Gust nasz pospolity

Książka nie prezentuje kompletnej przemyślanej teorii, co czytelnicy mogą zauważyć w wielu jej fragmentach. W całym tego słowa znaczeniu jest zbiorem myśli na podjęty temat architektury jako sztuki, myśli, które kotłowały się przez cały czas jej powstawania.

Publikacja Andrzeja Basisty jest autorskim, indywidualnym spojrzeniem na wszystkie poruszone w niej fundamentalne dla teorii architektury kwestie. Jej podstawowym walorem jest erudycja, wnikliwość i szczególne traktowanie architektury: w sposób jednorodny, bez podziału na historyczną i współczesną – lecz po prostu jako dziedziny twórczości podlegającej niezmiennie tym samym procesom, prawom i regułom, niezależnie od czasu i miejsca powstania. Nie ulega wątpliwości, że książka stanowić będzie ważną pozycję wśród publikacji z zakresu teorii architektury i trwały punkt odniesienia dla badaczy zajmujących się tą problematyką. Z pewnością stanie się również obowiązującą lekturą dla studentów architektury oraz rozmaitych kierunków sztuk projektowych i sztuk pięknych.
Z recenzji dr hab. Małgorzaty Dolistowskiej, historyczki sztuki, profesora Politechniki Białostockiej

Nie znajduję wśród książek autorów polskich pozycji o podobnych walorach. Książkę Andrzeja Basisty porównywać można raczej z klasycznym dziełem Sigfrieda Giediona Czas, przestrzeń, architektura opublikowanym 75 lat temu i przetłumaczonym na język polski blisko pół wieku temu. Inaczej niż Giedion, Basista uwzględnia w swojej książce także te obiekty, które na ogół nie bywają zaliczane przez krytyków do kategorii dzieł architektury. Pod tym względem recenzowana książka bliższa jest niewiele młodszej niż dzieło Giediona, ale także już klasycznej publikacji Bernarda Rudofsky’ego Architecture without Architects (1964). Andrzej Basista także dostrzega i pokazuje czytelnikowi atrybuty Sztuki istniejące w tego rodzaju dokonaniach.
Z recenzji dr hab. Marka Kowickiego, architekta, profesora Politechniki Krakowskiej

Andrzej Basista jest architektem, emerytowanym profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Uczył także na wydziałach architektury w Bagdadzie, Poznaniu, Białymstoku i w Wyższej Szkole Ekologii i Zarządzania w Warszawie. Pracował projektowo w Bagdadzie i w dwu krakowskich biurach projektów.

Debiut świetnie piszącej młodej architektki Aleksandry Gordowy. Analiza nudy jako niespodziewanie produktywnego budulca i narzędzia służącego do konstruowania przestrzeni mieszkalnej. Brawurowa propozycja odwrócenia schematów w jakich zwykle toczy się roz

Autorka w książce podejmuje próbę scharakteryzowania bardzo różnorodnej twórczości Jana Kossowskiego. Wpisują się w nią budynki mieszkalne, użyteczności publicznej, architektura przemysłowa, aranżacje wnętrz, w końcu projekty mebli i pomysły na zagospodarowanie przestrzeni wokół domu i miejskiej. Nie pomija pomysłów niezrealizowanych. Taki los architektów, że nie zawsze ich wizje doczekują się realizacji, ale kolejne koncepcje wzbogacają ich dorobek. Nie ma w książce współczesnych zdjęć (wyjątek stanowi okładka z willą pięknie sfotografowaną przez Wojciecha Woźniaka). To celowy zabieg, bo nie obchodzimy się z realizacjami Jana Kossowskiego najlepiej. Ich uroda jest niezwykle subtelna, a prostota wyróżniająca architektoniczne pomysły Kossowskiego, nie jest w stanie obronić się przed współczesnymi ingerencjami.

Opracowanie dotyczy wystaw architektonicznych weneckiego Biennale architektonicznego. Książka nie jest jednak typową chronologiczną kroniką tych spotkań, ponieważ według Autora, nie sposób ich opisać jako jednej wielkiej całości, a ponadto nie wydaje się to celowe. W efekcie powstał metaforyczny zbiór refleksji na temat architektury, poprzedzony komentarzem dotyczącym – „lustra weneckiego”.
„Podobnie jest z wystawami architektonicznymi weneckiego Biennale. Oglądamy eksponaty, oceniamy je, opisujemy, zapamiętujemy albo i nie, a jednocześnie, zwłaszcza my architekci, przeglądamy się w nich – w cudzych osiągnięciach – i możemy porównywać od razu prezentację i powidoki własnych prac. To porównywanie jest nie uniknione, bo po to zresztą wystawy te są organizowane. Obejrzyj i przymierz się do tego co oglądasz, oceniaj i ucz się, podziwiaj i zazdrość. Dziś jesteś z tej strony lustra, ale pożądaj miejsca po drugiej stronie. Tak to chyba działa, albo powinno działać.”

Autor podjął odważną próbę prezentacji zarysu spójnej teorii projektowania. Przedstawia wiarygodnie, podbudowane teoretycznie wyjaśnienie fenomenu projektowania architektonicznego. To zbiór refleksji dotyczących najważniejszych pojęć, ale również zarys koncepcji procesu projektowania architektonicznego. Książka skierowana jest do architektów, historyków architektury, pasjonatów i naukowców zajmujących się estetyką oraz metodologią projektowania.

Współczesne spojrzenie na modernizm z punktu widzenia architektury krajobrazu, wzbogacone o ciekawy materiał ilustracyjny. Autorki opisują ten nurt na tle poglądów dzisiejszych jego odbiorców: teoretyków, twórców i studentów związanych z kształtowaniem przestrzeni, a także „konsumentów” modernistycznych miast, dzielnic i osiedli, wskazując na relatywną niejednoznaczność jego fenomenu. Podejmują też próbę odpowiedzi na pytanie o przyszłość modernizmu.

Celem badań było wskazanie w kontekście współczesnego odbioru modernizmu tych jego idei, form i treści, które mogą być przydatne w optymalnym kształtowaniu przestrzeni między budynkami. W publikacji wykorzystano kompilację metod badawczych z dziedziny architektury krajobrazu, urbanistyki, psychologii środowiskowej, socjologii, sztuki oraz komunikacji społecznej i mediów. Książka skierowana jest do osób zajmujących się problematyką przestrzeni publicznej, do szerokiej rzeszy sympatyków modernizmu w Polsce oraz wszystkich zainteresowanych kompozycją miejskich krajobrazów.

Środowiskiem zawodowym autorek jest Lublin, domem – Warszawa. Reprezentują trzy pokolenia, które w odmienny sposób „dotknęły” modernizmu. Pierwsze doświadczyło go na własnej skórze i było świadkiem jego odejścia. Drugie było wychowywane przez aktywnych twórców modernistycznych, ale dorastało już w innej rzeczywistości państwowej i w innej doktrynie stylistycznej. Trzecie, najmłodsze, postrzega modernizm jako świat zastany a intrygujący, jak opowieść o żelaznym wilku. Wszystkie trzy patrzą w jednym kierunku, wskazując na to, co w modernizmie było cenne. Różnorodność spojrzenia sprawia, że dostrzegają owe wartości na różnych płaszczyznach, dając wielowymiarowy obraz fenomenu, jakim był polski modernizm w przestrzeni okołoarchitektonicznej.

[…] pełen lekkości i swady tekst pomaga w zrozumieniu opisu studiów przypadku na płaszczyźnie fenomenologicznej. […] Czytając [tę pracę], niejednokrotnie zwraca się uwagę na to, jak cenny stanowi ona materiał źródłowy dla środowiska naukowego, studentów i doktorantów. (Z recenzji dr hab. arch. kraj. Beaty J. Gawryszewskiej)

Za szczególnie wartościowe należy uznać przeprowadzenie i przedstawienie wyników badań dotyczących dziedzictwa modernizmu i jego percepcji w określonych grupach respondentów, zakończonych autorskimi wnioskami. (Z recenzji dr. hab. inż. arch. Andrzeja Motaka, prof. PK)

*********

Modernism Between Buildings

A contemporary look at modernism from the perspective of landscape architecture, superbly illustrated. The authors describe modernism considering its today’s viewers: theoreticians, architects and students who create space as well as the “consumers” of modernist cities, districts and housing estates, pointing at the relative ambiguity of the phenomenon. They also attempt to answer the question concerning the future of modernism.

The aim of the conducted research was to show – in the context of contemporary reception of modernism – its ideas, forms and meaning which can be of use in creating the optimal space between buildings. The authors employed various research methods, used in landscape architecture, urbanism, environmental psychology, sociology, art, social communication and media.

*********

Agnieszka Kępkowicz (ORCID 0000-0003-2972-2309) – czynny zawodowo architekt krajobrazu, projektant, naukowiec, wykładowca. Ukończyła studia w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Zajmowała się projektowaniem i realizacją terenów zielni i ogrodów (firma EKO-VISION, później KRAJOBRAZY). Współpracowała z Katedrą Sztuki Krajobrazu na SGGW w Warszawie oraz Wydziałem Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu na Uniwersytecie Przyrodniczym (UP) w Lublinie. Obecnie pracuje jako adiunkt w Zakładzie Studiów Krajobrazowych i Gospodarki Przestrzennej na UP w Lublinie. W badaniach koncentruje się na zagadnieniach związanych z waloryzacją krajobrazu i kształtowaniem przestrzeni publicznej. Autorka wielu artykułów naukowych z dziedziny architektury krajobrazu oraz gospodarki przestrzennej, a także publikacji książkowej "Identyfikacja typów przestrzeni publicznej" (WUW, Warszawa 2020), w której łączy problematykę rozwoju suburbiów z kształtowaniem przyjaznej przestrzeni prospołecznej. Współpracuje ze społecznymi ruchami na rzecz tworzenia dobrych przestrzeni publicznych.

Małgorzata Sosnowska (ORCID 0000-0002-9651-7746) – architekt i urbanista, związana wcześniej z Wydziałem Architektury Politechniki Lubelskiej oraz Wydziałem Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie, obecnie – z Zakładem Studiów Krajobrazowych i Gospodarki Przestrzennej UP w Lublinie. Współpracuje jako ekspert m.in. z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków w Warszawie i w Lublinie, Biurem Miejskiego Architekta Zieleni w Lublinie, Urzędem Miasta Lublin. Autorka publikacji, projektów oraz dokumentacji eksperckich z zakresu architektury, urbanistyki, kształtowania krajobrazu, planowania przestrzennego oraz ochrony dziedzictwa kulturowego. Aktywnie angażuje się w działania lokalne m.in. jako ekspert w procesie tworzenia Strategii Rozwoju Lublina 2030. Z zamiłowania rysownik.

Ilona Woźniak-Kostecka (ORCID 0000-0002-3778-3227) – absolwentka kierunku Gospodarka Przestrzenna, doktorantka w Zakładzie Studiów Krajobrazowych i Gospodarki Przestrzennej na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie. Współorganizatorka i koordynatorka wydarzeń naukowo-kulturalnych, takich jak: Festiwal „Lubelskie Dni Modernizmu”, Międzynarodowe Warsztaty Architektoniczno-Urbanistyczne Urban Summer School – Open Form 2019 czy Ogólnopolskie Spacery Architektoniczne. Pracowała w Narodowym Instytucie Architektury i Urbanistyki jako specjalista ds. projektów zewnętrznych i wystaw. Obecnie koordynator ogólnopolskiego projektu Forum Kultury Studenckiej w Akademickim Centrum Kultury UMCS Chatka Żaka. Działa na rzecz społeczności lokalnych, prowadząc konsultacje społeczne, warsztaty i szkolenia.