Integracja europejska. Uwarunkowania, istota i następstwa

As every presidential election, the 2012 cycle was also unique. On the one side we had president Barack Obama, who either due to his own shortcomings or rather the character of the inherited political regime, as defined by Stephen Skowronek (1997), was struggling for reelection. On the other, we had former Massachusetts governor, Mitt Romney – the first major party candidate since Walter Mondale, and the first Republican since Ronald Reagan, who had not held a public office at the time of his nomination. In this volume 26 scholars, from all around the world, take a look on how those two public figures, with so different backgrounds and life stories, though having graduate degrees from the same Alma Mater, were directing their ways to the White House. Nevertheless, discussing what strategy did they take, what rhetoric applied, and what policy proposed on domestic and international issues, as well as what campaign innovations introduced is only a part of the story. The other one is that the 2012 contest was presented in a broader picture of historical and legal context of the American presidential elections.

Przemiany demokratyczne w Polsce w 1989 roku i zburzenie muru berlińskiego oraz perspektywa zjednoczenia Niemiec ponownie postawiły sprawę statusu prawnego granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej na porządku dziennym. Z perspektywy 30 lat można stwierdzić, że Konferencja „2 + 4”, zawarty w jej wyniku Traktat „2 + 4” oraz podpisany 14 listopada 1990 r. bilateralny Traktat o potwierdzeniu granicy polsko-niemieckiej miały fundamentalne znaczenie dla nowej „architektury politycznej” Europy, a dla Polski znaczenie egzystencjalne.

W trzydziestą rocznicę podpisania Traktatu o potwierdzeniu granicy polsko-niemieckiej, 14 listopada 2020 r., Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego wraz z Katedrą Prawa Międzynarodowego i Prawa UE Kolegium Prawa Akademii Leona Koźmińskiego zorganizowały konferencję, której zadaniem było przypomnienie ówczesnych wydarzeń, przebiegu negocjacji oraz ich uwarunkowań politycznych i prawnych.

Niniejsza książka odwołuje się do tej konferencji, a zamieszczone w niej rozdziały są autorstwa świadków i uczestników ówczesnych wydarzeń: szefa polskiego zespołu negocjacyjnego profesora Jerzego Sułka oraz członków tego zespołu profesorów Jana Barcza oraz Jerzego Kranza. Wśród autorów jest również historyk młodszego pokolenia, profesor Krzysztof Ruchniewicz, zajmujący się najnowszą historią stosunków polsko-niemieckich.

Od kiedy w latach 1993-1994 zaczęto poważnie się zastanawiać nad kwestią rozwoju NATO, na ten temat z zaangażowaniem wypowiadali się zarówno zwolennicy, jak i przeciwnicy rozszerzenia. Mimo to niewiele wiadomo o przebiegu procesu opracowywania polityki rozszerzenia przez administracje Billa Clintona. W swojej książce James M. Goldgeier analizuje proces, który doprowadził do tego, że rozszerzenie NATO stało się elementem polityki Stanów Zjednoczonych. Książka ułatwia zrozumienie biurokratycznych mechanizmów polityki zagranicznej, wpływu polityki wewnętrznej oraz relacji między władzą wykonawczą a ustawodawczą. Ponadto dzięki ujawnieniu przeszkód, z jakimi zmagało się NATO podczas tej rundy rozszerzenia, autor dokonuje oceny ograniczeń, które napotyka Sojusz, rozważając przyjęcie w przyszłości w poczet swoich członków innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej.

Spis treści

WSTĘP DO WYDANIA POLSKIEGO

WSTĘP

ROZDZIAŁ PIERWSZY

Proces, motywacje polityczne i projekt polityczny

ROZDZIAŁ DRUGI

Partnerstwo dla Pokoju

ROZDZIAŁ TRZECI

Impuls do rozszerzenia

ROZDZIAŁ CZWARTY

Kalendarz polityczny

ROZDZIAŁ PIĄTY

Doradztwo i zgoda

ROZDZIAŁ SZÓSTY

Konsekwencje

INDEKS

W niniejszej monografii problematyka bezpieczeństwa (w tym
głównie energetycznego i politycznego) analizowana jest przez pryzmat aspektów kulturowych, społecznych, ekonomicznych i przekazu
medialnego. Siedmiu Autorów artykułów reprezentuje różne dyscypliny nauk humanistycznych i społecznych, są wśród nich: politolodzy, historycy, prawnicy i specjaliści nauk o bezpieczeństwie. Autorzy
opracowania swoje wyniki badań przedstawili nie tylko na podstawie analizy światowej literatury przedmiotu, ale przede wszystkim
w oparciu o własne badania terenowe

Podejmowana problematyka skupiona jest wokół bezpieczeństwa w przyszłości i porusza szereg aspektów, istotnych z punktu widzenia badań prowadzonych w obszarze bezpieczeństwa.
Bezpieczeństwo rozumiane jest jako stan wolny od zagrożeń. Wydarzenia, z jakimi mamy do czynienia w ostatnich latach, prowokują do zastanowienia się, w jaki sposób nowoczesne społeczeństwa będą stawiały czoła pojawiającym się zagrożeniom. W obliczu nowych konfliktów i sposobów ich prowadzenia, rozwoju technologii, wyzwań związanych z globalną pandemią, problemów ekologicznych i szeregu innych zagrożeń, należy zastanowić się nad kierunkiem prowadzonych działań, mających zapewnić bezpieczeństwo na różnych poziomach. Choć w ostatnich latach zauważalna była tendencja do przewartościowania bezpieczeństwa, a uwaga badaczy skupiona była na zagrożeniach pozamilitarnych, rzeczywistość pokazuje, że zagrożenia militarne wciąż są istotne, a ich skutki mają przemożny wpływ na funkcjonowanie państw na całym globie. W tym kontekście rozważania o współczesnych i możliwych przyszłych zagrożeniach należy traktować priorytetowo.

Sposób pojmowania bezpieczeństwa wewnętrznego w czasach współczesnych, czyli w okresie pozimnowojennym, zdecydowanie różni się od rozumienia tej kategorii w okresie wcześniejszym. Do jakościowej zmiany w rozumieniu bezpieczeństwa wewnętrznego przyczynia się bowiem wiele czynników o charakterze wewnątrzpaństwowym, jak również – paradoksalnie – międzynarodowym. Z drugiej strony bezpieczeństwo wewnętrzne pojmowane jest odmiennie w różnych państwach, co uwarunkowane jest ich historią i tradycją, systemem politycznym i prawnym, bieżącą polityką w sprawach wewnętrznych etc., lecz także na przykład członkostwem w organizacjach międzynarodowych.
W szczególnej sytuacji znajdują się te państwa, które są członkami Unii Europejskiej (UE), ponieważ wraz z kolejnymi rozszerzeniami tej organizacji poddawane były nasilającym się procesom integracyjnym, nowej koncepcji funkcjonowania UE, a z racji swojego członkostwa zmuszone były dokonać redefinicji przyjętych rozwiązań w sferze bezpieczeństwa wewnętrznego pod kątem ich dopasowania do rozwiązań wspólnotowych. Inną, niezwykle ważną okolicznością, która dziś również wpływa na zmianę w rozumieniu bezpieczeństwa wewnętrznego, jest rozkwit tzw. alternatywnych koncepcji bezpieczeństwa, które odchodzą od tradycyjnego państwowocentrycznego paradygmatu bezpieczeństwa na rzecz uczynienia jego podmiotem ekosystemu (bezpieczeństwo ekologiczne), grup społecznych (bezpieczeństwo kulturowe) czy wreszcie człowieka (human security, czyli bezpieczeństwo jednostki ludzkiej, inaczej ludzkie, człowieka). To właśnie human security zyskało popularność, początkowo zwłaszcza w łonie Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), a obecnie także w Unii Europejskiej, która kształtuje własne podejście do bezpieczeństwa wewnętrznego, a tym samym wywiera wpływ na rozwiązania przyjmowane w tym zakresie przez państwa członkowskie.

Publikacja powstała we współpracy z Instytutem Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego.