Hetmani i dowódcy I Rzeczpospolitej

Niniejsza publikacja z dziedziny najnowszej historii analizuje jeden z największych trwających obecnie konfliktów, który od 2001 r. rozgrywa się w Afganistanie. Książka pozwala czytelnikowi zrozumieć, co jest stawką afgańskiej wojny i dlaczego nie chodzi już o to, by ją wygrać, ale raczej o to, by znaleźć „najmniej złe” rozwiązanie polityczne i wycofać się z tego konfliktu z podniesioną głową, nie sprawiając wrażenia, że ustępuje się przed międzynarodowym terroryzmem.
Od 2001 r. w afgańskich górach, podobnie jak wcześniej w Algierii, trwa nienazwana wojna. Wyniszczony i zrujnowany przez ciągnące się od 36 lat walki (obecnie w trakcie intensywnej odbudowy dzięki pomocy społeczności międzynarodowej), otoczony potęgami atomowymi, jest Afganistan centralnym punktem złożonej geostrategii, w której gra toczy się o to, by nie dopuścić do załamania się Pakistanu. A przecież w październiku 2001 r., w momencie rozpoczęcia amerykańskiej operacji, chodziło tylko o to, by zniszczyć obozy szkoleniowe
Al-Kaidy (w odpowiedzi na zamachy z 11 września) i rozbroić talibów... Jak to się stało, że siły koalicyjne uwikłały się w paskudną wojnę pełną zamachów samobójczych, zamaskowanych urządzeń wybuchowych, zbrodni wojennych, „ofiar ubocznych” i zaciekłych walk, choć przecież tutaj – inaczej niż w Iraku – ich interwencja w ramach ISAF jest zgodna z prawem międzynarodowym? Kim są talibowie, powstańcy, których pomysłowość skrajnie utrudnia zastosowanie wszelkich teorii wojskowych? Z jakimi trudnościami boryka się koalicja od czasu zradykalizowania się konfliktu?

Jean-Charles Jauffret, profesor w Instytucie Nauk Politycznych w Aix-en-Provence, prowadzi katedrę Historii wojskowej, obrony i bezpieczeństwa; kieruje programem badawczym „Wspomnienia żołnierzy francuskich z wojny w Algierii” w Krajowym Centrum Badań Naukowych (CNRS).

Wybuch powstania styczniowego w Królestwie Polskim oraz na Litwie, Białorusi i Ukrainie poprzedziły manifestacje religijno-patriotyczne 1861 r. Wydarzenia te stały się inspiracją do wykonania fotografii, znajdujących się w prezentowanym albumie. Wykonywanie zdjęć w stroju żałobnym i z emblematami świadczącymi o polskości było swoistego rodzaju protestem przeciwko caratowi.
Manifestacje religijno-patriotyczne 1861 r. objęły całą Białoruś, jednak najintensywniej wystąpiły w zachodniej części, czyli na Grodzieńszczyźnie, a głównie w samym Grodnie.
Dzięki Józefowi Markiewiczowi, zesłańcy syberyjskiemu, pieczołowicie chroniącemu i opisującemu fotografie grodzian, i dzięki jego synowi Piotrowi, który album przekazał do grodzieńskiego muzeum, możemy poznać grupę osób żyjących w tych czasach i być może niejednokrotnie uczestniczących w opisywanych zdarzeniach.
Publikacja może okazać się interesująca dla historyków podejmujących tematykę powstania styczniowego na ziemiach białoruskich oraz dla miłośników fotografii, którzy szukają jej początku na ziemiach byłej Rzeczypospolitej.

Niniejsza publikacja poświęcona jest Albumasarowi i jego dziełu Ysagoga minor zwanym również Mniejszym wprowadzeniem do astrologii. Utwór znany jest w kręgach kultury łacińskiej w tłumaczeniu na język łaciński dokonany przez Adelarda z Bath i stanowi podręcznik wiedzy astrologicznej będącej skróconą wersją Wielkiego wprowadzenia do astrologii, które w XV w. zostało opublikowane drukiem. Ysagoga minor znana była jedynie w wersjach rękopiśmiennych, spośród których zachowało się do naszych czasów tylko kilka. Dzieło to było powszechnie wykorzystywane przez cały okres wieków średnich przez miłośników nauki o oddziaływaniu ciał niebieskich, również na uniwersytecie krakowskim, albowiem w sposób kompleksowy, przystępny i przejrzysty prezentowało najistotniejsze prawidła wiedzy astrologicznej. Monografia ta wzbogacona o edycję krytyczną dzieła zamieszczoną w formie aneksu, adresowana jest nie tylko do historyków, ze szczególnym uwzględnieniem historyków nauki i kultury, ale również uczonych zajmujących się dziejami, nauką i kulturą muzułmańską, ponadto do czytelników zainteresowanych dziejami astrologii.

Flores astrologie Albumasara były jednym z najbardziej popularnych dzieł do nauki astrologii tego autora, powielanym tak w wersjach rękopiśmiennych, jak i drukowanych w Europie XV i XVI wieku. Po wielokroć odwoływali się do niego średniowieczni astrologowie wywodzący się z kręgu kultury chrześcijańskiej. Flores astrologie vel Liber florum, ukazało się drukiem po raz pierwszy w roku 1488 w Wenecji przez znakomitego drukarza i wydawcę Erharda Ratdolta. Ponowny dodruk miał miejsce w roku 1495. Do roku 1506 opublikowano kolejne 3 wydania już w wersji starodruku. Drukarze chętnie podejmowali się druku tego dzieła, gdyż cieszyło się ono niesłabnącą popularnością. Świadectwem tego jest znaczna liczba zachowanych po dziś dzień egzemplarzy starodruków, przechowywanych w europejskich, a więc również w polskich zbiorach bibliotecznych. Niniejsze polskojęzyczne tłumaczenie Flores Astrologie stanowi cenne źródło dla historyków, historyków nauki, ponadto dla badaczy historii kultury życia codziennego w średniowieczu, jak również dla kulturoznawców, badaczy kultury islamskiej i filozofów przyrody.

Tom wzbogaca w sposób znaczący polskie studia nad dyskursem antysemickim, a zebrane w nim szkice przynoszą próbę wielostronnego opisu zjawiska. Odznaczając się nowoczesnym warsztatem badawczym i szerokimi kontekstami interpretacyjnymi, ma on szansę trafić do kilku kręgów czytelników:
literaturoznawców i kulturoznawców, historyków oraz odbiorców zainteresowanych szeroko rozumianą tematyką żydowską.
Eugenia Prokop-Janiec

Książka to kontynuacja badań podjętych w pracy Pamięć – historia – kultura. Anatomia polityki historycznej, t.1, (red. Beata Morzyńska-Wrzosek, Monika Opioła-Cegiełka, Iwona Benenowska, Bydgoszcz 2019). Stanowi próbę ukazania historyczno-kulturowych uwarunkowań i elementów składowych (anatomia) polityki historycznej. Podczas gdy tom pierwszy koncentrował się na zagadnieniu tożsamości, niniejszy kładzie nacisk na czasem trudno uchwytną relację pamięci i historii. Zaproszenie do rozważań przyjęli naukowcy i praktycy z różnych stron Polski i wnieśli swoimi pracami wiele nowego do problemu polityki historycznej.