Instrukcje rzeczy łatwych

Przygotowany przez Instytut Tajnej Historii Ciulandii raport tajnego państwa, czyli czarna groteska Henryka Wańka na górnośląską historię ostatnich 100 lat. Czarny humor, postacie znane z historii, poczet górnośląskich Karlusów od I do VI (czyli wszystkich królów Ciulandii).

Fragment książki:

Zaznaczyć jeszcze tu trzeba, że na samym początku, o którym wiemy niestety tak mało, nasze państwo nazywało się Tulandia. Tulandia, czyli kraj, gdzie jesteśmy, to znaczy tu, a nie gdzie indziej. W manifeście ogłoszonym przez pierwszego Naczelnik stoi wyraźnie:

Niech sie tam kajś jest inkszy land, pra, cum bajszpil dojczland, niderland abo helgoland, ale tukej, sam kaj my som, jest ino tuland i niech sie nawet w inkszych jynzykach nazywo szlonsk abo szlyzjen, ale dla nos to zawdy bydzie tulandia.

Z czasem jednak miękka wymowa spółgłosek, właściwa naszym rodakom, dokonała ważnej zmiany – jako że słowo ciul, może zapożyczone z angielskiego „the tool”, wzmocniło sekretność naszego istnienia. Zamieniło je niby w żart, jakby przymrużenie oka. Przeto kto tylko usłyszał o Ciulandii, uśmiał się zdrowo, tudzież zniesmaczony zmieniał temat, bo brał to za grubiańskie gadanie. I o to właśnie nam chodził

Satyra w stylu zbliżonym do Monty Pythona, ale w wydaniu polskim, i do tego PRL-owskim. Dobra rozrywka, a także dobra literatura.
Na książkę tą składa się 41 zabawnych tekstów znanego satyryka – Janusza Osęki. Wiele z nich ma charakter ponadczasowy, uniwersalny, gdyż w krzywym zwierciadle satyry przedstawiają liczne, ludzkie przywary i słabości, które są przecież niezmienne. Pozostałe dotyczą różnych aspektów życia w PRL-u. Każde z nich kończy się zaskakującą pointą!
„Głos ze studni” ukazał się po raz pierwszy drukiem w 1968 roku nakładem wydawnictwa Iskry, w serii Biblioteka Stańczyka.
Autor tej książki, na tylnej stronie okładki wydania papierowego, tak o sobie napisał:
Urodziłem się 13 września 1925 roku i od tej pory nie zdarzyło się w moim życiu nic ciekawego. Nieskończenie długi byłby natomiast ponad wszelką wątpliwość opis losu, który nie przypadł mi w udziale – roiłoby się tam od przygód wojennych i innych, wiele miejsca zajęłoby wyliczanie osiągnięć, także na polu literackim, mnóstwo trzeba byłoby wymieniać nagród, nie mówiąc już o wysiłku sporządzenia kompletnej listy wszystkich odznaczeń. Czytelników interesujących się takimi szczegółami biograficznymi odsyłam do życiorysów innych osób.
NOTA O AUTORZE. Janusz Osęka (1925-2014), to znany satyryk, wieloletni redaktor naczelny satyrycznego tygodnika „Szpilki” (1960-1990), aktor kabaretu „Wagabunda” (1956-1959).
Projekt okładki: Wioletta Markiewicz.

MACIEJ ŻURAWSKI – dziennikarz telewizyjny, reżyser filmów dokumentalnych. Autor powieści kryminalnych: „Czarna wołga” oraz „Molo śmierci”.

STANISŁAW SZELC – Człowiek, mąż, ojciec. Satyryk. Artysta kabaretowy i radiowy. Aktor teatralny i filmowy. Wielbiciel „Mistrza i Małgorzaty” Michaiła Bułhakowa. Wielki Wezyr Wszystkiego, Krynica albo Lądek Mądrości. Ojciec Założyciel Stowarzyszenia Mędrców Wrocławskich.
Jak rzyć – ku zdziwieniu być może niejednego Czytelnika pisownia absolutnie poprawna i nie należy mylić tytułu z kwestią słynnego „paprykarza”: Jak żyć? (chociaż...) – to książka lekka, łatwa i przyjemna w formie, choć w treści czyhają pułapki w postaci odniesień do zdarzeń wywołujących co najmniej refleksję. Dzięki jednak specyficznemu poczuciu humoru Stanisława Szelca nawet te dramatyczne skądinąd sytuacje stają się „oczywistą oczywistością”, by zacytować „klasyka” języka polskiego, stają się tym, czym są, wolne od jakże ciągle polskiego cięrpiętnictwa, a na drugim biegunie – co zdaje się współcześnie dominować – wolne od lansu. Również Maciej Żurawski, przepytując Stanisława Szelca, zadbał, byśmy w tym de facto wywiadzie rzece nie natrafili na nudną biografię. Są więc w książce i smakowite kąski z życia Stanisława Szelca, ale i nie tylko jego, a to już za sprawą licznego i barwnego kręgu jego znajomych. A kogóż on nie zna! Wielu z nich wniosło pisemny wkład do książki, a wśród nich znajdziemy postaci znane ze świata kultury, sztuki etc. Mało kto potrafi tak swobodnie i bezpiecznie dla odbiorcy zarysować kawał historii, tej polskiej, nie nadymając się przy tym. Tak więc, kto ma naturę poznawczą – nie ma przeciwwskazań. Kto lubi wysublimowany humor – a jakże! Kto lubi plotki – no przecież wszędzie może je znaleźć… Wyszło na to, że lektura dla każdego, a już ku szczególnej uciesze tych, którzy „zasłuchiwali się” w „Studiu 202”, radiowej Trójce, zaśmiewali się do łez na występach kabaretu Elita czy też sycili się duchową strawą podczas spektakli Teatru Kalambur. I niech tak będzie.




Nie wiem, czy ktoś zdecyduje się napisać coś na kształt wstępu do tej książki, na wszelki wypadek zrobię to ja.
Po pierwsze primo: kłaniam się nisko i podlizuję memu Przyjacielowi, Wielkiemu Urodą, Konstrukcją Fizyczną i Fantastycznym Poczuciem Humoru – Maćkowi Kaczmarskiemu, bez którego to wstrząsające dzieło umarłoby w jakiejś szufla­dzie na suchoty. Natomiast po drugie primo pragnę zwrócić uwagę ewentualnych Szanownych Czytelników na fakt, że najczęściej używanym przeze mnie słowem jest wyraz „pamiętam” (i pochodne). Używam go, gdyż z radością stwierdziłem, że po­mimo zgrzybiałego wieku tak dużo pamiętam, ale także ze zdumieniem odkryłem, że jeszcze cokolwiek pamiętam…
Stanisław, z tego, co pamiętam, bodajże Szelc

Doskonale wiem, jakie spustoszenie w organizmie zdrowego na pozór człowieka czyni nałogowe czytelnictwo, książek zwłaszcza. Już jako małe dziecko popadłem w ten haniebny nałóg i od tego czasu ponosiłem same straty. Utraciłem włosy, za przyczyną chirurgów ślepą kiszkę oraz prostatę, a przecież elegancki dżentelmen tę ostatnią powinien mieć. Dlatego apeluję, abyście, Drodzy Moi, nie zawracali sobie głowy tekstem między okładkami. Wystarczy, jeśli obejrzycie fajne fotografie. Zachęcam natomiast do kupowania tego „dzieła”, gdyż uzyskane w ten podstępny sposób środki płatnicze przeznaczę na hulaszczy tryb życia, w towarzystwie podobnych do mnie degeneratów.
Z wyrazami szacunku dla pięknych koni i szybkich kobiet
Stanisław Szelc
PS
Ot sklerotyk, przypomniałem sobie, że coś jednak mam – sztuczne kolano mianowicie...

Że jesteśmy spokrewnieni z Azjatami („Szyfr Jana Matejki”), to jeszcze nic. W „Ko(s)micznej futrynie” jeszcze bezwstydniej odkryto Prawdę o nas, a wiedza ta narobi wszystkim słuchaczom niezłego bigosu w głowach. Ba! Będą tacy, którzy bez problemu załapią się na żółte papiery.
W skrócie: Polacy naprawdę są… nie z tej Ziemi. Przekonuje się o tym Ziutek Świenty i jego rozkoszna drużyna. Są ścigani przez uzbrojonych terrorystów, latają myśliwcem (z klimatyzacją), aż w końcu lądują... w podziemiach katowickiego Spodka.
„Ko(s)miczna futryna” jest kwintesencją abstrakcji, absurdu, rubasznego humoru i całej dziwności wszechświata. Ta parodia „Kodu Leonarda da Vinci”, „Gwiezdnych wojen”, „Speeda” i „Harry’ego Pottera” w interpretacji Piotra Borowskiego nie ma sobie równych.

Czyta Roch Siemianowski

Park Pokoju w Cieszynie nie jest takim, jakim się może wydawać. Dzieją się tam procesy rangi kosmicznej, pojawiają się w nim i znikają z niego postaci jednocześnie abstrakcyjne, z drugiej – do bólu realne. Żeby je zobaczyć i doświadczyć ich jestestwa trzeba mieć umysł otwarty na to wszystko, co nieoczywiste. Owszem, można przejść przez Park Pokoju i nic nie zobaczyć, niczego nie doświadczyć. Wystarczy jednak czasem tylko usiąść na ławce, zamknąć oczy i w powiewie łagodnego wiatru poczuć, że jest to miejsce szczególne. (…) Celem tej książki nie jest ukazanie szeregu postaci oraz zdarzeń mogących uchodzić za groteskowe, śmieszne, i na swój sposób pocieszne. One nie wzięły się znikąd. One i ich losy nieuchronnie szkicują zarysy Europy Środkowej jako przestrzeni nieoczywistej, skomplikowanej i niebanalnej. Jednocześnie formują krzywe zwierciadło, w którym każdy z nas, zgłaszający chęć przynależenia do Europy Środkowej, musi się przejrzeć, żeby poznać prawdę o sobie samym. Los przechodnich mieszkańców Parku Pokoju jest poniekąd naszym losem, gdyż wszyscy jesteśmy tylko lub aż pielgrzymami. Uważamy, że każdy z nas, przy odrobinie dobrej woli i koncentracji w towarzystwie kieliszka wytrawnego wina, odnajdzie cząstkę siebie w zarysowanych przez nas postaciach. (…) Każdy czyta na swą własną odpowiedzialność. Reklamacji nie uwzględnia się.
(Ze Wstępu)

Genialny zbiór utworów satyrycznych Izabeli Mikrut ilustrowany przez Marka Lenca.