Imperium Osmańskie 1300-1650

Kolejny tom „Średniowiecza Polskiego i Powszechnego” stanowi przegląd badań mediewistycznych prowadzonych w ośrodkach krajowych i zagranicznych. Artykuły Autorów polskich, ukraińskich i czeskich dotyczą: dziejów plemion wschodniosłowiańskich – Dulebów, Wołynian, Burzan i Lędzian; procesu identyfikacji i lokalizacji plemion słowiańskich i ich stolic; przyczyn intensyfikacji kontaktów społeczeństw basenu Morza Bałtyckiego z Europą Zachodnią w IX wieku; obrazu Polaków na podstawie Latopisu halicko-wołyńskiego; problemu powołania metropolii moskiewskiej; kwestii mieszczan raciborskich w Krakowie; zjazdu Władysława Jagiełły z możnowładztwem i rycerstwem polskim w Łęczycy w 1430 roku; obrazu dworu królowej Zofii Holszańskiej; badań nad rodziną Melsztyńskich herbu Leliwa; poprawki w genealogii książąt górnośląskich; analizy rządów Zygmunta Starego w księstwach: głogowskim i opawskim.

Tematem przewodnim książki jest ukazanie krakowskiej astrologii w jej rozwoju, tj. w II połowie XV i pierwszej połowie XVI wieku. Analizie poddane zostały licznie wówczas powstające traktaty, będące traktatem ambiwalencji w podejściu do tej szczególnej nauki, co pozwoliło na stworzenie katalogu zarzutów wysuwanych przeciwko astrologii i jej zwolennikom, jak również dało sposobność omówienia tych aspektów, dla których korzystanie z nauki o ciałach niebieskich było wręcz konieczne, dość wymienić jatromatematykę oraz astrometeorologię. Omówione zostały tu również masowo wówczas powstające prognostyki oraz podręczniki do ich tworzenia vel interpretowania, a wszystko to zaprezentowano na szerokim tle europejskim. Książka adresowana jest do historyków, ze szczególnym uwzględnieniem historyków nauki.

Seria: Studia z Historii Najnowszej (1), ISSN 2956-6959 Książka jest jednym z ogniw dociekań nad uprawianiem badań historycznych w okresie Polski „ludowej” oraz karierami reprezentantów środowiska naukowego i stanowi rodzaj case study funkcjonowania środowiska zwolenników i realizatorów „nauki dworskiej”. Odtworzono w niej przebieg kariery Henryka Rechowicza (urodzonego w Zagłębiu Dąbrowskim historyka i działacza PZPR): uwypuklony został najpierw błyskotliwy awans (m.in. objęcie eksponowanych stanowisk w środowisku naukowym województwa katowickiego), potem degradacja wynikająca z przynależności do grupy skupionej wokół „ekipy Gierka”, a następnie powrót do pracy naukowej i akademickiej, dokonany w rzeczywistości schyłku PRL i początku III RP.

Prezentowane w monografii dokumenty są przechowywane w zbiorach Ukraińskiego Towarzystwa Historycznego w Polsce. Zbiór jest nieuporządkowany. Dlatego uznano za zbędne podawanie pod każdym z nich źródła przechowywania. Z kolei pod publikowanymi materiałami podano źródło ich pochodzenia. W dokumentach zachowano ich oryginalną treść, ograniczając się jedynie do poprawy oczywistych błędów, w tym interpunkcji. Miejsca w dokumentach, w których nastąpiła ingerencja spowodowana np. ochroną niektórych danych osobowych czy też treści wrażliwych, zaznaczono trzema kropkami w nawiasie kwadratowym ([...]). Z przyczyn technicznych publikowane w materiałach fotografie mogły zostać przesunięte i publikowane w innym miejscu niż w oryginale. Zrezygnowano z numeracji fotografii, gdyż nie było takowej w publikowanych materiałach. Ze względu na to, że wydanie ma charakter jubileuszowy zamieszczono także notki biograficzne o zmarłych członkach UTHwP oraz wybrane publikacje jego członków (Bibliografia). (Fragment Wstępu)

Przedstawione w tym tomie artykuły i studia są rezultatem wieloletniej współpracy środowiska historyków działających w Komisji Historyków Polski i Rosji. Zainteresowania autorów odzwierciedlają w znacznym stopniu obszary badawcze, które skupiają na sobie uwagę historyków obu stron. Nie są to zawsze obszary tożsame. Jednak przeważnie są to przestrzenie wzajemnie się uzupełniające, które ukazują skalę zainteresowania Rosją w Polsce i Polską w Rosji. Od razu można zauważyć, że polskie środowisko akademickie, zwłaszcza środowisko historyków, skupia bardzo wiele uwagi na sprawach rosyjskich, przy czym nie zawsze dotyczy to wyłącznie problemów konfliktowych, ale również wiele miejsca poświęca się zagadnieniom dotyczącym jaśniejszej strony owych relacji. Na tym polu szczególnie wyraźnie widoczna jest cała gama zagadnień obejmujących szeroko rozumiane sprawy nauki. Nauka bowiem - wbrew dość powszechnej opinii wyniesionej z dawnego, tradycyjnego pojmowania stosunków polsko-rosyjskich - była głównym obszarem współpracy i wspólną platformą na której starano się i budowano zalążki dobrych relacji polsko-rosyjskich. Wielu polskich uczonych wniosło wiele do nauki rosyjskiej i na trwale zapisało się na jej stronnicach. Z drugiej strony całkiem pokaźna rzesza polskich naukowców swoje szlify akademickie zdobywała na rosyjskich uniwersytetach, a swe badania prowadzili na zlecenie centralnych rosyjskich instytucji naukowych.

Publikacja powstała we współpracy z Komisją Historyków Polski i Rosji oraz Instytutem Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk.

Książka to kontynuacja badań podjętych w pracy Pamięć – historia – kultura. Anatomia polityki historycznej, t.1, (red. Beata Morzyńska-Wrzosek, Monika Opioła-Cegiełka, Iwona Benenowska, Bydgoszcz 2019). Stanowi próbę ukazania historyczno-kulturowych uwarunkowań i elementów składowych (anatomia) polityki historycznej. Podczas gdy tom pierwszy koncentrował się na zagadnieniu tożsamości, niniejszy kładzie nacisk na czasem trudno uchwytną relację pamięci i historii. Zaproszenie do rozważań przyjęli naukowcy i praktycy z różnych stron Polski i wnieśli swoimi pracami wiele nowego do problemu polityki historycznej.