Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej

Europeistyka to jedna z młodszych dyscyplin naukowych, której przedmiotem badań są dynamiczne procesy integracji europejskiej i funkcjonowanie Unii Europejskiej. Autorzy podręcznika zaproponowali nowatorskie i całościowe ujęcie tej tematyki, porządkujące dotychczasowy stan wiedzy. Przedstawili Unię Europejską jako wielopłaszczyznową wspólnotę, integrującą państwa, społeczeństwa i jednostki w ramach płaszczyzn, takich jak gospodarka, prawo, polityka, sprawy społeczne i kulturalne.

Redaktorzy naukowi podręcznika zebrali zespół najlepszych badaczy specjalizujących się w zagadnieniach z zakresu studiów europejskich i reprezentujących różne ośrodki akademickie w Polsce.

W pierwszym tomie autorzy przedstawili:
teoretyczne podejścia do studiów europejskich,
koncepcje integracji europejskiej i rozwoju Unii Europejskiej,
kształt i realizację unijnego modelu wspólnoty dobrobytu,
system polityczny Unii Europejskiej,
rozwój i charakter prawa unijnego,
międzynarodowe atrybuty i role Unii Europejskiej.

W drugim tomie autorzy przedstawili:
kulturowy wymiar integracji europejskiej,
europejską integrację socjalną i unijną politykę społeczną,
ochronę praw i wolności jednostek w Unii Europejskiej,
rozwój europejskiego społeczeństwa obywatelskiego,
terytorialny wymiar Unii Europejskiej,
uwarunkowania, przebieg i konsekwencje integracji Polski z Unią Europejską.

W obszarze zainteresowań badawczych Profesora Stanisława Parzymiesa znajdują się różne zjawiska i procesy zachodzące w stosunkach międzynarodowych. Jest wśród nich problematyka francuska, analizy i opracowania dotyczące polityki zagranicznej Francji, roli tego państwa w środowisku międzynarodowym, relacji z krajami Maghrebu, frankofonii, są kwestie dotyczące instytucji współpracy regionalnej, są wreszcie bardzo szeroko traktowane zagadnienia związane z integracją europejską, Wspólnotami Europejskimi i Unią Europejską.

Książka wprowadza czytelnika w problematykę współpracy transgranicznej w kontekście Unii Europejskiej. Prezentuje wyniki badań przeprowadzonych na granicach: fińsko-rosyjskiej, estońsko-rosyjskiej, węgiersko-rumuńskiej, węgiersko-ukraińskiej, rumuńsko-mołdawskiej i wzdłuż północnych granic Grecji.

Rozszerzanie Unii Europejskiej należy do najważniejszych procesów zachodzących we Wspólnotach/Unii Europejskiej od kilkudziesięciu lat. W związku z tym wart podejmowania jest problem możliwości jego kontynuacji po akcesji do UE Bułgarii i Rumunii 1 stycznia 2007 r. Brakuje w Polsce całościowych analiz z wyraźnym komponentem prognostycznym na temat obecnego procesu rozszerzania Unii Europejskiej, choć to zagadnienie jest istotne dla polityki europejskiej państwa. Niniejszy working paper wypełnia tę lukę. Jego autor - dr Adam Szymański, politolog z Instytutu Nauk Politycznych UW, rozpatruje najpierw czynniki, które wpływają korzystnie lub niekorzystnie na proces rozszerzania UE. Następnie analizuje perspektywy kontynuacji procesu - jego tempa, kształtu i decydujących determinantów. Weryfikuje hipotezę, iż mimo dużego znaczenia sytuacji w państwach kandydujących równie kluczowe, jeśli w pewnych przypadkach nie ważniejsze, czynniki wpływające na spowolnione rozszerzenie UE są i będą związane z Unią i z państwami członkowskimi.


Publikacja powstała we współpracy z Instytutem Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego.

Badania zaprezentowane w książce Spójność ekonomiczno-społeczna krajów Grupy Wyszehradzkiej dowiodły, że mimo podjętych wysiłków przez te kraje w obszarze zapewnienia społeczno-ekonomicznej spójności zauważa się ich relatywnie małą skuteczność. Pozwala to na wyciągnięcie pesymistycznego wniosku, że wyznaczone cele unijnej polityki spójności nie zostaną zrealizowane w najbliższej przyszłości. Wyniki tych badań potwierdziły również występowanie przestrzennego zróżnicowania poziomu rozwoju społeczno-ekonomicznego zarówno w ramach Grupy, jak i między nią a krajami „starej” Unii Europejskiej. Chociaż celem polityki spójności jest działanie na rzecz „Europy jednej prędkości”, bez podziału na zasobną większość i marginalizowaną mniejszość, rzeczywistość pokazuje, że jest inaczej. Pogłębiające się różnice w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego między poszczególnymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej, w tym także krajami Grupy Wyszehradzkiej, są istotnym czynnikiem zagrażającym efektywnemu rozwojowi procesów spójności.

Szafarze darów europejskich to książka o wykorzystaniu środków Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego realizowanego w latach 2004–2006. Autorzy stawiają pytanie, co wpływa na różnice we wdrażaniu programu w poszczególnych województwach. Praca składa się z dwóch części – pierwsza poświęcona jest pojęciu kapitału społecznego i jego pomiarowi, druga to wyniki badań nad realizacją programów unijnych w polskich regionach. Szczególną wartością książki jest próba powiązania ze sobą tych analiz, z których każda stanowi w znacznym stopniu zamkniętą całość i mogłaby być zalążkiem oddzielnej publikacji. Autorzy pracy skonfrontowali model teoretyczny opisujący zależność polityki regionalnej i kapitału społecznego z rzeczywistością empiryczną. Co ciekawe, rezultaty tego zestawienia nie zawsze potwierdzają stereotypowe postrzeganie wpływu kapitału społecznego na sprawność instytucji publicznych.
W badaniu empirycznym wykorzystane zostały metody ilościowe i jakościowe, co pozwoliło zweryfikować wyniki uzyskane przy użyciu każdej z nich. Badania jakościowe oparte są głównie na wywiadach z najważniejszymi aktorami polityki regionalnej i analizie dokumentów urzędowych. Wyniki te uzupełniają (i potwierdzają) dane ilościowe, pochodzące z przeprowadzonej ankiety, i wskaźniki skonstruowane na podstawie danych urzędowych oraz dostępnych wyników badań sondażowych. Konkluzje wynikające z badań jakościowych zestawione są także ze sformalizowaną prezentacją relacji społecznych zidentyfikowanych za pomocą metody SNA (Social Network Analysis).