Historyk z Inflant Polskich Gustaw Manteuffel (1832-1916)

Czy Józef Piłsudski był dyktatorem? Czy można widzieć w komuniście Władysławie Gomułce bohatera narodowego? A Lech Wałęsa to heros opozycji czy współpracownik SB o ps. Bolek? Czy rzeczywiście żołnierze wyklęci mogą być powodem do dumy? Czy PRL uznać za kontynuację polskiej państwowości, czy raczej potraktować jak wyrwę w jej istnieniu?

To tylko kilka przykładowych, niełatwych pytań o polską historię i Polaków wybory w ostatnim stuleciu. Pytania zostały przyporządkowane czterem okresom historycznym: II RP, czasom II wojny światowej, okresowi PRL-u oraz transformacji ustrojowej po 1989 r. i III RP.

Na 100 kontrowersyjnych pytań o najnowsze dzieje Polski odpowiadają wybitni polscy historycy i naukowcy, autorzy znakomitych książek, czasami uczestnicy opisywanych wydarzeń. 

Wykłady profesora Bohdana Cywińskiego o literaturze polskiej czasu zaborów (1795-1914) ukazują ogromne znaczenie, jakie ma literatura, właśnie „niepodległa baśń”, w życiu narodu pozbawionego swobody i własnego, suwerennego państwa. Subiektywnie wybrana przez autora lista lektur z literatury tego okresu, zestawiona z wybranymi zjawiskami z historii politycznej ma tu pełnić przede wszystkim rolę przykładu dla analizy ogólniejszego zagadnienia funkcji politycznej.

Spacerując uliczkami międzywojennego Białegostoku, można poczuć zapach bułek z cebulą, tzw. białysów, usłyszeć bawiące się dzieci i klezmerską muzykę. Zajrzeć do kin, w parku spotkać zakochane pary pijące buzę, kupić od przekupki smakołyki, poznać Białorusinów, Litwinów, Niemców, Polaków, Rosjan, Tatarów, Ukraińców, Żydów, tworzących niezapomniany klimat miasta. Krok po kroku odkryć zapomniane tajemnice i odnaleźć odpowiedzi na pytania: dlaczego Białystok nazywano polskim Manche-sterem, skąd wziął się pomysł na tzw. szkołę na wolnym powietrzu, w jakich okolicznościach Józef Piłsudski został honorowym obywatelem miasta i jaki związek z Białymstokiem miała gwiazda kina – Nora Ney.Książka Białystok między wojnami. Opowieść o życiu miasta 1918–1939 zabierze Państwa w podróż szlakiem przedwojennego miasta. Podczas niej Czytelnik pozna m.in. największe miejskie przedsiębiorstwa, restauracje i kawiarnie, miejsca kultu religijnego, przepisy na regionalne dania. Dowie się, gdzie białostoczanki robiły zakupy, w jaki sposób spędzano wolny czas, jak działał pendel, gdzie mieszkał twórca esperanto oraz kto powiedział: Nie jestem tylko z Białegostoku, jestem białostoczaninem – to znaczy wiele. Niezwykłe bowiem musiało być miasto, którego mieszkańcy, różniąc się tak bardzo, jednocześnie stworzyli jedyną w swoim rodzaju kulturę.
Rozdziały zostały opatrzone unikatowymi fotografiami, ciekawostkami i danymi adresowymi, które ułatwią poznanie dawnej lokalizacji wielu instytucji.

Do książki dołączone są bezpłatne dodatki:
– plan miasta
– płyta DVD z dwoma filmami prezentującymi międzywojenny Białystok: Jewish life in Białystok (1939 r.) i Zawody konne o mistrzostwo wojska Białystok (1937 r.).

Pierwsza książka o kolonialnych aspiracjach Polski. „Bzik kolonialny” to nowy reportaż znakomitego historyka, który odkrywa przed nami zapomniany, wstydliwy wycinek dziejów Polski. Kiedy jesienią 1934 r. minister Józef Beck podejmował na raucie delegację rządu Liberii, goście, którzy przybyli do Warszawy z przyjacielską wizytą, nie podejrzewali, że na biurko ich gospodarza trafił właśnie plan „opanowania całkowitej władzy w Liberii z zachowaniem formalnej suwerenności tego kraju”. W razie potrzeby zbrojnie. Brawurowa w zamyśle akcja liberyjska była jednym z epizodów polskiej międzywojennej „przygody” z kolonializmem, o której opowiada książka Bzik kolonialny – historii zapomnianej dziś, wstydliwej, niekiedy awanturniczej, często groteskowej. Dzięki koloniom, które się nam, jak zapewniano, jako mocarstwu, po prostu należały, Polska miała wydobyć się z biedy i zacofania. W rzeczywistości polskie ambicje to przykład zbiorowej iluzji, całkowitego braku realizmu oraz potęgi propagandy. A także dowód, że wkrótce po odzyskaniu niepodległości niemała część Polaków wyżej stawiała korzyści z panowania nad zamorskimi ziemiami i ludami niż dawną romantyczną dewizę „za wolność naszą i waszą”.

Obchodzimy stulecie zwycięstwa w bitwie Warszawskiej 1920 r. Walki z bolszewikami toczone na północ od Warszawy, choć mniej znane niż te na wschodnim przedpolu stolicy - pod Radzyminem i Ossowem, miały ogromny wpływ ostateczny sukces strony polskiej. W starciach w rejonie Ciechanowa, które rozgrywały się miedzy 10 a 20 sierpnia 1920 r., biły się VIII Brygada Jazdy i 18. Dywizja Piechoty z 5. Armii gen. Sikorskiego. Kontratakując, weszły one w lukę między dwiema armiami bolszewickimi. Ułani z 203. pułku ochotniczego podczas zagonu na Ciechanów rozbili sztab IV Armii wroga i zniszczyli radiostację. Armia ta, pozbawiona łączności z dowództwem, nie weszła do walki o Warszawę i z opóźnieniem podjęła odwrót w obliczu polskiej kontrofensywy. Dzięki temu została częściowo rozbita i poniosła duże straty. Lech Wyszczelski, znany historyk wojskowości, w swej kolejnej publikacji z serii "Historyczne Bitwy" ze swadą opisuje te walki. Podkreśla ofiarność i bohaterstwo polskich piechurów, kawalerzystów, artylerzystów i lotników, a także ludności cywilnej, która wspierała wojsko i rozbrajała grupki uciekających bolszewików.

Pokolenia mediewistów nie umiały rozwikłać tajemnicy podwójnej koronacji Chrobrego w 1000 roku i 1025 roku. Potrzebny był do tego politolog. Czyli kolejna fascynująca książka Andrzeja Kozickiego, odsłaniająca tajemnice wyobrażeń politycznych i gier instytucjonalnych.Czu Chrobry był tetrarchą? Czy Polska była suwerenna? Jak to możliwe, że historycy źle odczytywali źródła? Jak wymyślano ideologie i czy rzeczywiście zdobywały umysły? I wiele innych pytań w historii, którą czyta się jak dobry kryminał.