Historia i charakter

Niniejsza książka to tak naprawdę – przez pryzmat jednostkowego losu – synteza wspomnień wojennych wszystkich naszych śp. Ojców, synteza wspomnień tej Apokalipsy lat 1939-1945, z których balastem całe to pokolenie szło już potem przez życie – ci słabsi potykając się i przewracając, ci dzielniejsi z głową podniesioną.
Ojciec spisał swoje wspomnienia kilka lat przed śmiercią jako stary schorowany człowiek. Kartek nie numerował, wiele wątków obsesyjnie wracało, część Jego notatek to manuskrypt, ale zachował się też maszynopis. Ryzykując zawał swego steranego serca, rzutem na taśmę Tato – nauczyciel i pedagog – przekazał nam to, co najważniejsze: niczym nieuszminkowaną nagą prawdę o wojnie! I popatrzcie, Państwo: mamy XXI wiek, a ci Jeźdźcy Apokalipsy, ten Żelazny Kościej Nieśmiertelny, Mars nadal walczą! Szwadrony Śmierci spopielają Ziemię-Matkę i w Afganistanie, i w Afryce Północnej, ostrzą swe zęby w Korei – i wszędzie tam, gdzie człowiek jest tylko mierzwą, jak w Stutthofie!
Z życzeniami wielu wzruszających momentów podczas tej jakże często szokującej lektury,
Emilia Pieńkowska, córka

Rozmowa o fenomenalnym optymizmie. W każdych warunkach, także w obozie koncentracyjnym. O tym, że człowiek umie przetrwać bardzo wiele i że do końca może pozostać młody. Alicja Gawlikowska-Świerczyńska – lekarka, była więźniarka obozu w Ravensbrück – w wieku dziewięćdziesięciu dwóch lat opowiada o swoim życiu. To niezwykły dokument, a zarazem porywająca opowieść o życiu kobiety silnej, odważnej i niezależnej.

Alicja Gawlikowska-Świerczyńska urodziła się w 1921 roku w Warszawie. Gdy miała dwanaście lat – umarła jej matka. Gdy miała szesnaście lat – zmarł jej ojciec. Gdy miała osiemnaście lat – wybuchła wojna. Działała w konspiracji. Po wpadce trafiła na pół roku do więzienia na Pawiaku, a potem na cztery lata do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück. Po wojnie została lekarką: pulmonologiem i anestezjologiem. Pracuje do dziś.

Krzepicki jako jeden z pierwszych więźniów uciekł z Treblinki i powrócił do warszawskiego getta. O tym, co widział, czuł, słyszał, czego doznał i doświadczył, opowiedział w przejmujący sposób Racheli Auerbach. Należała do grona osób skupionych wokół Emanuela Ringelbluma, historyka, który w getcie zorganizował podziemne archiwum dokumentujące losy i zagładę Żydów. Rachela rozmawiała z Jakubem w języku jidysz, jej obszerne i szczegółowe notatki z tej rozmowy i zapis tego, co mówił, przetrwały cudem wraz z innymi materiałami Archiwum Ringelbluma. Przetłumaczone pieczołowicie na język polski i opatrzone wstępem izraelskiej badaczki Lei Prais, pokazują, do czego zdolni są ludzie, gdy pozwolą, by zło urosło. (Alina Skibińska)

Dziennik „Staszka” to autentyczny zapis wydarzeń z okresu kilku miesięcy (od czerwca do października 1943 r.) służby młodego człowieka w szeregach Armii Krajowej, w owianych sławą Zgrupowaniach Partyzanckich AK „Ponury”.

Dwa zeszyty zapisków odnalezione zostały przez Niemców w plecaku Autora, poległego 14 października 1943 r. Przetłumaczone na język niemiecki, przetrwały II wojnę światową. Odnalezione po latach i ponownie przetłumaczone na język polski, w niezwykły i dotychczas nieznany sposób ukazują szlak bojowy oddziałów Armii Krajowej w Górach Świętokrzyskich.

Diariusz ten jest szczególnym typem źródła pamiętnikarskiego, zaliczanego do niezwykle cennej wojennej literatury autobiograficznej. Cechuje je określona strategia spisywania własnych przeżyć i przedstawiania zewnętrznego świata, wobec którego sytuował się autor narracji. Dziennik „Staszka” uznać można w konsekwencji za interesujący rodzaj świadectwa stanu emocji i przeżyć bohatera w warunkach wojennej traumy.

Książka Joanny Podolskiej Litzmannstadt-Getto. Miejsca. Ludzie. Pamięć opowiada o dzielnicy żydowskiej utworzonej przez Niemców w lutym 1940 roku na terenie okupowanej Łodzi (od kwietnia zamienionej na Litzmannstadt). Getto łódzkie przetrwało do sierpnia 1944 roku, a w pewnych przejawach do stycznia następnego roku. Było to ostatnie tak duże skupisko społeczności żydowskiej na terenie Europy. Autorka zebrała wiedzę o łódzkim getcie – bardzo bogatą, ale rozproszoną po wielu dziennikach, które powstawały w czasie wojny, dokumentach i materiałach archiwalnych, wspomnieniach Ocalałych, opracowaniach naukowych i tekstach dziennikarskich. Książka stanowi kompendium wiedzy na temat historii Łodzi w czasie II wojny światowej, Litzmannstadt-Getto i jego najważniejszych mieszkańców, w tym m.in. Przełożonego Starszeństwa Żydów Chaima M. Rumkowskiego, pisarzy: Arnolda Mostowicza, Chavy Rosenfarb, Jeszajahu Szpigla, malarzy: Icchaka Braunera, Izraela Lejzerowicza, Józefa Kownera, muzyków: Dawida Bajgelmana, Teodora Rydera, Jankiela Herszkowicza czy autorów Kroniki łódzkiego getta i wielu innych osób oraz miejsc, które odgrywały istotną rolę w czasie trwania odrębnej dzielnicy. Ponadto opracowanie zawiera wyjątkowe, niepublikowane dotąd archiwalne i współczesne fotografie, ciekawostki dotyczące faktów i miejsc wciąż obecnych w topografii i pamięci Łodzi oraz wybrane cytaty z różnorodnej literatury.
Książkę uzupełniają osobiste odkrycia autorki dokonane na przestrzeni ostatnich 20 lat, będące rezultatem setek wywiadów, które przeprowadziła z Ocalałymi w Polsce, Izraelu, USA i wielu innych krajach. To książka ważna i potrzebna, która może trafić do każdego odbiorcy. Uzupełnia wiedzę, ale odsyła także do wielu naukowych opracowań na temat łódzkiego getta.