Język Baklawy Wspomnienia

Dwieście lat historii Bliskiego Wschodu to okres obfitujący w wydarzenia – często burzliwe.

Przez region przetoczyły się dwie wojny światowe. Po I wojnie światowej został on rozczłonkowany przez wielkie mocarstwa na nowe jednostki polityczne. Po II wojnie mocarstwa wciągnęły Bliski Wschód do zimnej wojny. Nie ominęły go także kolejne fale globalizacji. Jednocześnie większością państw regionu wstrząsnęły wydarzenia związane z wewnętrzną dynamiką rozwoju. Zamachy, przewroty, rewolucje i modernizacja to codzienność Bliskiego Wschodu w XX wieku. Który z tych procesów pozostawił najtrwalszy ślad w historii politycznej regionu? Poszukiwanie odpowiedzi na to pytanie jest jednym z celów tej książki.

Jerzy Zdanowski, profesor nauk humanistycznych (2003), historyk i arabista, w latach 1978–2016 pracownik naukowy w Zakładzie Krajów Pozaeuropejskich oraz Instytucie Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Od 2003 r. wykładowca w Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, autor licznych publikacji o Bliskim Wschodzie.

Stability and changeability of identities, especially in the context of their disappearance and revival, is one of the leitmotifs of the current publication, which is a fruit of a collective effort of scholars who represent diverse areas of the humanities and varied approaches to the issue of identity in the lands occupied by the Persian-language civilization. Treating the issue of identity in an
interdisciplinary manner made it possible to present it from a variety of standpoints, consequently yielding a complex picture of the matter. Moreover, as it often happens when an interest in a certain research problem is shared by many specialists, new perspectives were discovered. The effect of synergy that emerged during the preparation of this publication undoubtedly adds to its quality. In addition, whereas sociologists and psychologists have long conducted research on identity or identities, an approach to the subject made from the point of view of Oriental Studies is to some extent an innovation and constitutes an interesting challenge.

Wstrząsający dokument o wojnie w Syrii. Tej książki nie napisał zachodni reporter. Jej autorką jest syryjska dziennikarka, która brała czynny udział w protestach przeciw rządowi al-Asada. Zmuszona do opuszczenia kraju, w latach 2012-2013 trzykrotnie wracała tam z narażeniem życia, by opisać losy rewolucjonistów i zwykłych ludzi gnębionych i zabijanych najpierw przez reżim al-Asada, a potem także przez rozmaite grupy ekstremistów. Samar Yazbek jeździ po kraju i rozmawia z kobietami i mężczyznami, z tymi, którzy stracili wszystkich bliskich, i z tymi, którym udało się zachować resztki nadziei, z Syryjczykami i z zagranicznymi bojownikami, którzy zasilają szeregi ISIS i ku rozpaczy mieszkańców Syrii zaczynają okupować ich kraj i narzucać swoje reguły gry. Pisarka chce dać świadectwo temu, czego doświadczają jej rodacy. Przedstawia ich codzienną udrękę – dokumentuje postawy, losy, sprzeciw wobec okrucieństwa, bezsilność i gniew. Pisze o ludziach, którzy próbują przetrwać i jakoś żyć pomimo spadających bomb, zrujnowanych domów i skrajnej biedy. Przedstawia tych, którzy stawiają opór – walcząc, starając się podtrzymywać więzi, pracując, rodząc dzieci – a kiedy zbliża się kolejny samolot – szukając miejsca, w którym można by się schronić. Pisze o matkach, na których oczach giną dzieci, i o dzieciach, które muszą sięgnąć po broń. „Gdybym przeczytała o czymś takim w książce, nigdy bym nie uwierzyła” – pisze Yazbek o tym, co widzi. I rzeczywiście, trudno uwierzyć, że to się dzieje naprawdę. Łatwiej jednak zrozumieć, kim są tysiące uchodźców, którzy przekraczają dziś granice Europy, dlaczego opuszczają Syrię i przed czym uciekają.

To „szarkijja” pokonała wojska Napoleona, kiedy chciały zawładnąć Bliskim Wschodem. Gdy wieje ten pustynny wiatr, gorący piasek gryzie w oczy i daje się we znaki tak samo jak krzywda, która spotyka Beduinów zepchniętych na najniższy szczebel drabiny społecznej Izraela. Rząd niezmiennie kwestionuje ich prawo do ziemi, przyznane jeszcze przez władze osmańskie i potwierdzone przez mandat brytyjski. Izraelski plan zagospodarowania pustyni Negew zakłada przymusowe wysiedlenia Beduinów, wyburzanie postawionych bez specjalnej zgody domów, osiedli i całych wiosek.

Choć teoretycznie są pełnoprawnymi obywatelami i od lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku spierają się przed sądami z władzami Izraela, ich sytuacja niewiele się zmienia. Brak im doświadczonych przywódców, a jednak mówią o nieuznawanych wsiach, używając ich historycznych nazw, zawiązują komitety, tworzą zorganizowane siły nacisku. Nie chcą być potulni, nie zgadzają się na kompromisowość dziadków i rodziców. Marzą o gwałtownym rewolucyjnym wichrze, który zmusi Izrael do uznania praw swoich obywateli z pustyni.

„Wieje szarkijja” to kolejna po żydowskiej „Izrael już nie frunie” i palestyńskiej „Oczy zasypane piaskiem” reporterska odsłona izraelskiego dramatu.

Autorka, przedstawiając genezę Arabskiej Wiosny, jej przebieg w różnych państwach (ze szczególnym uwzględnieniem Tunezji i Egiptu), udowadnia, że nowe media stały się istotnym elementem zachodzących przemian, a ich udział w budowie społeczeństwa obywatelskiego i sfery publicznej na Bliskim Wschodzie nie zakończył się wraz z ustaniem ulicznych protestów.
Książka przeznaczona nie tylko dla badaczy, lecz dla wszystkich interesujących się współczesną polityką, sytuacją społeczną oraz rolą nowych mediów w przemianach społeczno-politycznych na Bliskim Wschodzie. To pierwsza na polskim rynku wydawniczym tak dogłębna analiza krajobrazu medialnego świata arabskiego.