykonanych badaniach empirycznych. Opis wybranych jako pars pro toto gestów jest wszechstronny, dotyczy wszystkich aspektów ich działania, a więc wyznaczników semantycznych, pragmatycznych, komunikacyjnych oraz rytualnych, odnoszących się do sacrum i profanum. Na podkreślenie zasługuje erudycyjność wykładu, w pełni humanistycznego, łączącego badania językoznawcze, etnolingwistyczne, socjo- i psycholingwistyczne, filozoficzne, kulturoznawcze i teologiczne”.
Z recenzji prof. dr. hab. Kazimierza Ożoga
„W wielu przypadkach to właśnie nasze świeckie zrytualizowane zachowania komunikacyjne, mniej lub bardziej ceremonialne, stanowią podstawowy, główny (może nawet jedyny) wzorzec zachowań – postaw i gestów, jakie przyjmujemy wobec sacrum. W gruncie rzeczy jest to kolejne potwierdzenie istotnej roli najbardziej podstawowych i najbardziej ludzkich doświadczeń w kształtowaniu się stosunków bardziej skomplikowanych i bardziej odległych od tego, co bezpośrednio, bo w codzienności, jest dostępne naszemu poznaniu”.
Z Wprowadzenia
„Ta rozprawa powstała [… ] z przekonania, że symbole – postawy i gesty symboliczne człowieka, związane zarówno ze sferą profanum, jak i sacrum – są czymś niepowtarzalnym i ważnym. Trzeba je badać, sprawdzać ich recepcję oraz aktualność. Nie są jedynie pustymi semantycznie elementami rytuału, ich funkcji nie da się sprowadzić do funkcji estetycznej ani nawet (bardzo ważnej) fatycznej funkcji budowania współuczestnictwa. One wpływają na naszą cielesność (i jednocześnie są przez nią kształtowane), a wraz z cielesnością i za jej pośrednictwem oddziałują także na nasze myślenie i działanie – już nie tylko symboliczne [… ]. I trzeba w tym widzieć chyba zarówno wartość, szansę, jak i – w niektórych przypadkach – zagrożenie”. Z Podsumowania Dr Beata Drabik - językoznawczyni, pracuje w Katedrze Teorii Komunikacji Uniwersytetu Jagiellońskiego, wykłada również w Podyplomowym Studium Retoryki UJ oraz w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury. Członkini Polskiego Towarzystwa Językoznawczego oraz Zespołu Języka Religijnego Rady Języka Polskiego. Jurorka Olimpiady Literatury i Języka Polskiego, a także konkursów krasomówczych. Autorka monografii naukowych Komplement i komplementowanie jako akt mowy i komunikacyjna strategia (2004) oraz Językowe rytuały tworzenia więzi interpersonalnej (2010). Współautorka serii podręczników do języka polskiego dla szkół ponadgimnazjalnych. Pracowała również jako redaktorka Wielkiego słownika języka polskiego opracowywanego w Instytucie Języka Polskiego PAN. Jej zainteresowania naukowe obejmują między innymi: semantykę i pragmatykę mowy, retorykę, teorię komunikacji, komunikację niewerbalną, grzeczność językową, język religijny i język prawa.

Jarosław Iwaszkiewicz uczynił przemijanie, starość i śmierć jednym z najważniejszych tematów swojej twórczości. Mimo to ów obszar zainteresowań pisarza pozostaje wciąż niedostatecznie zbadany. Ową lukę próbuje wypełnić książka Józefa Majewskiego. Zawiera ona wielowątkowe, bogate w odniesienia kulturowe i mitologiczne komentarze do kilku – jak dowodzi autor – „eschatologicznych” opowiadań Iwaszkiewicza („Panny z Wilka”, „Sny”, „Ogrody”, „Sérénité”) oraz słynnej „Uranii” – ostatniego wiersza poety, stanowiącego kulminację i podsumowanie jego ponadsześćdziesięcioletnich rozmyślań nad przemijaniem i śmiercią.

Na tom składa się16 artykułów z zakresu słowotwórstwa i semantyki leksykalnej, wybranych z ponadczterdziestoletniego dorobku Autorki. Dotyczą problemów teoretycznych, klasyfikacji, sposobów opisu w ramach przyjętej metodologii, a także przedstawiają analizy omawianych zagadnień na bogatym materiale leksykograficzno-korpusowym. Książka adresowana do wszystkich zainteresowanych współczesną polszczyzną oraz specjalistów, zwłaszcza polonistów i slawistów.

******

Language at work – working on a language. Studies in semantics and word formation

The book comprises 16 articles concerning word formation and lexical semantics, representative of the Author’s forty-year work. The articles tackle theoretical issues, classifications, methods of description within the adopted framework, they also provide analyses of selected problems, illustrated with ample data excerpted from dictionaries and corpora. The book holds particular interest to anyone concerned with the contemporary Polish language, as well as to specialists in Polish philology or Slavic studies.

"Łuk i kołczan" to drobiazg, błyskotka, polsko-łaciński tomik epigramatów miłosnych z okresu od XV do XVII w. Ich autorami są wybitni poeci renesansu i baroku: Michele Marullo Tarcaniota, włoski kondotier greckiego pochodzenia, neapolitańczyk Jacopo Sannazaro, Jan Kochanowski, poeta polski, ale wykształcony w Italii, wreszcie Walijczyk John Owen. Wszystkich drasnęła strzała Amora, której grot został unurzany nie tyle w miodzie i żółci, ile raczej w poezji antycznej. Źródło owych epigramatów znajdziemy w wierszach Anakreonta, eklogach Wergiliusza, erotykach Katullusa, pieśniach Horacego. Nie ujmuje to jednak wdzięku utworom Marulla i pozostałych autorów. Piosenka jest ta sama, ale śpiewana wciąż na nowo – przecież każda miłosna historia ma własny początek i koniec.

"Minuscula Humaniora" to jedyna na polskim rynku wydawniczym dwujęzyczna seria, w której publikowane są niewielkie objętościowo, ale ważne dla historii kultury epok dawnych teksty łacińskiej literatury humanistycznej – pierwsze tłumaczenia i opracowania nieznanych bądź mało znanych polskiemu czytelnikowi tekstów humanistycznych. Oprócz profilu (szerszego niż „Biblioteka Renesansowa” – obejmująca teksty jedynie z obszaru Włoch) serię wyróżnia staranna szata graficzna.

******

A Bow and A Quiver. Latin Love Epigrams (15th-18th Century)

The book contains a selection of Latin love epigrams from the 15th to the 18th century, written by Michele Marullo, Jacopo Sannazaro, Jan Kochanowski and John Owen. The preface to this bilingual, Latin-Polish edition, contains profiles of these outstanding Renaissance and Baroque poets, as well as Greek and Latin sources of their works.

Na książkę – prócz rozdziału objaśniającego metodę interpretacyjną – składają się studia o dziewięciu pisarzach różnych generacji. Innowacyjne projekty pisarskie Witolda Gombrowicza, Tadeusza Różewicza, Leopolda Buczkowskiego, Adama Ważyka, Edwarda Redlińskiego, Juliana Kornhausera, Jerzego Krzysztonia, Dariusza Bitnera oraz Zbigniewa Kruszyńskiego inscenizują dylematy i aporie dojrzałej oraz późnej nowoczesności. Autor wpisuje analizowane utwory w historyczne i historycznoliterackie konteksty, przede wszystkim jednak wprawia w ruch gry językowe zaczerpnięte z pism współczesnych filozofów (m.in. Michela Foucaulta, Richarda Rorty’ego, Jacques’a Derridy, Giorgio Agambena czy Petera Sloterdijka). Powiązanie literatury i filozofii w schemacie nazwanym „produkcyjnym” pozwala mu ukazać, w jaki sposób maszyna tekstowa produkuje myśl, to znaczy dochodzi do swoich własnych prawd dzięki pośrednictwu filozofii.

Publikacja jest zbiorem artykułów autorstwa studentów Katedry Skandynawistyki UAM oraz Katedry Skandynawistyki Uniwersytetu SWPS w Warszawie powstałych na podstawie prac dyplomowych (licencjackich i magisterskich) przygotowywanych w latach 2019–2022. Inspiracją do powstania tomu były konferencje „Polen – Skandinavia: vitenskapelige moter pa tvars av generasjoner” (Poznań, 2019) oraz „Träffpunkt Poznań! En konferens for Polens unga nordister” (Poznań, 2022). Teksty obejmują zagadnienia językoznawcze, literaturoznawcze, kulturoznawcze i przekładoznawcze