Kazimierz Ajdukiewicz. Człowiek i dzieło

„Średniowiecze Polskie i Powszechne” jest jednym z niewielu w Polsce czasopism prezentujących teksty poświęcone tylko tej epoce, za to w bardzo szerokiej formie, obejmującej zarówno historię średniowieczną Polski, jak i powszechną. Na jego łamach publikują mediewiści z prawie wszystkich ośrodków naukowych w kraju, a także z zagranicy (Czechy, Ukraina, Niemcy), dzięki czemu potencjalny czytelnik ma możliwość zapoznania się z przeglądem badań i różnorodną tematyką, ograniczoną jednak do interesującej go epoki. Ten tom zawiera artykuły autorów z macierzystego ośrodka katowickiego, ale także z Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Rzeszowskiego, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, a także teksty autorów z Ukrainy i Islandii. Poruszane w niniejszej publikacji zagadnienia mają rozmaitą tematykę – od sag skandynawskich poczynając, na czasach Kazimierza Jagiellończyka kończąc. Każdy mediewista znajdzie tu zatem coś dla siebie. Warto również nadmienić, że powrócono do działu recenzji, który od teraz planowany jest w każdym tomie.

Wśród wielu pisanych źródeł historycznych doby staropolskiej na pewno do ciekawszych należą te o charakterze epistolograficznym. Ich treść, bardzo często nacechowana dużym subiektywizmem, niesie zazwyczaj wiele informacji, których nie da się odnaleźć w innych źródłach. Do takich interesujących zbiorów należą listy Stanisława Karwowskiego, generalnego plenipotenta Izabeli Branickiej, siostry Stanisława Augusta Poniatowskiego i żony kasztelana krakowskiego Jana Klemensa Branickiego, pisane przez niego w latach 1771–1788. Wydawać by się mogło, że nie znajduje się w nich nic poza zwięzłymi informacjami na temat spraw prawno-majątkowych i gospodarczo-finansowych kasztelanowej krakowskiej. Nic bardziej mylnego. Autor listów barwnym językiem i nierzadko ze swadą, jakiej nie powstydziłby się sam Jan Chryzostom Pasek, rysuje w nich tętniący życiem obraz środowiska białostockiego dworu i latyfundium Izabeli Branickiej, staropolskiej palestry i mechanizmów jej działania, podlaskiej szlachty, w końcu codzienności magnackiego oficjalisty reprezentującego prawno-majątkowe, i nie tylko, interesy królewskiej siostry.

Prezentowana książka poświęcona jest dwóm łączącym się ze sobą sprawom: osobie i historii życia Adolfa (Adama) Bromberga, polskiego komunisty, oficera Ludowego Wojska Polskiego, następnie wydawcy, dyrektora Państwowego Wydawnictwa Naukowego w latach 1953-1965, oraz związanej z nim sprawie tzw. encyklopedystów - autorów i redaktorów haseł w Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN, którzy stali się przedmiotem nagonki prasowej w latach 1967-1968 i przeprowadzonej w jej rezultacie czystki personalnej w PWN. Jest to istotny przyczynek do badań nad kwestiami związanymi z funkcjonowaniem inteligencji w strukturach komunistycznego państwa oraz polityką naukową i kulturalną władz PRL.

Książka otrzymała nagrodę Rektora Uniwersytetu Warszawskiego i Dziekana Wydziału Historycznego UW - CLIO III stopnia.

Książka jest powieściowym zapisem podróży po Afganistanie latem 2001 r. i wynikiem wypraw badawczych do Azji Środkowej. Bogato ilustrowana, zawiera szczegółowe informacje nt. codziennych zwyczajów, obyczajowości, wierzeń i zawiłości najnowszej polityki Afganistanu. Czytelnik znajdzie w niej szczegółowe kalendarium, które przybliży historię Afganistanu, przede wszystkim zdarzenia ostatnich 22 lat. W Dodatku umieszczono m. in. pełny tekst wywiadu z Ahmedem Shahem Masudem, afgańskim bohaterem narodowym i charyzmatycznym przywódcą, zabitym przez terrorystów miesiąc później.

„Dadzą mi manierkę z gorzałczyną…” śpiewali ongiś żołnierze, opowiadając o swoim niełatwym losie.

Hugues-Félicité-Robert de Lamennais (1782-1854) – ksiądz, ideolog oraz pisarz. Najpierw zwolennik ultramontanizmu, później rzecznik odnowy Kościoła katolickiego. W 1841 zerwał z Kościołem i poświęcił się polityce. Założył w 1830 i był jednym z redaktorów dziennika („Przyszłość”) „L'Avenir”. Przez tę działalność starał się jako ultramontanista stworzyć silną przeciwwagę intelektualną przeciw gallikanizmowi francuskiemu. Jego poglądy zawarte w czasopiśmie „L'Avenir” zostały pośrednio potępione w encyklice „Mirari vos” papieża Grzegorza XVI, z 15 sierpnia 1832. Sam Lamennais przyjął postawę uległą i zaakceptował nauczanie papieża. Później jednak zmienia zdanie i stwierdza, że papież nie może zakazać mu jego własnych twierdzeń i przekonań. Kontynuując wydawanie „L'Avenir” jeszcze bardziej radykalizuje poglądy. Nazywa papieża „niemym świadkiem krzywd i popełnianych zbrodni przez wielkich”. W końcu papież Grzegorz XVI odnosi się bezpośrednio do poglądów ks. Lamennais w encyklice „Singulari nos”, z 25 czerwca 1834. Ks. Lamennais w końcu zrywa z Kościołem i kontynuuje nauczanie, skłaniając się coraz bardziej ku socjalizmowi i oddalając się tym samym od nauczania Kościoła. (https://pl.wikipedia.org/wiki/Hugues-Félicité-Robert_de_Lamennais)