Historia ogrodów Tom 1

Wiosną cieszymy się wszystkim, co kiełkuje i puszcza pędy. Ale niemal od razu pojawia się pytanie: cóż to takiego wyrasta? Na których roślinach pojawią się cieszące oko kwiaty? Które z tych zielonych maluchów okażą się uciążliwymi chwastami? A może trzeba je natychmiast usunąć? Która roślina jest jadalna, a która może okazać się trująca? OD LIŚCIA DO ROŚLINY Już dzięki pierwszym listkom możemy rozpoznać roślinę. Przyjrzyjmy się jak wyglądają? Czy są raczej zaokrąglone? Podługowate? A może złożone? DZIĘKI TEMU NATYCHMIAST JE ROZPOZNAMY Symbole zamieszczone przy każdej roślinie informują, czy jest jadalna, czy będzie miała piękne kwiaty, czy jest pożyteczna dla okolicznych zwierząt, czy jest trująca albo czy silnie się rozrasta. BÄRBEL OFTRING jest z wykształcenia biologiem. Miłość do przyrody wciela w życie jako autorka, redaktor i wydawca najrozmaitszych poradników. W swojej najnowszej książce pomoże nam zidentyfikować rośliny, które pojawiają się wiosną w ogrodach.

Przyjeżdżamy do Żelazowej Woli po wzruszenia. Choć wiadomo, że cała posiadłość – dwór, którego już nie ma, oficyna zamieszkiwana przez Chopinów w istocie będąca dziełem późniejszych pokoleń, wystylizowana wedle ich gustu, jej bliższe i dalsze otoczenie – w zasadzie w niczym nie przypomina miejsca, w którym przyszedł na świat Fryderyk Chopin, to wciąż jednak tworzy przestrzeń zapewniającą przeżycie wyjątkowej bliskości z kompozytorem.
Przyjeżdżamy po wiedzę – i oglądamy uważnie wnętrze Domu Urodzenia, troskliwie zagospodarowane ekspozycjami dążącymi do wykreowania jak najlepszej opowieści.
Przyjeżdżamy też w poszukiwaniu wytchnienia, czasu na refleksję, zwyczajnej przyjemności oddalenia się od codziennych zadań – i wtedy wkraczamy do Parku. Rozpostarty na ponad sześciu hektarach jest szczególnym dziełem sztuki, przemyślanym w każdym szczególe i zaaranżowanym, a zarazem naturalnym, niecodziennym modernistycznym pomnikiem ku czci Chopina.
Właśnie o Parku, a dokładniej o rosnących w nim setkach gatunków kwiatów i bylin, jest ta książka. Dajmy się poprowadzić wokół Chopinowskiego Domu Urodzenia, wypatrując kolejnych rabat, zapoznając się z wdzięcznymi imionami wypełniających je roślin, dowiadując się o ich historii, przyzwyczajeniach i funkcjach.
To pewne: kto raz spróbuje tak ubogaconej wędrówki po żelazowowolskim Parku, będzie chciał się dowiadywać o nim więcej i więcej, powracając doń o każdej porze roku.

Poradnik o ogrodowym designie i inspirujący duchowy przewodnik Wizja jutra, w którym odzyskamy utraconą jedność z przyrodą Dawniej ludzie i natura żyli razem niczym jedna rodzina. W harmonii, szczęściu i zdrowiu. Wydawać by się mogło, że to epoka, która bezpowrotnie minęła. Spójrzcie jednak na ogrody Mary Reynolds, zaczynając od inspirowanego wierszem W.B. Yeatsa zjawiskowego projektu do Królewskich Ogrodów Botanicznych w Kew, a zobaczycie przesycone magią, pulsujące dobroczynną energią miejsca przebudzenia oraz głębokiej przemiany. Potraktowana z szacunkiem ziemia odzyskuje pierwotną witalność i odwdzięcza się hojnie swoim opiekunom, obdarzając ich poczuciem bezpieczeństwa i pełni. Mary odnalazła inspirację w leśnych zakątkach rodzimej Irlandii. Fachową wiedzę ogrodniczą połączyła z intuicją, dawne rytuały i mądrość przodków z ekologicznymi rozwiązaniami, wsłuchując się przy tym uważnie w potrzeby samej ziemi. Ogrodowe przebudzenie daje nam nadzieję na lepszą przyszłość, w której zjednoczeni z przyrodą odkryjemy, kim naprawdę jesteśmy, i osiągniemy upragniony dobrostan. Bo przecież „natura trzyma za nas kciuki”.
Książka zawiera wspaniałe ilustracje Ruth Evans.

Czym są Planty dla Krakowa? Łatwo odpowiedzieć: Planty to jeden z najważniejszych symboli miasta, w którym jest ich tyle, że trudno je wszystkie wyliczyć. Czy można sobie wyobrazić współczesny Kraków bez Plant? Odpowiedź jest równie prosta: nie! A czy można sobie wyobrazić, że jakiś szalony deweloper zamienia Planty w atrakcyjne osiedle apartamentowców? Tak absurdalny pomysł może i byłby nawet ciekawy, ale bez wątpienia jego autor nie mógłby się czuć bezpiecznie w Krakowie. Przypomniały mi się słowa Sławomira Mrożka, który przed laty zapytał mnie, czy wiem, czym są krakowskie Błonia. Po czym ze zjadliwym uśmiechem wyjaśnił, że to upiorny sen dewelopera... To samo można powiedzieć o Plantach – i chyba nawet mocniej niż o Błoniach: tyle tam drzew do wycięcia, no i bliżej Rynku.
(...)
Postrzeganie Plant jedynie w kategoriach i perspektywie miejskiej przestrzeni jest wielkim błędem: są one przecież przede wszystkim niemym świadkiem wszelkich ludzkich emocji i zdarzeń, od uniesień miłosnych poczynając, na zbrodniach kończąc. Gdyby plantowe drzewa umiały mówić! Widziały ludzi śmiejących się i płaczących, samotnych i nieszczęśliwych, w radosnej euforii po zdanym egzaminie na polonistyce przy Gołębiej 20... Widziały dostojne uniwersyteckie pochody do kolegiaty Świętej Anny, ale i tysiące bezdomnych śpiących na ławkach. Słyszały, jak dzwon Zygmunt bił w chwilach podniosłych – i wycie pijaczków, których rozpiera nienawiść lub miłość do klubu Cracovii lub Wisły. Te drzewa widziały i słyszały wszystko nic, co ludzkie, nie jest w stanie ich zaskoczyć. W tej książce próbuję zmierzyć się z pytaniem, czym są dla mnie Planty. Staram się udowodnić oczywistą prawdę, że są po prostu piękne. A jak widzą je inni?

Andrzej Nowakowski, ze Wstępu

What is the Planty for Kraków? It is easy to answer: the Planty is one of the most important symbols of the city, in which there are so many symbols that it is difficult to name them all. Can you imagine modern Kraków without the Planty? Here the answer is also simple: no! And can you imagine that some crazy developer turns the Planty into an attractive residential complex? Such an absurd idea might be interesting, but undoubtedly its author could not feel safe in Kraków. I remember the words of Sławomir Mrożek, who years ago asked me if I knew what Kraków’s Błonia was. Then, with a scathing smile, he explained to me that it was the developer’s nightmare... The same can be said about the Planty - and probably even more than about the Błonia: so many trees to be cut down, and nearer the Market Square.
(...)
Perceiving the Planty only in the categories and contexts of urban space is a big mistake: after all, it is primarily a silent witness to all human emotions and events, from transports of love to crimes. If only the Planty trees could talk! It has seen people laughing and crying, lonely and unhappy, in a joyous euphoria after passing their exams at the Polish Studies Institute at Gołębia 20... It has seen the stately university parades to St Anne Collegiate Church, but also thousands of homeless people sleeping on benches. It has heard the Zygmunt bell tolling in exalted moments - and the howling of drunks brimming with hatred or love for the Cracovia or Wisła football teams. These trees have seen and heard everything nothing human can surprise them. In this book, I take up the question of what the Planty is for me. I try to prove the obvious truth that it is simply beautiful. And how do others see it?

Andrzej Nowakowski, from Preface

Zielone opowieści autorki bestsellerowych Sekretów roślin. Historia, botanika, językoznawstwo, entomologia, kultura, zoologia i religie odsłaniają tajemnice naszych ogrodów. Jak powstały pierwsze ogrody? Czy Ewa naprawdę skosztowała jabłka? Komu starożytni Grecy zakładali wieńce z mięty? Który z owianych złą sławą władców był nazywany „zjadaczem porów”? Gdzie rośnie jedyna na świecie katedra z roślin? Dlaczego pod koniec lata liście jednych drzew czerwienieją, a innych żółkną? Które owoce można zbierać niedojrzałe? Ile lat może spoczywać w ziemi ziarenko maku, nim wykiełkuje? Czy warto zaprosić ropuchę pomiędzy grządki i rabaty? Anne-France Dautheville trzy razy objechała na motorze świat dookoła, zanim w końcu osiadła w swoim podparyskim ogrodzie. Z jej pracy, obserwacji i lektur wyrasta ta pasjonująca opowieść o świecie roślin, od małego ziółka poprzez owoce aż po drzewa, pełna anegdot, legend, zaskakujących faktów naukowych i praktycznych porad. Mój ogród powstał w głębi jednej z dolin regionu Brie. Z początku przed domem roztaczał się kawał dzikiej, zapuszczonej łąki. Posadziłam tam drzewa, czy raczej młode samosiejki wykopane w pobliskim lesie, które i tak nie przeżyłyby w cieniu swoich matek. Potrzeba im światła by dążyć w stronę słońca, ale rodzinne listowie by im na to nie pozwoliło, a zatem uratowałam im życie. Przed domem rosły już jabłonie, ale rachityczne, zatopione w gąszczu jeżyn. Nie mogłam się z tym pogodzić. Odsłoniłam je i odtąd jabłonie odwdzięczają się co roku obfitością czerwonych lub zielonych owoców o delikatnym, kwaskowatym miąższu. Gdy byłam dzieckiem, mówiło się na takie pogardliwie „kwaśne jabłka”. Teraz nazywam je „wykwintnymi cudami mojego ogrodu". Ogródek za domem przypominał wysypisko śmieci. Pośrodku rumowiska złomu, gruzu, drewna i kamieni rósł czarny bez. Wszędzie panoszyły się jeżyny, wprawdzie mniej rozrośnięte niż te przed domem, ale o wiele bardziej uparte. Za starym kurnikiem rósł olbrzymi orzech i parę wiekowych śliw. Krajobraz przypominał pobojowisko, zielony ocean przygód w rodzaju łamania w krzyżu i odcisków na dłoniach. Krótko mówiąc - trzy tysiące metrów kwadratowych wapienno-gliniastego podłoża o bardzo średnim Ph. Mijały lata, drzewa rosły, kwiaty kwitły. Żonglowałam kolorami, zapachami, kształtami, rozmiarami. I czytałam. Zresztą każda roślina sama w sobie jest powieścią. Każda bowiem znalazła swój sposób życia, sobie właściwy, każda pełni swoją rolę wśród innych. Rośliny podróżowały, zmieniały się, zapisując się trwale w sercach i umysłach ludzi. Niosą w pamięci bliskie i dalekie krainy, z których pochodzą, rośliny i zwierzęta, które im towarzyszyły w ich wędrówce. Każda z nich – czy to w miejskim ogródku, czy w dużym parku na wsi – jest ambasadorką swojej rodziny; a ponieważ w 80 procentach przypadków pochodzi z innego kontynentu, staje się pretekstem, by snuć opowieść o naszej planecie. Gdyby rośliny potrafiły mówić, opowiedziałyby nam niesłychane historie. Spróbuję zrobić to w ich zastępstwie. Anne-France Dautheville

Ogród jest integralną częścią naszego domu i jego najbardziej reprezentacyjnym elementem. Zaprojektowanie tej przestrzeni wymaga odrobiny wiedzy i cierpliwości, jednak przy niewielkim wysiłku każdy, nawet najmniejszy skrawek ziemi może się stać wyjątkowym.