Kaktus na parapecie, czyli podróż w przeszłość

"Cylinder..." można nazwać książką uniwersalną i wielowarstwową. Dlaczego? Zaczynając od oczywistych konotacji – klasyczna powieść science fiction, genialna w swoim pomyśle i formie. Po drugie jest to opowiadanie będące metaforą politycznych sposobów rządzenia. Następnie możemy mówić też, o zbudowanej doskonale powieści, która mówi o miłości, poświęceniu i poszukiwaniu sensu istnienia w czasach Epoki Rozszczepienia. Pamiętnik „Nieśmiertelnego” poprowadzi nas przez wizję przyszłości świata, gdzie kolonizacja obcych planet, podróże w czasie, klonowanie ludzi staną się częścią rzeczywistości. Notatnik ten pozwoli zastanowić się także, czy dystopia Zajdla jest tylko czystą imaginacją autora.

Czyta: Łukasz Nowicki

Od epoki Rozszczepienia i zasiedlenia przez ludzkość pozaziemskich zakątków Kosmosu minęły setki lat. Wracający na Ziemię koloniści zastają wstrząsający obraz. Kolebka ludzkości wymarła, nie ocalała ani jedna książka. Jedynie, odnaleziony w piętrzących się ruinach opustoszałego świata, Notatnik Nieśmiertelnego – kosmonauty, któremu udało się zobaczyć i opisać w nim, jak po latach jego nieobecności zmieniła się Ziemia, może pomóc naukowcom rozwikłać zagadkę i zrozumieć co doprowadziło ją do upadku.

Klasyczna powieść science fiction, genialna w swoim pomyśle i formie, uniwersalna i wielowarstwowa. Przestroga przed „zabawą w Boga”, bezmyślnym ingerowaniem w prawa przyrody, dzieleniem ludzi na lepszych i gorszych według bezdusznych kryteriów. Ale również doskonale zbudowana opowieść o miłości, poświęceniu i poszukiwaniu sensu istnienia, ukazująca słuchaczowi wizję przyszłości świata, gdzie kolonizacja obcych planet, podróże w czasie, klonowanie ludzi stanowią część rzeczywistości.

Czyta Łukasz Nowicki

W XXXIII wieku, po wielu wojnach światowych, cywilizacja po raz kolejny podniosła się z gruzów, tworząc pozornie wolne, ale silnie scentralizowane państwo. Ludzkość jest wreszcie zjednoczona w Federacji Ziemskiej i zmieszana rasowo między sobą. Od trzech wieków trwa eksploatacja kosmosu. Powstała Flota Kosmiczna, zasiedlono Księżyc i Marsa. W wyniku tajnego i oficjalnie zabronionego eksperymentu genetycznego rodzi się grupa trzydziestu białych mutantów, obdarzonych umiejętnościami telepatycznymi i wydłużonym czasem życia. Są dziełem profesora Hildora i wszyscy mają pracować we Flocie, żeby nie rzucać się w oczy reszcie ludzkości, która od wieków panicznie boi się jakichkolwiek doświadczeń w tej dziedzinie. Potocznie nazywa się ich Dziećmi Hildora lub po prostu Mutantami.
Polityka wciąż jednak rządzi się swoimi prawami, a aktualny Prezydent Borisov ma problem ze zbliżającymi się wyborami. Wybory planetarne to nie przelewki, a wyborcy zasadniczo od tysięcy lat pragną tak naprawdę tylko jednego: chleba i igrzysk. Borisov doskonale wie, że po stu kilkudziesięciu latach pokoju ludzie potrzebują jakiegoś nowego wroga, który sprawi, że znowu ujrzą w nim męża opatrznościowego. Mutanci idealnie się do tej roli nadają. Jest ich niewielu, są rozproszeni we Flocie i wystarczy jedynie obudzić drzemiące głęboko w każdym wyborcy demony. W sumie, jak na kampanię wyborczą, jest to plan prosty, tani i nie budzący niczyich sprzeciwów. Nawet zajadłych wrogów politycznych, których denerwuje jedynie fakt, że sami na niego nie wpadli. Odpowiednio długo trwający pokazowy proces, uwieńczony egzekucją, zapewnia oglądalność będącą marzeniem każdego polityka bez względu na epokę, w której przyszło mu borykać się z ciemnotą swoich wyborców. Wystarczy się tylko podpiąć pod odpowiednią nutę.
Dzieci Hildora muszą stanąć do walki o swoje życie, bo nie widzą powodu, żeby stać się mięsem wyborczym Borisova.

Janusz dawał w swych książkach wzór odwagi i dowcipu, miał naturalny talent narracyjny, potrafił spożytkować i naukę, i fantastyczne przygody jako polityczne demaskacje bądź manifesty, w czym przypominał trochę swego mistrza Orwella. Ale też, tak jak Orwell w najlepszych dziełach, demonstrował rzadki pisarski dar trafiania w sedno.
(Maciej Parowski)

„Limes inferior” uznana została przez Stanisława Lema za najoryginalniejszą powieść SF jaką czytał. Opisany tu Argoland to perfidnie doskonale zorganizowany świat komputerowego porządku. Siedem klas intelektualnej przydatności obywateli. Manipulacja, porządek wykluczający wolność i automatyzacja czyniąca obywatela zbędnym. Chory system generuje różnej maści kombinatorów i bystrzaków próbujących przechytrzyć codzienność. Z tego też światka wywodzi się Sneer, główna postać tej fantastycznie nowatorskiej na polskim gruncie powieści i gotowego scenariusza filmowego. Inteligentny kanciarz ma szansę rozpracować ów system tak nonsensowny i nierealny, że wydawałoby się narzucony przez obcą cywilizację…

Cyta Michał Staszczyk

TA KSIĄŻKA WYPRZEDZA SWOJE CZASY – DOKŁADNIE O 1001 LAT…
Co by się stało, gdyby twój najlepszy przyjaciel przybył z przyszłości?
Jest rok 3020.
Pip@256X#YY.3_7 jest samotna i znudzona. Chodzi do wirtualnej szkoły, nakładając swoje G-Glasses, a do towarzystwa ma tylko kota i papugę, które umieją mówić, oraz roboklona. Ponieważ na zewnątrz panuje ekstremalny upał i jest powódź, dziewczyna nie może opuścić swojego HouseUnitu. Pewnego dnia Pip odkrywa w laboratorium rodziców tajemniczy krąg zielonego światła prowadzący do magazynu w 2019 roku. Tam poznaje chłopca wynalazcę Rahula, który również jest samotny i znudzony.
Rahul i Pip razem nie są już samotni. Mają jednak całą masę nowych problemów, w tym ukrywanie mówiących zwierząt przed rodzicami Rahula i znalezienie drogi powrotnej do przyszłości. A także – być może – uratowanie świata…

Uczynił Zajdel z konwencji science-fiction narzędzie do przekazywania swej wiedzy o świecie i do zapisania świadectwa. Trudno dziś jednoznacznie powiedzieć , czy zostawił nam dzieło wieczne lub choćby tylko trwałe. Na pewno dał wzór postawy, która w literaturze bronić się będzie tak długo, jak będą istnieć pisarze, książki i czytelnicy.

Maciej Parowski

Od 80 lat, od momentu obrony Ziemi przed najazdem obcych, kosmiczni bracia nadają właściwy kierunek rozwojowi cywilizacji ziemskiej. Ustanawiają nowy podział terytorialny, wprowadzają ład, równomierny podział dóbr, ustabilizowaną gospodarkę oraz powszechny język światowy.

Jednak w młodym szesnastoletnim umyśle głównego bohatera rodzą się wątpliwości co do zasad „jedynie słusznych, jedynie możliwych, bez alternatywy”.

Gdzie kończy się dyskretna opieka Proksów, a zaczyna kontrola i zniewolenie mieszkańców globu?

„Wyjście z cienia” należy do najważniejszych tytułów Janusza A. Zajdla. Po raz kolejny zadaje on pytanie o jakość istnienia cywilizacji w warunkach odgórnie narzuconych reguł funkcjonowania.

Janusz A. Zajdel (1938-1985) – prekursor nurtu fantastyki socjologicznej, którego nowatorska twórczość do dziś inspiruje kolejne generacje pisarzy. Autor takich klasyków socjologiczno-politycznych jak „Cylinder van Troffa”, „Relacja z pierwszej ręki”, „Paradyzja”, „Limes inferior”, czy „Wyjście z cienia”. Na jego cześć od połowy lat 80-tych najlepsi twórcy fantastyki w Polsce otrzymują nagrodę im. Janusza A. Zajdla.