Klitajmestra

To doprawdy niesamowite, co można stworzyć, składając kartkę papieru! 50 origami dla dzieci proponuje 50 twórczych pomysłów na oryginalne a proste do wykonania modele. Wzory ulubionych przez dzieci modeli pogrupowane są tematycznie: dekoracje (na przykład motyl, który porusza skrzydełkami, lub wianki), ozdoby (jak pudełko z papieru, jakże praktyczne do opakowania prezentu, czy róże, którymi można udekorować kapelusz), samoloty (najróżniejsze modele samolotów, które naprawdę latają), zabawki (na przykład pacynki lub kula wodna, która sama się napełnia), zwierzęta (na przykład żaba, która skacze, kiedy naciśnie się na nią palcem). Każda z 50 propozycji omówiona jest na kilku stronach książki (od dwóch do czterech). Wzory przedstawione są w taki sposób, aby dziecko mogło je wykonać nawet bez pomocy rodziców: instrukcje napisane są w sposób klarowny i przystępny, a równocześnie opatrzone zdjęciami i rysunkami ilustrującymi etapy wykonania modeli. Dodatkowo opis wykonania każdego modelu uwieńczono zdjęciem przedstawiającym wykończony produkt.

Książka 50 origami dla dzieci jest doskonałą inicjacją do pasjonującej sztuki uprzestrzenniania papieru. Proponuje dzieciom i ich rodzicom inspirujące pomysły na aktywne, twórcze i poznawcze spędzenie czasu, a równocześnie stanowi gotowe scenariusze na zajęcia plastyczne w przedszkolu czy w szkole podstawowej.

W książce Art in a Disrupted World historyczka sztuki Agata Pietrasik przedstawia studium praktyk artystycznych z czasu drugiej wojny światowej. Omawia dzieła urodzonych w Polsce artystów, które powstały w obozach koncentracyjnych, gettach, na uchodźstwie oraz w latach tużpowojennych. Zwraca uwagę na etyczną stronę praktyki artystycznej jako metody walki o zachowanie człowieczeństwa w najbardziej nieludzkich warunkach. Autorka przekracza utrwalone ramy historyczne oraz tradycyjne formy narracji. W trzech przystępnych esejach zestawia rysunki, obrazy, projekty architektoniczne i wystawiennicze, a także prace literackie i teatralne, by na nowo opowiedzieć o życiu w Polsce w czasie okupacji.

Pietrasik proponuje nowe spojrzenie na sztukę w dekadzie następującej po wybuchu drugiej wojny światowej. Omawia mniej znane projekty uznanych twórców, takich jak Marian Bogusz czy Józef Szajna, i przybliża działalność tych, którzy jak Jadwiga Simon-Pietkiewicz nie zyskali jeszcze należnego im miejsca w historii sztuki. Przyglądając się sztuce i artystom tego okresu dąży do uchwycenia ich autonomicznych języków artystycznych. Pyta o zdolność historii sztuki do pomieszczenia w jej dyskursie dzieł powstałych w odpowiedzi na traumatyczne doświadczenia.

Publikacja w języku angielskim.

Pierwszy polski przekład klasycznego dzieła XX-wiecznej estetyki muzyki Petera Kivy’ego "The Sound Sentiment" (1989), zawierającego oryginalną wersję "The Corded Shell" (1980) i wzbogaconego o dodatkowe rozdziały napisane w odpowiedzi na dyskusję, jaka toczyła się na temat emocjonalizmu.

Autor przedstawia ekspresję muzyczną oraz problemy związane z jej rozumieniem, odwołując się do filozofii, historii muzyki i muzykologii. Analizuje poglądy w spektrum emotywizmu muzycznego w sposób odpowiadający wymaganiom dyskursu filozoficznego. Omawiając przykłady muzyczne, prezentuje się jako słuchacz i miłośnik muzyki, któremu zależy na zachowaniu ścisłości i dążeniu do odkrycia roli, jaką pełnią emocje w estetyce muzycznej. Kivy proponuje stanowisko kognitywizmu emocjonalnego, które zakłada rozpoznawanie emocji w muzyce bez jednoczesnego wywoływania emocji w słuchaczu oraz bez przypisywania emocji kompozytorowi. Postulując podobieństwo między pewnymi elementami muzyki (np. konturem melodii) a cechami kulturowymi (np. gestami ludzkimi) związanymi z wyrażaniem emocji, wskazuje na różnicę między ekspresją jako wyrażaniem uczuć a szczególną ekspresywnością, którą można przypisać muzyce.

Publikacja Petera Kivy’ego zmieniła na zawsze dyskusję na temat muzyki i wskazała drogę następnym badaczom nie tylko w obszarze filozofii anglosaskiej, ale i w najszerzej pojętej światowej estetyce muzycznej i filozofii muzyki.

Z radością przyjęłam wiadomość o dokonaniu przekładu jednej z najważniejszych prac we współczesnej filozofii muzyki. To od tej książki rozpoczęła się światowa kariera amerykańskiego myśliciela Petera Kivy’ego, patrona muzycznego formalizmu, jednego z najbardziej prominentnych przedstawicieli filozofii analitycznej. Sam filozof wspominał, że gdy w 1976 roku jego kariera utknęła w martwym punkcie, postanowił zająć się fascynującą go barokową teorią emocji, wokół której zbudował projekt książki The Corded Shell, wydanej przez Princeton University Press w 1980 roku. I właśnie ta książka uczyniła z Kivy’ego jednego z najczęściej cytowanych filozofów sztuki. (Z recenzji dr hab. Anny Chęćki, prof. Uniwersytetu Gdańskiego)

*********

Sound Sentiment. An Essay on the Musical Emotions, including the complete text of The Corded Shell

The first Polish translation of Peter Kivy’s The Sound Sentiment (1989), a classic of the 20th century musical aesthetics, which contains the original version of The Corded Shell (1980) and additional chapters written in response to the debate concerning emotionalism. The author explores music expression and the problems related to its understanding, with reference to philosophy, history of music and musicology. Kivy advocates music cognitivism, which involves recognizing emotions in music without arousing emotions in the audience and without attributing emotions to the composer.

*********

Peter Kivy (1934-2017) – profesor Rutgers University, redaktor „Journal of Aesthetics and Art Criticism”, nagrodzony Deems Taylor Award of ASCAP za "The Corded Shell" autor ponad 30 książek z dziedziny filozofii sztuki, estetyki i filozofii muzyki, autorytet w dziedzinie współczesnej filozofii muzyki, filozof analityczny, miłośnik muzyki i literatury. W 2015 roku ukazała się w Polsce publikacja zatytułowana "Peter Kivy i jego filozofia muzyki", zawierająca tłumaczenie fragmentów różnych prac autora innych niż "The Corded Shell".

Dr hab. Małgorzata A. Szyszkowska (ORCID 0000-0003-1783-256X) – od roku 2019 roku adiunkt w Kolegium Nauk Humanistycznych i Języków Obcych Uniwersytetu Muzycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

Bożena Fabiani, historyk, pedagog i popularyzatorka historii kultury, wprowadza nas w czasy i świat ludzi sztuki od mistrzów mozaiki bizantyńskiej do Salvadora Dali i opowiada o nich tak, jakby to byli jej dobrzy znajomi. Pokazuje jak patrzeć na ich dzieła, wyjaśnia ukryty sens obrazów, zastanawia się, czy talent i charakter idą w parze, czy artysta był swobodny w swej twórczości i czy był szczęśliwy w życiu... Bogactwo materiału jest imponujące! Autorka pisze przy tym z taką werwą, że bez reszty wciąga czytelnika w swoją opowieść. I chociaż gawędy te dotyczą tylko wybranych i ulubionych artystów Autorki, to niewątpliwie mogą zachęcić czytelnika do podjęcia dalszych poszukiwań na własną rękę.

Na przełomie XX i XXI wieku David Hockney, wpływowy brytyjski artysta, wywołał poruszenie w świecie sztuki, nauki i mediów. Zasugerował, że malarze już w XV, a nie dopiero w XVII stuleciu zaczęli się wspomagać narzędziami optycznymi w celu osiągnięcia wysokiego poziomu realizmu w dziełach. Hockney poparł tę hipotezę eksperymentami, w których połączył swoje doświadczenie artystyczne, znajomość dziejów malarstwa i zainteresowanie nowoczesnymi technologiami z wiedzą zaczerpniętą z dawnych traktatów o sztuce i optyce. Niniejsza książka jest pierwszym szerokim ujęciem interpretacyjnym eksperymentów Hockneya i sytuuje je zarówno w kontekście całej jego twórczości, jak i postaw wybranych współczesnych artystów, którzy także szukali w sztuce dawnej odpowiedzi na nurtujące ich problemy.

Ars longa, vita brevis – sztuka długa, życie krótkie – sentencja Hipokratesa, pierwotnie odnosząca się do medycyny, weszła trwale do kultury jako fundament myślenia o sztuce. Sztuce w późniejszym rozumieniu, pojmowanej jako twórczość artystyczna. Jako maksyma przyjęła się w wersji skróconej, niosąc przesłanie apologetyczno-konsolacyjne: choć życie nasze jest krótkie, sztuka nadal trwa. Jej pełne brzmienie ma jednak sens odmienny, nieoparty na prostym przeciwstawieniu, bogatszy: Ars longa, vita brevis, occasio praeceps, experimentum periculosum, iudicium difficile – sztuka długa, życie krótkie, okazja ulotna, doświadczenie niebezpieczne, sąd niełatwy. Te zapomniane człony słynnej sentencji ofiarowują pojęciowe ramy niespodziewanie przylegające do sztuki współczesnej, w której mało wiary w trwałość i trwanie, a więcej ulotnych okazji i niebezpieczeństwa doświadczeń. Dlatego i sąd o niej tak trudny. Idąc tropem Hipokratesowych kategorii, widzimy, że nawet optymistyczna ars longa rodzi się wśród buntów, niepowodzeń, nieporozumień, niemożności, które wszak dzieje sztuki współtworzą. I paradoksalnie, chociaż awangardy narzuciły progresywny, agresywny i transgresywny obraz twórczości, to właśnie w sztuce XX wieku utrata i niespełnienie stały się jej niezbywalną częścią, niemal wyznaczając najważniejsze osie jej rozwoju.