II Rp. Cienie I Blaski. Szkice Do Bilansu Z Perspektywy Stulecia

Halina Rubin urodziła się w przededniu II wojny światowej. Z dzieciństwa pamięta dramatyczną ucieczkę w głąb Związku Radzieckiego i leśne życie wśród partyzantów. Zdołała przetrwać dzięki odwadze i zaradności swej matki, która dokonywała cudów, żeby chronić nie tylko córkę, ale i rannych żołnierzy będących pod jej opieką. Po wojnie rodzina zamieszkała w Warszawie, jednak w 1968 roku zmuszona była wyruszyć w kolejną podróż, by w dalekich krajach zaczynać życie od nowa.

Po śmierci rodziców Halina przez wiele lat nie dotykała dwóch zakurzonych pudeł z ich listami, dokumentami, zdjęciami i notatkami. Dopiero za namową córki zajrzała do nich i zaczęła odkrywać szczegóły traumatycznej historii rodzinnej. Żeby dowiedzieć się więcej, wyruszyła w intymną podróż do dawno zapomnianych miejsc, śladami swojej niezwykłej matki.

Bestsellerowa autobiografia Krystyny Chiger, która w czasie II wojny światowej wraz z grupą uciekinierów z getta przetrwała 14 miesięcy we lwowskich kanałach. Tytułowy zielony sweterek istnieje do dziś. Jest eksponatem w waszyngtońskim Muzeum Holocaustu. Dziewczynka to autorka książki, wówczas ośmioletnia Krysia Chiger, której życie ocalił Leopold Socha – polski kanalarz ze Lwowa, katolik, grzesznik, drobny złodziejaszek… Przez 14 miesięcy pomagał i dawał schronienie ukrywającej się w kanałach grupie uciekinierów z getta. Za pieniądze. Jednak to, co wydawało się okazją do zarobku, stało się heroiczną walką o życie ludzkie… Książka w poruszający sposób oddaje niewyobrażalną codzienność życia pod ziemią widzianą oczami dziecka. Jest w niej wszystko: strach, rozpacz, miłość, modlitwa, zdrada, nadzieja, intymność.

Piękne i piekielnie niebezpieczne - kobiety w akcjach likwidacyjnych polskiego podziemia. Opowieść o Kedywiankach: żołnierkach podejmujących się najtrudniejszych zadań, ryzykantek niecofających się przed największymi niebezpieczeństwami, niezłomnych saperkach, sabotażystkach i dywersantkach w służbie ojczyzny. W Kedywie obok mężczyzn działały kobiety - na równi z nimi dzieliły niebezpieczeństwa i trudy. Szybko okazało się, że mogą być nie tylko świetnymi wywiadowczyniami czy agentkami, ale także saperkami, które bez trudu poradzą sobie z wysadzeniem w powietrze niemieckiego pociągu lub nawet koszar. Odwaga, determinacja i niezłomność, których wymagano od ochotniczek, sprawiały, że agentki i łączniczki często osiągały lepsze wyniki niż mężczyźni.

"Golgota narodów" to przejmujące wspomnienia młodego Polaka, który w maju 1940 roku, mając 15 lat, wpadł w ręce NKWD przy próbie nielegalnego przekroczenia granicy rumuńskiej. Usiłował przedostać się do Francji, do formującego się tam Wojska Polskiego. Kolejne 7 lat spędził w różnych więzieniach i łagrach na terenie ZSRR. Najpierw jako nieletni w koloniach karnych, później w straszliwych obozach pracy niewolniczej. Jego gehennę zakończyła udana ucieczka z Workuty – rzecz powszechnie uznawana za niemożliwą do dokonania.
Książka zaskakuje niezwykle plastycznym, niemal fotograficznym, opisem życia w sowieckich obozach koncentracyjnych. Jednocześnie ukazuje ogrom cierpień zadanych milionom niewinnych ludzi przez zbrodniczy system komunistyczny. Nie jest to jednak sucha i monotonna relacja. Akcja toczy się szybko i ma swoją dramaturgię.  Jak twierdzi większość dotychczasowych czytelników – książka wciąga i trudno się od niej oderwać. Dodatkowy walor wnosi ponad 200 archiwalnych fotografii i map ilustrujących realia świata z jakim przyszło się zmierzyć autorowi. Równolegle do opisu własnych przeżyć i obserwacji autor przybliża czytelnikowi historyczne i polityczne tło zjawisk i wydarzeń, których ofiarą padli nie tylko Polacy, ale wszystkie narody zamieszkujące ogromne obszary Europy i Azji „uszczęśliwione dobrodziejstwami” rewolucji socjalistycznej i władzy Stalina.
W chwili, gdy książka trafia do Czytelnika - późną wiosną 2022 - opisane w niej mechanizmy zbrodni, terroru i zakłamania, składające się na metody sprawowania władzy w sowieckiej Rosji, okazują się nadal aktualne. Czytając te wspomnienia można lepiej zrozumieć stan ducha realizatorów zbrodniczej polityki obecnego dyktatora Rosji oraz postawy większej części współczesnego społeczeństwa rosyjskiego. W świetle dokonującej się agresji Rosji na Ukrainę, celne refleksje autora nadają jego pracy przerażająco aktualny walor.
Pierwszy rękopis wspomnień skonfiskował autorowi Urząd Bezpieczeństwa podczas aresztowania w 1950 roku. Po wyjściu z peerelowskiego więzienia Gajdziński odtwarzał je ostrożnie, ukrywając w różnego rodzaju skrytkach kolejne rozdziały. Praca została ukończona w drugiej połowie lat 80. Dzieło było jednak zbyt obszerne jak na możliwości druku w wydawnictwach podziemnych. Autor zmarł wkrótce po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Tekst uległ rozproszeniu. Część znajdowała się w ręku jego syna, druga była w posiadaniu współpracowników podziemnego wydawnictwa „Przedświt”, które kilka lat wcześniej próbowało książkę wydać. Po wielu latach udało się tekst scalić i zredagować. W rezultacie wspomnienia zostały przygotowane do druku i wydane w niewielkim nakładzie dopiero w 2021 roku. Książka została przyjęta bardzo dobrze i nakład rozszedł się całkowicie. Pozytywne recenzje specjalistów i entuzjastyczne opinie czytelników zdecydowały o przygotowaniu drugiego wydania wzbogaconego o ikonografię i wydrukowaniu go w przyzwoitym nakładzie.
Przykładowe opinie:
"Ta książka jest wyjątkowa. (…) fotograficzną wręcz pamięć autora wspomagają w tekście fragmenty będące efektem lektur autora i czerpanych z wielu źródeł informacji, przy czym są one wyraźnie oddzielone, co pozwala porównać wspomnienia Gajdzińskiego ze sławnym Archipelagiem GUŁag Aleksandra Sołżenicyna." - Krzysztof Masłoń, „Do Rzeczy”
"Szacunek dla autora, to powinna być lektura obowiązkowa w Polsce i Rosji"
"Niesamowity dokument i obraz czasów sowieckiego totalitaryzmu, autor i bohater przeżyć budzi podziw i szacunek w tym "piekle na ziemi".

Album zawiera zdjęcia oraz scenariusz filmu "Historia Roja czyli w ziemi lepiej słychać".. Obrazy zostały wybrane tak, by swoją wymową i klimatem uzupełniać opowiadaną historię. Album - podobnie jak film - powstał w hołdzie Żołnierzom Wyklętym. Jest również wyrazem wdzięczności wobec wszystkich tych, którzy przez lata wspierali produkcję filmu. Autorem zdjęć jest Tomasz Dobrowolski, wybitny operator, od wielu lat współtwórca wielu ciekawych i warsztatowo znakomitych filmów, członek PSC (Polish Society of Cinematographers), elitarnego stowarzyszenia twórców zdjęć filmowych. Sam film i jego scenariusz inspirowany jest walką oddziałów Narodowych Sił Zbrojnych i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego na Mazowszu. Przedstawione wydarzenia są kumulacją losów całego bohaterskiego pokolenia, dla którego głównym powodem walki pozostał HONOR i poczucie WOLNOŚCI. Film ma na celu odbudowanie pamięci o ludziach, którzy ginęli w imię wartości, ratując "resztki honoru mej ojczyzny". Zdjęcia do filmu Historia Roja czyli w ziemi lepiej słychać zostały zrealizowane w 2010 roku. Z uwagi na negatywną postawę wobec pierwszego filmu o Żołnierzach Wyklętych Telewizji Polskiej i PISFu premiera odbyła się dopiero w marcu 2016 roku. Na premierze obecny był Prezydent Andrzej Duda, który przejął patronat nad filmem po Ś.P. Prezydencie Lechu Kaczyńskim. Okazało się, że walka z filmem, z Żołnierzami Wyklętymi, ze mną, trwa także po jego premierze, czego najlepszym dowodem jest niedopuszczenie filmu przez postkomunistyczną elitę do Festiwalu Filmowego w Gdyni, a także do festiwalu operatorskiego Camerimage. Dlatego uważam, że propagowanie niechcianego filmu - także poprzez ten album - poszerzy pole wolności polskiej kultury - tak powód wydania albumu podsumowuje reżyser i producent filmu Jerzy Zalewski.

Ani jeden z zamieszczonych w tej książce rozdziałów, odnoszących się do Kościołów chrześcijańskich i wyznań w latach wojny 1939-1945, nie wyczerpuje obrazu tamtych lat i dni. Tragiczne losy wyznawców owych Kościołów, a zwłaszcza duchownych oraz działaczy świeckich, do dziś nie zostały ukazane, a publicystyka poświęcona tym sprawom jest znikoma. Z wyjątkiem ewangelików polskich, żaden inny Kościół mniejszościowy w Polsce nie publikował dotąd pełnego lub zbliżonego do pełnego, obrazu strat własnych w dwóch piekłach: hitlerowskim i stalinowskim.

W porównaniu ze stanem posiadania na dzień 1 września 1939 roku straty procentowe poszczególnych chrześcijańskich Kościołów mniejszościowych w okupowanej Polsce były wyższe od strat Kościoła rzymskokatolickiego.

Dotyczy to Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, Kościoła Katolickiego Mariawitów. Różne przyczyny złożyły się na to, że w latach powojennych i aż do dzisiejszego dnia nie opublikowano u nas monografii tych Kościołów, nazywanych mniejszościowymi.

Wydawca ma nadzieję, że publikacja ta, chociażby w skromnej bardzo mierze, przerwie milczenie na temat postaw i męczeństwa w latach 1939-1945 duchowieństwa i wyznawców mniejszościowych Kościołów chrześcijańskich w Polsce.