Hipersłownik języka Polskiego Tom 7: Pri–R

Dobór haseł niniejszego opracowania jest subiektywny, ale podstawę tego doboru stanowi siatka haseł Słownika języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego (=SJPDor.). To wielkie, jedenastotomowe dzieło zbiorowe, wydane w Warszawie w latach 1958-1969, jest bezcenne, gdyż daje kilkaset tysięcy cytatów ilustracyjnych z dokładnym, co do strony, wskazaniem źródła (a taka precyzja pozostaje wciąż ewenementem w polskiej leksykografii narodowej).
Moje sześciotomowe opracowanie:

informuje, jakie hasła zawiera SJPDor.;
podaje do wielu haseł SJPDor., a także do wielu haseł nieobecnych w SJPDor., bibliografię wyrazową (wyrażeniową), tj. przytacza dokładne adresy bibliograficzne publikacji, w których te hasła są wzmiankowane, omawiane, analizowane z punktu widzenia językoznawczego (zasadniczo niediachronicznego, nieetymologicznego) oraz „okołolingwistycznego”;
odnotowuje tysiące wyrazów, w tym nazw własnych, niewystępujących w obiegu leksykograficznym, ani w słownikach, ani w innych pracach poświęconych słownictwu;
wzbogaca cytatografię słownikarską języka polskiego, przytaczając przykłady użyć kontekstowych nieobecne w żadnym z kilkunastu powszechnie znanych słowników polszczyzny (od „Lindego” do „Dubisza”);
w poszukiwaniu nowych, ciekawych cytatów szeroko uwzględnia źródła tek-stowe wykorzystane przez twórców SJPDor. tylko fragmentarycznie oraz źródła dostępne przed 1969 r., ale w pracach ekscerpcyjnych nad SJPDor. pominięte;
wyzyskuje bez zahamowań autocenzuralnych różnorodne teksty powstałe i wydane po zakończeniu prac nad SJPDor., ze szczególnym uwzględnieniem okresu 1989-2013.

Słownik łączy wiedzę różnych dyscyplin naukowych w kontekście szeroko rozumianej europeistyki. Zakres tematyczny haseł wykracza poza problematykę Unii Europejskiej, obejmuje różne aspekty europejskich procesów integracyjnych, uwarunkowania, formy i wyzwania współpracy w Europie. Przedstawia również biogramy osób, mających wpływ na integrację europejską.


Witoldowi Stankowskiemu udało się zebrać zespół autorów, którzy reprezentują różne środowiska akademickie, są zarówno teoretykami, jak i praktykami w zakresie europeistyki. Dzięki temu słownik prezentuje całościowe i wieloaspektowe podejście do tej problematyki.


Słownik przeznaczony jest dla studentów europeistyki. Może stanowić także istotne źródło wiedzy dla wszystkich zajmujących się sprawami unijnymi i europejskimi.


Główne zalety książki to:


szeroki zakres zagadnień,


prosty i zwięzły język,


mapa słownika porządkująca hasła.


O REDAKTORZE NAUKOWYM Witold Stankowski - profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierownik Zakładu Historii Europy w Instytucie Europeistyki i profesor nadzwyczajny w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Oświęcimiu, dyrektor Instytutu Politologii. Zajmuje się historią Europy, Unii Europejskiej i powojennych Niemiec.

Leksykografia jest pierwszym słownikiem specjalistycznym z zakresu leksykografii, opracowanym z myślą o polskojęzycznym odbiorcy. Obejmuje 693 hasła, w tym 355 haseł samodzielnych i 338 haseł odsyłaczowych. Zawiera ona hasła przedstawiające budowę słownika, rodzaje i zawartość jego poszczególnych komponentów, typy układu haseł, rodzaje haseł oraz wszystkie elementy artykułu hasłowego. Omawia liczne typy słowników, zarówno słowniki ogólnie znane, np. słownik dwujęzyczny, słownik etymologiczny czy frazeologiczny, jak i rzadsze, np. słownik chronologiczny, fonologiczny i wierszowany. Uwzględnia aspekty związane z opracowywaniem słowników oraz ich użyciem, zawiera także hasła poświęcone zagadnieniom ogólniejszym – kulturze i dydaktyce słownikowej, ideologizacji słowników, komparatystyce leksykograficznej i typologii słowników. Na kształt słownika w znaczącym stopniu wpłynął interdyscyplinarny charakter leksykografii, a zwłaszcza ścisłe związki leksykografii językowej z językoznawstwem. Poza ogólnymi hasłami poświęconymi m.in. semantyce, pragmatyce, leksykologii, znaczeniu wyrazu oraz językowi i jego odmianom słownik zawiera krótkie opisy pojęć związanych z różnymi aspektami opisu słownikowego oraz poszczególnymi typami słowników. Adresatami publikacji są językoznawcy, leksykografowie i naukowcy zajmujący się pokrewnymi obszarami, jak również inne osoby, których aktywność zawodowa związana jest z językiem i szeroko pojętą pracą z tekstem, np. tłumacze i dziennikarze, studenci kierunków filologicznych, nauczyciele języka polskiego i języków obcych w szkołach oraz wykładowcy na uczelniach.

Monika Bielińska – germanistka, językoznawczyni

Bardzo intensywny w drugiej połowie bieżącego stulecia rozwój badań nad kształtowaniem się słownictwa języka rosyjskiego wzbogacił niezwykle naszą odziedziczoną z poprzedniego okresu wiedzę w tej dziedzinie. Wzbogacił na tyle, iż możemy obecnie, na progu trzeciego tysiąclecia, podejmować poważne już próby daleko idących podsumowań i uogólnień. Taką właśnie wyrywkową próbą, dotyczy ona bowiem jedynie polskich zapożyczeń leksykalno-semantycznych w języku rosyjskim (zarówno ogólnonarodowym, jak i regionalno-gwarowym), jest niniejszy słownik.

Słownik opisuje ok. 40 000 znaczeń najczęściej używanych wyrazów we współczesnym języku polskim. Podaje podstawowe informacje o pisowni wyrazów, ich odmianie i użyciu, w trudniejszych przypadkach także o wymowie. Rejestruje popularne związki frazeologiczne i ważniejsze terminy specjalistyczne. Dodatkowo, na niektórych nieparzystych stronach, zamieszczone są dotyczące wybranych słów ciekawostki językowe, pytania lub zdania, które należy dokończyć, sprawdzające wiedzę językową. Mają one skłonić ucznia do aktywnego korzystania ze słownika i pomóc w zapamiętaniu przeczytanych w nim informacji.
Słownik polecany jest przede wszystkim uczniom starszych klas szkół podstawowych oraz licealistom.

Domaszowice czy Domaszewice? Jadę do Tuczęp czy do Tuczępów (wieś Tuczępy)? Mieszkam we Włoszczowie czy we Włoszczowej? Przymiotnik od nazwy Oblęgorek to oblęgorski czy oblęgorecki? Jak brzmią przymiotniki od nazw Bejsce, Bizorędki? To niektóre z wielu pytań nurtujących nie tylko osoby odwiedzające województwo świętokrzyskie, ale też jego mieszkańców. Takich wątpliwości dotyczących nazw miejscowych jest wiele, a ich rozstrzygnięcie nie zawsze jest proste. Wynika to z kilku przyczyn: bogactwa form nazw miejscowości, ich odmiany odbiegającej często od wzorców deklinacyjnych, lokalnych zwyczajów językowych. Taka sama nazwa może mieć różną odmianę w zależności od tego, w którym regionie Polski leży miejscowość.
Niniejsza publikacja jest pierwszym tego typu opracowaniem. Słownik podaje nazwy, ich postać dopełniaczową (co sugeruje, jak odmieniać nazwę) oraz formy od nich pochodne (przymiotniki), które są zgodne z normą urzędową i językową. Może być pomocny nauczycielom, uczniom, studentom, urzędnikom i wszystkim, którym kwestie poprawnego posługiwania się nazwami miejscowymi nie są obce.