Groteska

„1600 postaci literackich” to zaproszenie do fascynującego świata literatury! Każde hasło przynosi dokładny opis bohatera i jego losów, pozwala zrozumieć znaczenie i rolę postaci w obrębie utworu. Każde hasło zawiera również odsyłacze do opisu pozostałych postaci, co ułatwia efektywne i szybkie korzystanie z informacji. To doskonała pomoc w poszukiwaniu imienia i nazwiska bohatera, tytułu oryginalnego wydania, najważniejszych wątków fabuły i powiązań między bohaterami czy informacji o powszechnie znanych adaptacjach filmowych i teatralnych. Książkę tę możemy traktować jako przewodnik po literaturze pięknej, który daje doskonałą możliwość odkrywania na nowo książek, o których zapomnieliśmy i poznawania tych, o których dotąd tylko słyszeliśmy. Warto przyjąć to zaproszenie i wyruszyć w podróż, zaczynając od rozwiązania quizu z okładki. Zapraszamy!

Edycja krytyczna wszystkich bajek Franciszka Dionizego Kniaźnina – zarówno z pierwszego wydania z roku 1776, jak i z drugiej redakcji, opublikowanej w roku 1788, a potem z niewielkimi zmianami przepisanej w tzw. Rękopisie Puławskim z lat 1794-1796.
Autor starał się zaadaptować motywy znane z literatury antycznej, orientalnej i francuskiej, zwłaszcza z twórczości Jeana Lafontaine’a. Mimo podobieństwa fabuł i postaci są to wiersze zupełnie inne niż bajki Trembeckiego, Krasickiego lub Niemcewicza. W jakiejś mierze realizują wiecznie aktualną funkcję dydaktyczną, ale Kniaźninowi dały przede wszystkim możliwość przeprowadzenia różnorodnych eksperymentów estetyczno-literackich. Zamieszczona w aneksie bajka Orzeł biały i trzy czarne jest jednym z najciekawszych utworów politycznych epoki, napisanym przez mądrego, ale bezradnego obserwatora rzeczywistości politycznej ostatnich lat istnienia Rzeczypospolitej.

W monografii Epikurejska idea szczęścia w literaturze polskiej renesansu i baroku. Od Kallimacha do Potockiego zostaną omówione podstawowe kategorie epikurejskiej etyki, które pojawiają się w literaturze staropolskiej już w XV wieku, a są w naszym piśmiennictwie częścią antycznego i humanistycznego dziedzictwa. Funkcjonowanie filozofii epikurejskiej w renesansie i baroku będzie stopniowo odsłaniane poprzez analizę dzieł, które zaliczyć można do najistotniejszych tekstów tego okresu podejmujących dyskusję z moralnymi poglądami Epikura oraz odnoszących się szerzej do zasadniczego dla etyki Ogrodu pojęcia szczęścia-rozkoszy. Analiza utworów z czasów od Kallimacha do Potockiego ma pokazać, skąd brał się epikureizm w dawnej Polsce, jakie były kierunki jego rozwoju, jak oddziaływał, jak się zmieniał i jak był interpretowany w okresie ponad 200 lat swej obecności w literackich utworach renesansu i baroku.

Drugi tom bibliografii Gdańsk w literaturze obejmuje siedemnastowieczne dzieła, w których został utrwalony obraz miasta budzącego podziw wspaniałością i urodą, ale także zazdrość swoim bogactwem. Przekazują one wyidealizowany obraz Gdańska, ale również rzetelnie opisują miasto i jego mieszkańców; nie brak tez utworów o wysoce krytycznym charakterze. Literatura piękna dokumentuje wydarzenia historyczne i społeczne dziejące się w mieście oraz próby wyjaśnienia etymologii jego nazwy czy eksplikacji herbu. Najliczniej uwzględniona została gdańska poezja okolicznościowa, odnotowująca w panegirycznej formie koleje życia i kariery gdańszczan (burmistrzów, rajców, profesorów Gimnazjum Akademickiego, zasłużonych mieszczan i urzędników).

W XVI wieku w Krakowie pojawiają się stałe zakłady drukarskie, które zaczynają produkować nowe książki, łatwiej osiągalne dla mieszkańców stolicy od rękopiśmiennych. Wśród tych nowości wydawniczych, oprócz ksiąg religijnych, historycznych, medycznych czy prawniczych, znalazło się też miejsce dla różnych „historyj”: śmiesznych, łzawych, ekscytujących lub pouczających opowieści o przygodach Gryzeldy, Sowiźrzała, Aleksandra Wielkiego, Ezopa, Meluzyny, Magielony czy Marchołta. Kim byli ludzie, którzy sięgali po te opowieści? Jak poczytna była naprawdę dawna literatura popularna? Jak wyglądało życie tych tekstów i co może nam ono powiedzieć o kulturze książki w dawnym mieście? Andrzej Tadeusz Staniszewski szuka odpowiedzi na te pytania, traktując dawne opowieści popularne jako to, czym były one pierwotnie: ważny element zmieniającego się świata wczesnonowożytnej kultury pisma, ale też przede wszystkim część codziennego doświadczenia dawnych krakowian. Śledząc losy tych tekstów od momentu ich wejścia na rynek wydawniczo-księgarski miasta pod Wawelem po chwile, kiedy trafiały one w ręce jego mieszkańców, autor opracowania pokazuje, czym te opowieści były dla ich pierwszych odbiorców, oraz ich rolę w upowszechnieniu się tak dla nas oczywistego zjawiska jak łatwo dostępna książka, która ma dawać swoim czytelnikom przede wszystkim przyjemność i odpoczynek. Dr Andrzej Tadeusz Staniszewski (ur. 1987) – absolwent Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, w 2018 roku obronił tam pracę doktorską poświęconą losom popularnych „historyj” w dawnym Krakowie. Kierownik finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki projektu Funkcjonowanie narracyjnych tekstów popularnych we wczesnonowożytnej aglomeracji krakowskiej. W swoich badaniach zajmuje się przede wszystkim wczesnonowożytną literaturą popularną, kulturą dawnego Krakowa, literacy studies, funkcjonowaniem dawnego rynku książki, retoryką i kulturą wizualną dawnej Europy (zwłaszcza emblematyką). Interesuje się również współczesną kulturą popularną, w szczególności filmem i komiksem.

Monografia dokumentuje recepcję twórczości Aleksandra Fredry na terenie Rosji od chwili rosyjskiego debiutu komediopisarza w petersburskim Teatrze Aleksandryjskim w 1847 roku aż po dzień dzisiejszy. Najowocniejsze było w Rosji dla Fredry ostatnie z górą półwiecze, które przyniosło tam kilkadziesiąt premier jego sztuk. Pokazane 756 razy "Damy i huzary" w Moskiewskim Teatrze im. Wachtangowa (1960) stały się największym triumfem Fredry w całych jego zagranicznych dziejach.