Ikony normalizacji

Opowieść o Berlinie w zawrotnym rytmie fokstrota i rewiowych popisów prowadzi przez szalone lata dwudzieste XX wieku i pokazuje miasto w różnych odsłonach. W tętniącym życiem w dzień i w nocy Berlinie spotykamy geniuszy nauki, literatury i sztuki, gwiazdy filmu – od Marleny Dietrich, Leni Riefenstahl i Fritza Langa, przez Bertolta Brechta i Ottona Dixa, po Alberta Einsteina, a także najwybitniejszych polityków, muzyków i sportowców. Berlin szalonych lat 20. XX wieku… Odwiedzamy kina, opery, teatry, kabarety i nocne lokale. Przesiadujemy w restauracjach i kawiarniach. Poddajemy się też urokowi Berlina w świetle dziennym, kiedy można się nim delektować w niespiesznym tempie berlińskiego flâneura. Książka odkrywa nieznane oblicze miasta i kulisy życia wybitnych postaci europejskiej sztuki i kultury tamtych czasów. Wszystko udokumentowane zachwycającymi fotografiami z epoki.

Najnowsza monografia naukowa, która ukazała się nakładem Wydawnictwa MIIWŚ, omawia w sposób wieloaspektowy życie i działalność jednego z największych zbrodniarzy XX w. – Heinricha Himmlera. Obszerne i rzetelnie przygotowane opracowanie pomaga zmierzyć się ze złożoną problematyką genezy niemieckiego nazizmu i tragicznych skutków realizacji jego założeń.

Alicja Bartnicka szczegółowo i całościowo analizuje poglądy oraz czyny Himmlera, jednego z największych niemieckich zbrodniarzy w historii. W przeciwieństwie do autorów podobnych opracowań, nie skupia się wyłącznie na jego karierze politycznej czy prywatnej biografii.

– „Walorem pracy jest to, że ma ona charakter możliwie całościowy, a nie «wycinkowy». Obejmuje problematykę roli Himmlera w kształtowaniu okupacyjnej polityki III Rzeszy. Pokazuje koncepcje i próby ich realizacji. Szeroko zakreśla problem badawczy, nie zawężając poszczególnych zagadnień ani ich a priori nie selekcjonując” – zauważa w recenzji prof. Marek Kornat.

Czytelnik może zatem szczegółowo prześledzić meandry światopoglądu Himmlera, co prowadzi do dramatycznej konstatacji – zdecydowana większość przywódców III Rzeszy była zbrodniarzami z przekonania. Działali oni z pełną premedytacją, sukcesywnie i pragmatycznie realizując przyjęte wcześniej założenia. Nie inaczej było w przypadku głównego teoretyka supremacji Niemców w Europie i współtwórcy „teorii rasowej”.

Publikacja w nowej odsłonie graficznej składa się z czterech zasadniczych rozdziałów poprzedzonych wstępem. Część główną opracowania uzupełnia wyczerpująca bibliografia oraz indeks nazwisk i nazw geograficznych.

Alicja Bartnicka, Światopogląd w działaniu. Heinrich Himmler i jego wizja rasowego imperium III Rzeszy, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, Gdańsk 2023, ss. 584, ISBN 978-83-65957-49-8.

Książka jest pierwszą publikacją w całości poświęconą tajnym badaniom naukowym pułkownika profesora Hubertusa Strugholda prowadzonym na Dolnym Śląsku. W latach 1935-1945 był on dyrektorem Instytutu Badawczego Medycyny Lotniczej Ministerstwa Lotnictwa III Rzeszy w Berlinie (po wojnie tworzył w USA podstawy medycyny kosmicznej). Po nasileniu się nalotów alianckich na stolicę III Rzeszy Instytut został przeniesiony na Dolny Śląsk. Dokąd? - o tym przez długi czas nikt nie miał pojęcia, ponieważ miejsce otoczono ścisłą tajemnicą. Od kilkunastu lat różni polscy autorzy (m.in. J. Lamparska, J. Rostkowski, I. Witkowski) wysuwają niczym nie poparte hipotezy, że prof. Strughold kontynuował swoje badania w podziemiach zamku Książ. Po jakimś czasie J. Rostkowski rozwinął swoje hipotezy - nadal nie poparte żadnymi dowodami - twierdząc, że Instytut przeniesione do tzw. Starego Zamku Książ bądź do Szczawna Zdroju. Różnie polscy autorzy całkowicie bezpodstawnie oskarżali prof. Strugholda, że prowadził zbrodnicze eksperymenty medyczne na Więźniach obozu koncentracyjnego w Dachau. S. Wrzesiński obala te mity i udowadnia (na podstawie wspomnień, publikacji naukowych, niepublikowanych maszynopisów wspomnień byłych niemieckich mieszkańców Dolnego Śląska, sprawozdań powojennych itp.), że Instytut prof. Strugholda przeniesiono z Berlina do pałacu w Rząsinach koło Gryfowa Śląskiego. Przedstawia również dzieje tej rezydencji, która należała m.in. do feldmarszałka Iwana Dybicza, który tłumił powstanie listopadowe w 1831 r. Cennym uzupełnieniem tekstu są liczne zdjęcia dokumentalne i przedwojenne widokówki ukazujące opisywane miejscowości i budynki okolic.  Cennym uzupełnieniem tekstu są liczne zdjęcia dokumentalne i przedwojenne widokówki ukazujące opisywane miejscowości, pałace, zamki i zabudowania fabryczne.

Po kilkudziesięciu latach od upadku Trzeciej Rzeszy wciąż emocje budzi pytanie, jak to się stało, że nowoczesne, rozwinięte i kulturalne społeczeństwo w sercu Europy, jakim były Niemcy, ogarnęło zbiorowe szaleństwo nazizmu. Otwarte pozostaje także pytanie o rolę Hitlera w historii. Jedni głoszą, że ponosi on wyłączną winę za to, co się stało, że to on, dzięki swoim wyjątkowym, wprost demonicznym zdolnościom, uwiódł Niemców i prowadząc ich do wielkości, przywiódł do zguby. Inni uznają, iż był tylko elementem pewnej gospodarczo-społecznej struktury... Trudno nie przyznać, że Hitler był przywódcą charyzmatycznym, że miliony ludzi wierzyły w jego niezwykłość oraz w to, że został on wybrany, aby spełnić dziejową misję wprowadzenia Niemiec – upokorzonych traktatem wersalskim – na należne im, najwyższe miejsce w historii. Głoszony przez niego narodowy socjalizm, oparty na wierze, że jego rodacy – przedstawiciele najlepszej, aryjskiej, rasy – są powołani do rządzenia światem, był ideologią dającą nadzieję na wybawienie z kryzysu i dla milionów Niemców niezwykle kuszącą. Panowanie nad światem miało się urzeczywistnić w walce, dzięki której Niemcy zdobyłyby dla siebie przestrzeń życiową i wyeliminowały główne zagrożenie, jakie nazizm widział w Żydach. Zwieńczeniem projektu Hitlera – stojącego na czele stworzonej przez niego, totalitarnej machiny – była wojna światowa, w której bestialstwo osiągnęło swoje apogeum. Tysiącletnia Trzecia Rzesza przetrwała zaledwie dwanaście lat, ale wojna, którą rozpętała, kosztowała cierpienia całe narody i życie 50 milionów ludzi.

"Ludzie nie pojawili się na tej ziemi dla dobra ekonomii, a ekonomia nie istnieje dla dobra kapitału. Jest dokładnie odwrotnie: kapitał ma służyć ekonomii, która z kolei ma służyć ludziom"
"Jeśli chcesz rządzić ludźmi wyłącznie za pomocą narzucania władzy państwa, lepiej od razu zaplanuj godzinę policyjną od dziewiątej wieczorem" Adolf Hitler

"Pragnieniem Hitlera nigdy nie było zwyczajne stworzenie reżimu opartego na sile. Dostrzeganie wyłącznie jego żądzy władzy jest niezrozumieniem natury tego człowieka i jego motywacji" Joachim Fest

"Pamięć o wydarzeniach z lat 1918-1919 nie może być ignorowana, jeśli faktycznie pragniemy obiektywnie ocenić korzenie niemieckiego antysemityzmu"
"Rosyjski imperializm mógł zmienić flagi w 1917 roku, ale w żadnym wypadku nie zmienił swojej natury" Leon Degrelle

Cytaty pochodzą z 2 tomu książki Leona Degrella "Wiek Hitlera".

Od lat różni autorzy powielają niesamowite historie związane z zamkiem Książ i jego najbliższym otoczeniem. Rozpisują się o przebudowie zamku na rzekoma rezydencję Adolfa Hitlera, o wytwarzaniu w podziemiach zamkowych broni biologicznej, o badaniach związanych z medycyną lotniczą, a nawet kosmiczną! Snuto teorie o istnieniu pod dziedzińcem dworca kolejowego, tuneli aerodynamicznych, symulatora Ameryka Rakete, zakładu produkcyjno-doświadczalnego rakiet V-2. Twierdzono, że zamek był elementem „sudeckiej reduty” bądź Jagerstabu. Zaczęli pojawiać się bezimienni świadkowie, którzy rzekomo widzieli „martwe strefy” pod zamkiem, a nawet latające spodki ze swastyką.