Inżynier pisze na Berdyczów

Większość opisanego w tej książce obszaru położona jest między pasmami Otrytu i Żukowa. Nie ma tu widokowych szczytów, ale za to można spotkać liczne ślady kilkusetletniej historii. Przeważająca część wsi tętniących tu życiem do połowy XX w. dziś nie istnieje. Jest to wynik wysiedleń, które nastąpiły w 1951 r., w związku z tzw. korektą granicy wschodniej i otrzymaniem przez Polskę 480 km2 terytorium z Lutowiskami i Ustrzykami Dolnymi, w zamian za tereny w widłach Bugu i Sołokii. W granicach Polski znalazły się pozbawione mieszkańców osady z kompletną zabudową i cerkwiami. Jednak decyzją ówczesnych władz można było zasiedlić tylko kilka z nich. Pozostałe zostały unicestwione, domy rozebrano, a polom pozwolono zarosnąć. Ponadto w latach 60. XX w. część z nich została zalana w wyniku napełniania gigantycznego zbiornika wodnego utworzonego powyżej zapory w Solinie.

W dorzeczu potoku Czarnego, z istniejących tu dziewięciu wsi, dziś żyją tylko Czarna, Polana i Żłobek. Ta pierwsza, jedna z największych w Bieszczadach, miała dwie cerkwie i dwa dwory, z których jeden był ufortyfikowany. Polana to rzadki przykład wsi zamieszkiwanej niegdyś w połowie przez Polaków i Rusinów. Działała tu kopalnia ropy naftowej, o którą bój toczyli niemiecki hrabia z angielskim dyplomatą. W północno-wschodnim skraju opisywanego obszaru odkryjemy ślady zaginionego zamku w Hoszowie oraz historię niemieckich kolonii w Bandrowie i Steinfelsie.

Przeczytamy tu też o kilku wsiach leżących nad Solinką, m.in. o Łopience, z cerkwią skrywającą cudami słynącą ikonę Matki Bożej. Jeszcze osiemdziesiąt lat temu na tutejsze odpusty przybywały kilkutysięczne tłumy. Po tym jak zrujnowana świątynia została odbudowana przez grupę zapaleńców, kult ten odżył i od dwudziestu lat znów gromadzą się tu wierni z całego kraju. Losy sąsiadujących ze sobą Terki oraz Wołkowyi splotły się w XX w. węzłem polsko-ukraińskiego konfliktu, który znalazł krwawy epilog w zbrodni dokonanej w lipcu 1946 r. Tytuł książki nawiązuje do tych wydarzeń.

  Piotr Wróbel ? Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego (etnografia) i Uniwersytetu Warszawskiego (dziennikarstwo). Były dziennikarz z ponad 20-letnim stażem w  tym zawodzie. Nie ma cesarskiego życia, bo ? jak sam zapewnia ? stało się tak tylko i wyłącznie dlatego, że nie przyszedł na świat na skutek cesarskiego cięcia. Oprócz dziennikarstwa zarabiał na życie m.in.: sprzedawaniem zniczy i rozwożeniem pizzy. Ta książka to jego debiut. Pytany, dlaczego wcześniej nie postanowił napisać książki, odpowiada: „Bo wcześniej mi się nie chciało”…

Gagarin w poszukiwaniu Boga

Ojciec, Franciszek, całymi dniami pracował na budowach. Mówiono o nim: „złota rączka”. Zajmował się stolarką, był cieślą, kołodziejem i kowalem. Do chałupy przyjeżdżał tylko na soboty i niedziele. I to nie zawsze. Z czasem zaczął się nawet trochę dorabiać, bo kupił dwie morgi pola. Matkę uderzył tylko raz. Kiedyś przywiózł dwa kilogramy kiełbasy, a ona ? nie wiem, dlaczego ? nie chciała wziąć. Zdenerwował się chłopisko i zaczął tą kiełbasą okładać matulę jakby na dowód, że w Kieleckiem nie wszystkie spory rozstrzyga się wyłącznie przy użyciu wideł. Ojciec dużo pił. W swoim fachu był mistrzem, a porządny mistrz nie mógł być porządny, gdyby nie potrafił dużo wypić. Każda budowa kończyła się wiechą. Czyli ? popijawą. Ludzie stawiali mu chętnie i dużo sądząc, że wypije co swoje i mało weźmie za robotę. I ojciec wypijał co swoje i mało brał za robotę. Coraz częściej nie wracał do domu i coraz częściej znajdywano go zamroczonego w rowie. Kiedyś to się musiał w tym rowie przeziębić, bo jego szyję pokryły liszaje i czyraki. To z tego powodu trafił do szpitala. Zmarł 12 kwietnia 1961 roku. „Popatrzcie no! Do czego to mogą doprowadzić zwykłe czyroki i liszaje ? komentowano na jego pogrzebie. ? Popatrzcie no, do czego Ruskie mogą doprowadzić” ? komentowali inni, pozostający pod wrażeniem, że dokładnie 12 kwietnia tego roku Gagarin wyruszył na podbój kosmosu. „Ruscy wysłali Gagarina w kosmos, żeby sprawdził, czy Pan Bóg jest” ? tak komentowali to wydarzenie ci, którzy uważali, że Bóg czai się tuż nad gęstą warstwą cumulusów.

Głównym tematem książki jest obraz drugiej wojny światowej w pamięci kulturowej w Polsce i w Niemczech. Ewoluował on przez ostatnie siedemdziesiąt lat w obu krajach, podlegając wpływom różnych czynników, w tym także zmian politycznych. Tym, co jednak najbardziej interesuje autorów esejów, jest ewolucja obrazu drugiej wojny światowej w kulturze w ostatnim dwudziestopięcioleciu. Przyjęcie takiej perspektywy stwarza możliwość przyjrzenia się temu, w jaki sposób zmiany wynikające ze specyfiki kształtowania się pamięci w fazie przejścia od pamięci komunikacyjnej do kulturowej nakładają się zmiany w pamięci wywołane nową sytuacją polityczną oraz nowymi prądami kulturowymi.

Pytanie o zmiany obrazu wojny w polskiej i niemieckiej kulturze postawiono w odniesieniu do trzech nośników pamięci, które autorom poszczególnych esejów wydają się szczególnie ważne: literatura, film i muzea.

Tom zbiorowy „Druga wojna światowa w pamięci kulturowej w Polsce i w Niemczech. 70 lat później (1945-2015)” jest owocem badań przeprowadzonych w ramach projektu pod tym samym tytułem.

Projekt wydawniczy poznańskich naukowców to interesująca i pożyteczna próba przeglądu aktualnej i ważnej problematyki wizerunku II wojny światowej w pamięci zbiorowej kształtowanej przez teksty kultury w Polsce i w Niemczech. W realizacji projektu uczestniczyli także niemieccy badacze pamięci kulturowej, co umożliwiło zaprezentowanie punktów widzenia dwóch zaangażowanych w wydarzenia społeczeństw.

Zamieszczone w tomie artykuły odwołują się do starannie dobranych, bogatych źródeł. Oczywiście, nie mogą bazować na wszystkich dostępnych materiałach, jest ich bowiem zbyt wiele, lecz trafnie dobrane przykładowe dzieła literackie i filmowe oraz ekspozycje muzealne pozwalają na wnikliwą analizę kształtujących się od 25 lat postaw wobec przeszłości, kreślenie ich typologii i przemian.
dr hab. Stefan Bednarek

Książka lokuje się w nurcie badań eksplorujących w perspektywie porównawczej zjawiska występujące we współczesnej kulturze polskiej i niemieckiej. Autorzy podjęli ważny temat wzbogacając tym samym refleksję nad polsko – niemieckimi relacjami w zakresie pamięci zbiorowej, napisali tom zwarty i syntetyczny, niosący wiele szczegółowych informacji, ale też mający ambicję syntezy wybranych aspektów polskiej i niemieckiej pamięci kulturowej ostatnich dekad. Jest to praca pożyteczna i stymulująca – skłania do dyskusji, stanowi źródło inspiracji i nowych pytań badawczych.
dr hab. Piotr Tadeusz Kwiatkowski

Na treść niniejszej książki składają się głównie teksty publikowane na łamach Gazety Polskiej w latach 2007-2011. Wybór ten został uzupełniony o najważniejsze teksty Krzysztofa Wyszkowskiego, które ukazały się w paryskiej Kulturze, Głosie, Tygodniku Solidarność i Frondzie. Niejednokrotnie są one zapisem wydarzeń, w których autor osobiście uczestniczył. Wyboru i opracowania tekstów oraz fotografii dokonał Sławomir Cenckiewicz.

Pierwsza biografia Ireneusza Iredyńskiego, dramaturga, prozaika, poety, autora słuchowisk, tekstów piosenek, jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy powojennych.
Na jego życie składały się bolesne chwile i skandale, ciągi alkoholowe i trzeźwe przebłyski geniuszu, manipulowanie uczuciami i poszukiwanie prawdziwej miłości. Wszystkie ważne rzeczy spotykały go bardzo wcześnie: debiut literacki, samodzielne życie, małżeństwo i popularność. Porzuciła go matka, odsiedział wyrok za rzekomy gwałt, pobił paru ludzi, cenił niewielu pisarzy, kilka kobiet po nim płakało. Nie miał matury, a cytował Dostojewskiego. Pisał o zdradzie, echach wojny i przemocy. Inne tematy go nie interesowały.
Zmarł przedwcześnie, w wieku 46 lat. Ta książka opowiada o wszechstronnym pisarzu i poecie, ale przede wszystkim – o człowieku żyjącym na krawędzi.
W tle historii otrzymujemy barwny opis artystycznej cyganerii PRL lat 60. i 70., której pijackie ekscesy często graniczyły ze zwykłą chuliganerią.

Przedstawiamy obszerny zbiór tekstów poświęconych dziejom miejsca, w którym narodziła się Solidarność. Książka prezentuje polityczne, społeczne, gospodarcze, kulturowe i architektoniczne losy Stoczni Gdańskiej. Czytelnik znajdzie tu informacje o wykorzystaniu zakładu przez Kriegsmarine, o działających na jego terenie klubach sportowych. Pozna codzienność pracujących kobiet oraz kulisy walki politycznej, która rozgrywała się po roku 1945. Publikacja omawia też współczesne znaczenie terenów postoczniowych i kreśli perspektywy na przyszłość