Komentarz do Konstytucji RP art. 198, 199, 200, 201

Prezentowany tom jest pierwszą częścią serii wydawniczej, która w ciągu najbliższych lat ukaże się nakładem wydawnictwa Difin. Seria ta jest komentarzem do przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. W jednym tomie znajdzie się od kilku do kilkunastu przepisów, komentowanych przez wybitnych specjalistów w swoich dziedzinach, przede wszystkim profesorów z Uniwersytetu SWPS oraz z innych wiodących ośrodków akademickich.

Prezentowany tom komentarza dotyczy dwóch przepisów Konstytucji RP, które regulują zagadnienie ochrony środowiska (art. 74 i art. 86). Ustrojodawca zamieścił je w II rozdziale ustawy zasadniczej. Artykuł 74 nakłada na władze publiczne obowiązki prowadzenia polityki zapewniającej bezpieczeństwo ekologiczne, ochrony środowiska, informowania obywateli o stanie środowiska i wspierania ich działań na rzecz ochrony i poprawy środowiska. Natomiast art. 86 zobowiązuje każdego do dbałości o stan środowiska i ustanawia zasadę odpowiedzialności za spowodowanie pogorszenia się stanu środowiska.

Niekonstytucyjność jest najpoważniejszą z wad systemu prawa. Wynika stąd, że prawodawca lub sądy zignorowały normy konstytucyjne w toku realizacji własnych kompetencji. Konsekwencje niekonstytucyjności prawa odnoszą się jednak nie tylko do organów państwa. Wpływają również bezpośrednio na sytuację jednostek – adresatów niekonstytucyjnych regulacji.

W książce poruszono szereg fundamentalnych zagadnień dla doktryny i praktyki prawniczej:

Czym jest niekonstytucyjność prawa i jakie są jej przejawy?

W jaki sposób stwierdza się niekonstytucyjność prawa, na czym polega specyfika kontroli konstytucyjności norm prawa prywatnego, a także czy dopuszczalna jest w Polsce rozproszona kontrola zgodności prawa z Konstytucją?

Jakie są skutki wyroków TK dla systemu prawa i podmiotów prawa?

Czy stwierdzenie niekonstytucyjności norm prawnych wpływa na ważność czynności prawnych oraz skuteczność nabycia praw majątkowych?

Na czym polega restytucja konstytucyjności w stosunkach cywilnoprawnych po wyroku TK, a zwłaszcza jakie środki prawne mogą wykorzystać jednostki w celu ochrony swych wolności i praw?

Rozprawa zawiera całościowe i wyczerpujące omówienie problematyki niekonstytucyjności prawa i jej skutków w sferze prawa cywilnego oraz w istotny sposób wzbogaca dorobek doktryny prawa konstytucyjnego i cywilnego. Wywody autora cechuje jasność i precyzja. Krytyka poglądów, których autor nie akceptuje, prowadzona jest w sposób merytoryczny, a zarazem elegancki. Proponowane przez niego rozwiązania i postulaty są zawsze wsparte rzetelną argumentacją, do której będzie musiał odnieść się każdy, kto będzie chciał zająć się tą tematyką.

Z recenzji prof. dr. hab. Andrzeja Mączyńskiego

Tematyka opracowania wydaje mi się bardzo interesująca i ciekawa – dotyczy zagadnienia bardzo aktualnego. […]. Ciekawe jest zwłaszcza połączenie rozważań konstytucyjnych z cywilistycznymi. Ta interdyscyplinarność jest niewątpliwą zaletą. Wydaje mi się, że autorowi udało się wypełnić niełatwe zadanie przeniesienia ustaleń prawa publicznego na grunt prawa prywatnego.

Z recenzji prof. dr. hab. Marka Zubika





Jan Podkowik –adiunkt w Katedrze Prawa Konstytucyjnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego; absolwent Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II oraz Center for American Law (2009). W 2013 uzyskał stopień doktora nauk prawnych na Wydziale Prawa i Administracji UW (z wyróżnieniem). W latach 2014–2016 odbył staż podoktorski na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego; od 2010 do czerwca 2017 asystent sędziego w Biurze Trybunału Konstytucyjnego. W pracy naukowej zajmuje się oddziaływaniem Konstytucji na prawo prywatne, prawnymi aspektami nowych technologii oraz ochrony bezpieczeństwa publicznego.

Konstytucja jest dziś w centrum walki politycznej; każdy polityk ma na jej temat własne zdanie i nie sposób przyznać rację wszystkim. Ta książka jest przewodnikiem dla błądzącego Polaka, który chciałby wyjść z tego labiryntu. W przystępny sposób pokazuje, czym są konkurujące wizje konstytucji i jak je należy interpretować w kategoriach prawnych, ale i społeczno-politycznych. Do jej lektury zachęcam nie tylko studentów, ale i wszystkich zainteresowanych współczesnym prawem i polityką.
Jan Zielonka, profesor nauk politycznych i stosunków międzynarodowych
na uniwersytetach w Oksfordzie i Wenecji

Redaktorom niniejszej książki udało się nie tylko zebrać imponujące grono konstytucjonalistów z różnych krajów, często młodszego pokolenia, ale także zaproponować ambitny projekt „nowego konstytucjonalizmu” jako wspólny mianownik refleksji nad politycznością konstytucji. Na pewno jest to głos zasługujący na baczną uwagę, nawet jeśli niektórzy (m.in. autor tych słów) nie zgodzą się z pewnymi tezami wyrażonymi w książce. Można mieć wątpliwości na przykład co do zasadności krytyki teorii i praktyki liberalnego konstytucjonalizmu. Można zastanawiać się, czy rzeczywiście polska teoria prawa unikała dotychczas polityki – czy też raczej autorytarno-populistyczna polityka brutalnie wkroczyła w zjawiska prawne w połowie ubiegłej dekady. Ale nie sposób wątpić w szczerość, żar i wielką erudycję autorów tej książki. Warto się z nimi pospierać. Ich książka stwarza nade wszystko szansę na wytyczenie nowych perspektyw w myśleniu o relacjach między konstytucją a społeczeństwem i polityką. Dlatego gorąco zachęcam do wnikliwej lektury!

Wojciech Sadurski, profesor filozofii prawa na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Sydney,
profesor Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego


W czasach, gdy liberalno-demokratyczne idee konstytucyjne, polityczne, ekonomiczne i poznawcze muszą mierzyć się z kryzysem i niepewnością, ta prowokacyjna, bogata i różnorodna kolekcja oferuje świeżą refleksję. Być może nie jest prawdą, że nic już nie będzie takie samo, ale bez wątpienia wiele zmian jest nieuniknionych.
Szczególne zainteresowanie wzbudzić mogą opisane w książce polityczne konsekwencje konstytucyjnych wyzwań i przemian. Rozważania redaktorów prowokują do ponownego przemyślenia wielu konstytucyjnych „prawd”. Autorzy reprezentują całe spektrum krajów i zagadnień o ogromnym znaczeniu praktycznym i teoretycznym w tym zdumiewającym momencie, w którym się znaleźliśmy. Nie jest to książka, która mówi do przekonanych, nie unika kontrowersji, a wielu nieprzekonanych nie zgodzi się z prezentowanymi założeniami i argumentami. Kiedy jednak tak wiele w tej dziedzinie się kwestionuje, a powrót do tego, co było, jest mało prawdopodobny, nadszedł odpowiedni moment, by skonfrontować się z tak inspirującymi autorami i przemyśleniami.
Martin Krygier, profesor prawa i teorii społecznej
na Uniwersytecie Nowej Południowej Walii w Sydney

Stan prawny: 2 czerwca 2023 r.

Publikacja obejmuje zmiany wchodzące w życie: 1.10.2023 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 2600) – w podwójnym stanie prawnym.

Zbiór zawiera:

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej,
Ustawa o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych – wyciąg,
Ustawa o obywatelstwie polskim – wyciąg,
Ustawa o partiach politycznych – wyciąg,
Ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania – wyciąg,
Ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych – wyciąg,
Ustawa o umowach międzynarodowych – wyciąg,
Kodeks wyborczy oraz przepisy wprowadzające – wyciąg,
Ustawa o referendum ogólnokrajowym – wyciąg,
Ustawa o wykonywaniu mandatu posła i senatora – wyciąg,
Ustawa o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli,
Ustawa o sejmowej komisji śledczej,
Ustawa o obronie Ojczyzny – wyciąg,
Ustawa o Radzie Ministrów – wyciąg,
Ustawa o Sądzie Najwyższym – wyciąg,
Ustawa o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym,
Ustawa o Trybunale Stanu,
Kodeks postępowania cywilnego – wyciąg,
Kodeks postępowania karnego – wyciąg,
Ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa – wyciąg,
Ustawa o Najwyższej Izbie Kontroli – wyciąg,
Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich – wyciąg,
Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka – wyciąg,
Ustawa o radiofonii i telewizji – wyciąg,
Ustawa o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom, Rzeczypospolitej Polskiej – wyciąg,
Ustawa o stanie wyjątkowym – wyciąg,
Ustawa o stanie klęski żywiołowej – wyciąg,
Rozporządzenia,
Indeks rzeczowy.
Książka adresowana jest do prawników oraz studentów prawa, dla których znajomość obowiązujących przepisów stanowi warunek prawidłowego wykonywania zawodu. Kolejne wydania publikacji uwzględniają najnowsze zmiany, przez co zapewniają bieżącą znajomość prawa.
Aktualny stan prawny
Czytelne hasła i tekst
Przypisy od Redakcji
Wyróżnienie najnowszych zmian
Wybór aktów prawnych
Indeks rzeczowy

Enshrining the fundamental rights and freedoms of its citizens in law, and curbing the power of those who rule them, the US constitution is one of the most significant documents in the history of democracy. New to Penguin's Little Black Classics series.