Kaligula Pięć twarzy cesarza

Pasjonująca opowieść o tym, jak z małej osady nad Tybrem Rzym przekształcił się w imperium, które zmieniło oblicze świata. Anthony Everitt przedstawia wciągającą, a przy tym rzetelną naukowo opowieść o drodze Rzymu do chwały, pełną ważnych lekcji dla naszej epoki. Jak starcie między patrycjuszami i plebejuszami kształtowało politykę republiki? Dlaczego roztropna rzymska strategia oferowania obywatelstwa pokonanym sąsiadom przyczyniła się do rozwoju kiełkującego imperium? Jak to się stało, że niewyobrażalne bogactwo i potęga wypaczyły tradycyjną republikańską virtus i w Rzymie, triumfującym na zewnątrz, pojawiły się pierwsze oznaki rozkładu wewnętrznego? Autor kreśli niezapomniane portrety wielkich Rzymian, m.in. Cyncynata ,symbolu rzymskiej odwagi i surowości obyczajów; błyskotliwego wodza Scypiona Afrykańskiego, który odparł zagrożenie ze strony Hannibala. Oddaje też głos pisarzom, historykom, myślicielom, których uwagi na temat sztuki rządzenia i „dobrego życia” inspirowały wszystkie zachodnie potęgi od starożytności po obecne czasy, jak choćby Cyceron, wytrawny prawnik, mówca i filozof – jego pisma poświęcone sprawiedliwości i wolności do dziś kształtują nasz dyskurs polityczny.

Jedno z najważniejszych dzieł Konecznego omawia genezę, rozwój i wpływ kultury bizantyjskiej, także w Europie. Podkreśla, że rysem znamiennym jest jej rozbrat w dziedzinie moralności między życiem prywatnym a publicznym, co wywiera szkodliwy i destrukcyjny wpływ na życie Europy i świata zachodniego. Na uwagę zasługują szczególnie końcowe rozdziały omawiające trwały wpływ cywilizacji bizantyjskiej na ruchy religijne Europy zachodniej, powstanie systemu rządów absolutyzmu oświeconego, aż po politykę rządów państw niemieckich przed zjednoczeniem Niemiec w 1870 roku.

Fascynująca opowieść autorki bestsellera SPQR: Historia starożytnego Rzymu o tym, jak wizerunki rzymskich autokratów od przeszło dwóch tysięcy lat wpływają na sztukę, kulturę i reprezentacje władzy. Jak wygląda oblicze władzy? Kto i dlaczego zostaje upamiętniony w sztuce? Jak reagujemy na pomniki polityków, których nie darzymy aprobatą? W niniejszej książce — na tle dzisiejszych „wojen z pomnikami” — Mary Beard snuje opowieść o tym, jak portrety bogatych, potężnych i sławnych zachodniego świata były kształtowane przez wizerunki władców rzymskich, zwłaszcza „dwunastu cesarzy”: od bezwzględnego Juliusza Cezara po znęcającego się nad muchami Domicjana. Autorka zadaje pytania, dlaczego ci zbrodniczy autokraci odgrywali tak wielką rolę w sztuce od starożytności po czasy obecne, kiedy karykaturzyści wciąż przedstawiają nieszczęsnych przywódców jako Neronów muzykujących podczas pożaru Rzymu. Podkreśliwszy znaczenie cesarskich portretów w polityce rzymskiej, Beard w tej bogato ilustrowanej książce prowadzi czytelnika przez dwa tysiące lat historii sztuki i kultury; oferuje świeże spojrzenie na dzieła artystów od Memlinga i Mantegni, a także pokoleń tkaczy, ebenistów, złotników, rytowników i ceramików. Śledzimy zaskakującą historię zamieniania tożsamości płynącego z niewiedzy lub celowych błędnych identyfikacji, fałszerstw i nierzadko ambiwalentnych przedstawień władzy. Od dokonanej przez badaczkę rekonstrukcji wspaniałej, nieistniejącej już Sali Cesarzy Tycjana po jej reinterpretację słynnych cezariańskich tapiserii Henryka VIII - Dwunastu cesarzy przedstawia zawiłe losy jednych z najbardziej ambitnych i niepokojących portretów władzy, jakie stworzono.

Spośród wielu ludów zamieszkujących Galię „najbardziej wojowniczy są Belgowie”. Swoje męstwo i dzielność w stawianiu zaciętego oporu Rzymianom zawdzięczać mieli nieustannym walkom, jakie prowadzili z napierającymi na nich ze wschodu plemionami germańskimi, z którymi sąsiadowali przez Ren. Na ich twardy charakter wpływać miał także brak kontaktów z cywilizacją śródziemnomorską oraz niewielki ruch handlowy, gdyż do Belgii „kupcy [...] bardzo rzadko przybywają, zwłaszcza z takimi towarami, które przyczyniają się do zniewieścienia charakterów”. Tak charakteryzował Belgów Gajusz Juliusz Cezar, któremu przyszło przez wiele lat prowadzić z nimi ciężkie boje.
Konflikt zbrojny Belgów z Rzymianami, który był częścią tzw. wojny galijskiej (58–51 p.n.e.), ze względu na intensywność oraz dramaturgię walk zasługuje na to, aby przyjrzeć mu się nieco bliżej. Belgowie bowiem jako pierwsi w Galii stawili opór legionom rzymskim. Stało się to w drugim roku wojny, kiedy przedłużająca się obecność rzymskich żołnierzy w Galii celtyckiej zaczęła ich niepokoić i skłoniła do podjęcia kroków ofensywnych. Ich plany k uprzedził jednak Cezar. Podczas kampanii belgijskiej w 57 r. doszło do bitwy nad rzeką Sabis z plemieniem Nerwiów, gdzie armia rzymska otarła się o klęskę. To Belgowie w roku 54 p.n.e. podnieśli bunt przeciwko panowaniu Rzymian i zadali im największą klęskę jakiej doznali w czasie całej tej wojny. Legiony rzymskie przegrały w kraju Eburonów, pomniejszego belgijskiego ludu, za co ten zapłacił wysoką cenę, a ich król Ambioryks stał się największym osobistym wrogiem Cezara, którego prokonsul, niemal z maniakalną zaciekłością, próbował dopaść. Poza tym, ze wszystkich plemion Galii, najdłużej Rzymianom opierały się dwa niewielkie belgijskie plemiona: Morynowie i Menapiowie.

"Gladiatorzy i polowania to szczegółowa analiza sportów rozgrywanych na arenach starożytnego Rzymu, skoncentrowana na walkach gladiatorów i polowaniach (venationes). Większość dotychczasowych publikacji na temat widowisk arenowych poświęca tym ostatnim niewiele miejsca, mimo że venationes, w których człowiek walczył na śmierć i życie z dzikimi zwierzętami (m.in. lwami, tygrysami, słoniami, nosorożcami), były niemal równie popularne jak walki gladiatorów i organizowano je dłużej.
Dr Epplett dokładnie charakteryzuje oba rodzaje widowisk. Opisuje początki tych krwawych sportów w czasach republiki rzymskiej, a następnie ich rozwój w pierwszych dwóch wiekach cesarstwa, kiedy cesarze dysponowali gigantycznym budżetem na monumentalne widowiska. Autor analizuje szkolenia, sprzęt i style walki poszczególnych zawodników, a także infrastrukturę areny i logistykę towarzyszącą organizacji tych spektakli. Wiele uwagi poświęca sposobom, w jakie zdobywano niezliczone dzikie zwierzęta potrzebne do wystawiania venationes na całym obszarze cesarstwa.

Dr Christopher Epplett wykłada historię starożytną na Uniwersytecie Lethbridge w kanadyjskiej prowincji Alberta. Szczególnie interesują go rzymskie widowiska na arenach, w tym polowania. Występuje jako ekspert w BBC i History Channel.


"

Pierwszy cesarz Rzymu, władca imperium przez czterdzieści cztery lata, urodził się na prowincji, w plebejskiej rodzinie. Jak dotarł na szczyt i został założycielem zachodniej cywilizacji?

Oktawian August, adoptowany syn Juliusza Cezara, pojawił się niespodziewanie na scenie politycznej po idach marcowych. Rozpętał wojnę domową, aby pomścić zabójstwo przybranego ojca, i został konsulem – najmłodszym w historii Rzymu. Dlaczego lud Rzymu powierzył władzę dziewiętnastolatkowi?

Zapewniając, że dąży do przywrócenia świetności republice rzymskiej, Oktawian uczynił się monarchą absolutnym. Przechytrzył i przeżył wszystkich swoich głównych przeciwników. Doczekał się praprawnuka i umarł we własnym łóżku w otoczeniu rodziny i przyjaciół, czczony jako bóg. Ale jakim był człowiekiem?

Jest wiele książek o pierwszym cesarzu Rzymu, ale na pewno nie ma żadnej tak trafnie oddającej niezwykłą, złożoną naturę Oktawiana Augusta. „The Times”

W tej przełomowej biografii Richard Holland szuka prawdy w świadectwach zarówno wielbicieli Augusta, jak i tych, którzy go potępiali. Pokazuje wiele twarzy Oktawiana: bezlitosnego w dążeniu do władzy polityka, staroświeckiego konserwatysty, męża, który przez 50 lat uwielbiał żonę, i ojca, który jedyną córkę posłał do więzienia. W pasjonującej, barwnej opowieści poznajemy też miłosiernego despotę, który kazał ukrzyżować 6000 zbiegłych buntowników, ale ocalił życie jednego niewolnika.
Odkrywamy władcę, który zapewnił pokój i dobrobyt znacznej części ówczesnego świata oraz stworzył podwaliny pod nowoczesną Europę.

RICHARD HOLLAND to znakomity brytyjski pisarz, wybitny znawca historii starożytnej, autor m.in. biografii "Neron – Okrutny zbrodniarz rozgrzeszony".