Jest, był, będzie czy byłby? Zagadki czasów i trybów w języku francuskim

Celem monografii jest przedstawienie poglądów Antoniego Małeckiego na wybrane zagadnienia językowe, jakie autor ten zawarł w pierwszym (i najprawdopodobniej najlepszym) ze swoich podręczników – Gramatyce języka polskiego większej (Lwów, 1863). Zadaniem pracy, w szerszej perspektywie, jest pogłębienie, choćby w niewielkim stopniu, wiedzy na temat dziewiętnastowiecznych gramatyk i obecnych w nich koncepcji opisu języka. […] Poglądy Małeckiego na poszczególne problemy teoretyczno językowe […] starano się skonfrontować z opiniami wybranych gramatyków XIX wieku. Miało to na celu określenie miejsca Gramatyki w intensywnie rozwijającej się w owym czasie myśli językoznawczej. W znacznej mierze odwoływało się przy tym do […] opracowań omawiających ewolucję poglądów teoretyków języka na wybrane zagadnienia.
Ze Wstępu

Niniejsza książka stanowi przeredagowaną wersję rozprawy doktorskiej. Autor podjął próbę przekrojowej analizy japońskich sposobów przedstawień Afryki Subsaharyjskiej i jej mieszkańców w podręcznikach geograficznych od początku okresu Meiji do końca drugiej wojny światowej.

Rozważania na temat reprezentacji Afryki w wyżej wymienionych tekstach użytkowych poprzedzone są przedstawieniem kontekstu historycznego ukształtowania się japońskich narracji na temat tego kontynentu, począwszy od XVI wieku. Zamiarem autora jest ukazanie specyfiki transferu wiedzy o Innym – adaptacji informacji do aktualnych japońskich dyskursów intelektualnych czy sytuacji geopolitycznej kraju – w przypadku nieomal całkowitego braku stref bezpośredniego kontaktu oraz stosunków kolonialnych między jedynym niezachodnim mocarstwem przełomu XIX i XX wieku a Afrykanami Subsaharyjskimi.

Niniejsza praca dotyczy przyimka w języku włoskim w kontekście bezokolicznika andare. W języku włoskim istnieją konstrukcje z różnymi przyimkami wyrażające relację [IŚĆ]/[JECHAĆ], np. andare a scuola, andare in ufficio itp. Analiza skupia się na przyimkach prostych oraz ich użyciu w wyrażeniach wynikających z doświadczania świata lub rozszerzenia metaforycznego i/lub metonimicznego. Celem pracy jest sprawdzenie roli landmarka i jego cech jako obiektu w wyborze przyimka z czasownikiem andare. Punktem odniesienia jest Gramatyka Kognitywna w ujęciu R. Langackera, a w szczególności proces obrazowania i relacja trajektor-landmark. Interpretacja landmarka to element decydujący o selekcji danego przyimka w przypadku czasownika andare.

Praca dotycząca adaptacji terminów obcych w rosyjskim czasopiśmiennictwie ekonomicznym przełomu XX i XXI wieku. W historii angielsko-rosyjskich związków językowych, liczącej ponad cztery i pół wieku, wpływ angielszczyzny nigdy nie był tak intensywny jak aktualnie. Autorka określa ten proces jako pochodną intensyfikacji anglojęzycznych kontaktów językowych w międzynarodowej komunikacji profesjonalnej, spowodowany nową rzeczywistością, jaką jest proces światowej globalizacji. Podkreśla informacyjny, metodologiczny, historyczny i socjokulturowy aspekt badań, a jako główne zadanie pracy postawiła jakościową i ilościową (statystyczną), wieloaspektową, a zarazem kompleksową analizę zgromadzonego materiału empirycznego.

W publikacji przeanalizowano przykładowe, trudne do zaakceptowania przez obcokrajowców aspekty polskiej obyczajowości, w tym zwyczajów językowych. Omówiono też kulturowe i językowe komplikacje związane ze spotkaniem kultur i języków oraz eksperymenty zmierzające do uczynienia z nauki języka polskiego czynności zajmującej, rozbudzającej zainteresowania i wyzwalającej pozytywne emocje.

Pracujący w Polonicum badacze i lektorzy oraz ich najbliżsi współpracownicy przygotowali studia i szkice, w których, czując się spadkobiercami pionierów i mistrzów warszawskiej glottodydaktyki polonistycznej, podjęli refleksję analogiczną do tej, która była udziałem ich poprzedników przed dziesiątkami lat i którą bez wątpienia będą podejmowały pokolenia ich następców. Jak odpowiedzieć na potrzeby i oczekiwania przybywających na Uniwersytet Warszawski studentów uczących się języka polskiego i poznających polską kulturę? Jak rozmawiać o polskim języku i kulturze, by przełamać bariery inności? Jak dotykać problemów gorąco dyskutowanych, np. politycznych? Jak reagować na
nieuchronne napięcia, które powstają na styku kultur?

Tom został przygotowany z okazji jubileuszu 65-lecia Centrum Języka Polskiego i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców Polonicum Uniwersytetu Warszawskiego. 65 lat życia człowieka to już dojrzałość – etap, na którym można zrobić bilans dobrych i złych przeżyć. To samo dotyczy i życia instytucji, jaką jest Polonicum. […] Publikację uważam za bardzo cenną, ciekawą i pożyteczną nie tylko dla lektorów języka polskiego jako obcego, ale też dla zagranicznych polonistów. […] Wszyscy autorzy […] wykazali się wielką wiedzą w zakresie danej problematyki. Widać w ich tekstach entuzjazm i energię do podejmowania nowych wyzwań w glottodydaktyce polonistycznej. (Prof. dr hab. Marta Pančíková, Uniwersytet Komeńskiego w Bratysławie)

Publikacja zajmie ważne miejsce na tle innych publikacji glottodydaktyki polonistycznej. Z jednej strony daje świadectwo przeszłości, pozwala nowym pokoleniom na poznanie okoliczności, w jakich tworzono ważne centrum kształcenia językowego i kulturowego. Z drugiej zaś dotyka zagadnień teraźniejszych, aktualnych, nie zawsze wygodnych z punktu widzenia procesu nauczania języka polskiego jako obcego. Dzięki rzeczowej i merytorycznej dyskusji nad sprawami aktualnymi wytycza nowe szlaki, które na razie stanowią ścieżki nieutarte, pozornie prowadzące na manowce. (Dr hab. Anna Żurek, Uniwersytet Wrocławski)

******

The Wilderness of Polish Glottodidactics. Studies, Essays and Drafts

The publication analyses the examples of Polish customs, including language habits, which are difficult to accept by foreigners. The book also discusses cultural and language problems, resulting from the meeting of cultures and languages as well as experiments aimed at making Polish language learning an engaging activity, sparking interests and arousing positive emotions.

Podjęta w monografii problematyka – sprawa działań, ich intencjonalności (i związanej z nią odpowiedzialności), celów i skutków, wreszcie kwestie związane z ich komentowaniem – to od dawna jeden z ważnych tematów rozważań filozoficznych, co można uznać za refleks żywego zainteresowania, jakie przejawiają w tych kwestiach zwykli użytkownicy języka. Jest to również problematyka istotna dla semantyki. W warstwie szczegółowych analiz rozprawa przynosi nienaganną metodologicznie interpretację danych językowych i stanowi przykład wzorcowego zastosowania metod redukcjonistycznej semantyki strukturalnej stosującej naturalny metajęzyk semantyczny. Rozprawa nie tylko daje wgląd w strukturę treści kilkunastu jednostek języka. Ma również walor ogólniejszy. Analizy oparte są na przedstawionej klarownie wizji pola działań, wypracowanej w konfrontacji z pytaniami zasadniczymi o charakterze teoretycznym, przede wszystkim dotyczącymi spraw wiedzy „podmiotów robiących”. (…) Książka jest głosem w dyskusji prowadzonej w filozofii od stuleci, a lingwistyce od dziesięcioleci. Jest w lingwistyce głosem nowym, m.in. dlatego, że obie perspektywy – filozoficzna i lingwistyczna – są traktowane z powagą i uwagą, dzięki czemu lingwistyczny szczegół jest widziany nie tylko jako element spójnej teorii języka, ale został pokazany na tle refleksji uprawianej w filozofii działania i filozofii umysłu.
Fragment recenzji

Praca (…) jest wybitnym dziełem z zakresu współczesnej semantyki językoznawczej. Jest rozprawą teoretyczną i zarazem empiryczną. Świadczy o niezwykłej erudycji autorki. Z jednej strony, prezentuje ogromną literaturę (…) dotyczącą semantyki teoretycznej, filozofii działania, filozofii umysłu, logiki i składni (przede wszystkim języka polskiego), a także poważną dyskusję metodologiczną z poglądami wielu badaczy (w tym uczonych światowego formatu). Z drugiej strony, przedstawia głęboką i wnikliwą analizę składniową, semantyczną i pragmatyczną niemałego zasobu leksykalnego współczesnej polszczyzny.
Fragment recenzji