Katastrofy

Związek Ukraińców w Polsce czynnie włączył się w proces dialogu i pojednania polsko-ukraińskiego. Społeczność ukraińska, tragicznie doświadczona w wyniku konfliktu polsko-ukraińskiego lat wojny i okresu powojennego, zrozumiała w swej większości, że innej drogi jak pojednanie nie ma, jeżeli chce się żyć w zgodzie z polskimi sąsiadami. Dlatego z wielkim zadowoleniem przyjęła takie gesty pojednania uczynione przez Kościół rzymskokatolicki, grekokatolicki, a także prawosławny, jak również kroki poczynione w tym zakresie przez prezydentów Polski i Ukrainy. We wszystkich temu towarzyszących uroczystościach, zwłaszcza religijnych, uczestniczyli przedstawiciele ZUwP. [...] Nie oznacza to oczywiście, że wszystkie działania podejmowane przez ukraińskich działaczy związkowych w Polsce sprzyjały dialogowi. Utrudniała go odmienna od części społeczności polskiej, zwłaszcza środowisk nacjonalistycznych, kombatanckich i kresowych, ocena konfliktu polsko-ukraińskiego. Przeszkodą była także nieobecność krytycznej dyskusji nad działalnością OUN i UPA w łonie społeczności ukraińskiej. Proces ten utrudniły również kroki części Ukraińców na rzecz upamiętnienia ukraińskich ofiar konfliktu polsko-ukraińskiego, zwłaszcza członków UPA, co z kolei godziło w odczucia Polaków. [...] Większość publikowanych w tej książce dokumentów pochodzi z Archiwum Związku Ukraińców w Polsce. (Ze Wstępu).

Wspomnienia Mietka Pachtera to niecodzienny dokument. Autor urodził się w Warszawie w 1923 r., w kochającej się żydowskiej rodzinie. W getcie pracował przy rozbiórce domów i jednocześnie zajmował się szmuglem, by wyżywić najbliższych. Po wywiezieniu młodszego brata i rodziców do Treblinki w styczniu 1943 r. przeżył ze starszym bratem Wilkiem powstanie w getcie, następnie zaś wywózkę do Treblinki i Majdanka, skąd przeniesiono ich do obozu HASAG w Skarżysku, a potem w Częstochowie, gdzie doczekali wyzwolenia. Bracia Pachterowie nie zostali w Polsce, wprawdzie na krótko osiedli na Dolnym Śląsku, ale wkrótce wyjechali do Niemiec, do obozu DP. Stamtąd Wilek udał się do Palestyny, a Mietek – chory na gruźlicę – do szwajcarskiego sanatorium. Tam, osamotniony i chory, spisał swoje wspomnienia.

Jego fenomenalna pamięć, niezwykła osobowość i dar opowieści dały w efekcie niepospolitą książkę, bezcenny opis życia i umierania w czasie Zagłady. Wspomnienia Mietka to opowieść o miłości – tej do rodziców, która pomogła mu przeżyć getto, oraz tej do brata Wilka, która pomogła mu przeżyć obozy.

„Bierzemy, powiedzmy, narzędzia stolarskie od pierwszego lepszego fachowca i idziemy na wachę. Dochodzimy do niemca i mówimy, że zostaliśmy przysłani z gminy żydowskiej i mamy mu zrobić szafę lub coś innego w budzie – czy by nie chciał być tak łaskawy i wejść z nami do budki, pokazać nam, co mamy zrobić i w jakim stylu itp. Gdy dodaliśmy jeszcze kilka pochlebnych słów dla niego, zachęcając go tym, ten bez namysłu wchodził do budki. Ja z Wilkiem wchodzimy też, ja trzymam narzędzia i staję przy okienku, by mnie widział, a nie okno, a Wilek pokazuje mu odpowiednie ściany i określamy w fantazji szafę i [co] tam jeszcze dusza zapragnęła. Ja, stojąc przy okienku, słyszę, ile wozów przeszło, tu panuje współpraca. Gdy się bierze na «ścianę» niemca, to mają przejechać wszystkie wozy, wszystko jedno czyje. Wiedząc, że robota nasza skończona, dajemy mu kartkę do podpisania z obstalunkami – pisaną po żydowsku – ten podpisuje i my mamy pójść do gminy po zatwierdzenie […]”.

Celem niniejszej pracy jest jak najpełniejsze ukazanie i jak najbardziej dokładne opisanie uczestnictwa w działaniach bojowych we wrześniu 1939 r. 2. pal Leg. oraz jego II rzutu, tzn. baterii przewidzianych dla II i III dywizjonu 55. pal rez. Należy podkreślić, że pododdziały II rzutu ostatecznie nie zostały w pełni oraz jako całość sformowane. Poszczególne baterie wzięły samodzielnie udział w walkach w ramach różnych formacji (grup i brygad).
Autorka podejmuje również próbę oceny czynów i dokonań wojennych żołnierzy baterii obu pułków. Zwraca przy tym uwagę, jakie znacznie miały one dla powodzenia całości akcji zbrojnych, prowadzonych przez oddziały i formacje w ramach których walczyli. /ze Wstępu/

Całość pracy dotyczyć będzie przede wszystkim historii 300 Dywizjonu, który istniał w latach 1940-1947. Pierwszy rozdział ma charakter ogólny i wprowadzi Czytelnika w organizację i strukturę dywizjonu oraz opisze służbę w brytyjskim lotnictwie bombowym tego okresu. Historia jednostki rozpocznie się d drugiego rozdziału, który traktować będzie o jej początkach i pierwszych akcjach bojowych. Działania dywizjonu były ściśle powiązane z kampaniami prowadzonymi przez brytyjskie lotnictwo bombowe, stąd dalsze rozdziały podzielone są według najważniejszych okresów w dziejach ofensywy bombowej RAF.

Prezentowana książka poświęcona jest dwóm łączącym się ze sobą sprawom: osobie i historii życia Adolfa (Adama) Bromberga, polskiego komunisty, oficera Ludowego Wojska Polskiego, następnie wydawcy, dyrektora Państwowego Wydawnictwa Naukowego w latach 1953-1965, oraz związanej z nim sprawie tzw. encyklopedystów - autorów i redaktorów haseł w Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN, którzy stali się przedmiotem nagonki prasowej w latach 1967-1968 i przeprowadzonej w jej rezultacie czystki personalnej w PWN. Jest to istotny przyczynek do badań nad kwestiami związanymi z funkcjonowaniem inteligencji w strukturach komunistycznego państwa oraz polityką naukową i kulturalną władz PRL.

Książka otrzymała nagrodę Rektora Uniwersytetu Warszawskiego i Dziekana Wydziału Historycznego UW - CLIO III stopnia.

Aleksander Jagiellończyk uchodzi za jednego z mniej zdolnych przedstawicieli dynastii jagiellońskiej w Polsce. Za jego krótkiego panowania (1501-1506) dotknęły państwo polsko-litewskie liczne klęski polityczne i straty terytorialne.
Monografia tego króla, pióra Fryderyka Papeego (Kraków 1949), wprowadza do tego obrazu istotne korekty. Autor był bez wątpienia najwybitniejszym polskim znawcą czasów Aleksandra w XIX i XX wieku. Przez kilkadziesiąt lat gromadził dokumentację źródłową do tego okresu opartą na materiałach z archiwów polskich i europejskich, którą następnie wydał w 1927 roku w imponującym tomie Acta Alexandri, stanowiącym t. 19 wydawnictwa PAU: Monumenta medii aevi historica res gestas Poloniae illustrantia. Nikt więc prócz niego nie był bardziej powołany do opracowania monografii króla, wieńczącej trzyczęściowy cykl pt. Polska i Litwa na przełomie wieków średnich.