Konstytucja i prawo konstytucyjne Zarys wykładu

Prezentowany tom zawiera komentarz do czterech artykułów Konstytucji RP z rozdziału VI „Rada Ministrów i administracja rządowa”. Określają one kolejno: zadania i kompetencje Rady Ministrów, skład Rady Ministrów, szczególne wymogi dotyczące działalności członków Rady Ministrów oraz rotę przysięgi składanej przez członków tego organu. Komentarz nie obejmuje wszystkich przepisów ustawy zasadniczej odnoszących się do Rady Ministrów i jej członków. Innym opracowaniom komentarzowym w ramach niniejszej serii pozostawione zostały nie tylko przepisy zawarte w innych (jest ich w tym zakresie sześć) rozdziałach Konstytucji, ale i w pozostałych przepisach rozdziału VI; te stanowią przedmiot odrębnych komentarzy – przygotowywanych przez innych autorów do przepisów: odnoszących się do powoływania i odwoływania Rady Ministrów (art. 154-162) oraz do pozycji Prezesa Rady Ministrów (art. 148), jak również komentarza przygotowywanego przez autora niniejszego tomu, a mającego za przedmiot konstytucyjne unormowanie materii podstawowych dla administracji rządowej, poczynając od pozycji ministrów kierujących poszczególnymi działami tej administracji (art. 149, 152, 153). W związku z tym, materię objętą niniejszym tomem można określić jako unormowanie podstawowych kwestii konstytucyjnego statusu Rady Ministrów wraz z ogólnymi obowiązkami nałożonymi na jej członków przez ustawę zasadniczą.

Prezentowany tom komentarza poświęcony jest jednemu z najważniejszych przepisów Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., kształtującemu pozycję ustrojową Prezesa Rady Ministrów. Komentowany art. 148 Konstytucji zawiera regulacje w szczególny sposób oddziałujące nie tylko na przyjęty w Trzeciej Rzeczypospolitej model egzekutywy, ale rzutujące na cały system rządów, oparty na zasadzie podziału władzy i równoważenia się władz. Prezentowane w komentarzu ustalenia i interpretacje oparte są przede wszystkim na analizie obowiązujących aktów normatywnych, dorobku doktryny prawa oraz stanowisk orzeczniczych. Obejmują również aspekty praktyki ustrojowej, która determinuje rzeczywisty status premiera w aktualnym porządku ustrojowym Rzeczypospolitej Polskiej.

Monografia dotyczy niezwykle ważnego problemu konstytucyjnego natury teoretycznej, o dużej doniosłości praktycznej. Autor rozważa naturę kryzysu konstytucyjnego, koncentrując się na teoretycznym wymiarze opisywanego fenomenu, (…) tworzy teoretyczną konstrukcję kryzysu konstytucyjnego, identyfikuje mechanizmy stosowane przy wywołaniu tego kryzysu, wskazuje uwarunkowania jego wystąpienia, (…) następstwa oraz możliwość naprawy sytuacji tak, aby uniknąć kryzysu w przyszłości. Książka napisana jest w nowoczesnym stylu. Sposób narracji jest precyzyjny, ale jednocześnie lekki. Czyni to monografię atrakcyjną dla szerokiego kręgu odbiorców: konstytucjonalistów, prawników i politologów oraz osób spoza tego grona. Z recenzji dr hab. Agnieszki Bień-Kacały, prof. US

Autor dzieła Hieronim Stroynowski to wybitny erudyta przełomu XVIII i XIX w. Był profesorem Szkoły Głównej Litewskiej w Wilnie, jej reformatorem, później rektorem, a także biskupem wileńskim. Jego Mowa o Konstytucji to dzieło szczególne. Pomyślane nie jako wykład okolicznościowy, ale jako naukowy traktat omawiający znaczenie Konstytucji 3 Maja i wartości z niej wynikające. Uzasadniał konieczność reform przyjętych przez Sejm Wielki i podejmował polemikę z krytykami Ustawy Rządowej. Ukazywał ją jako podwalinę odbudowy potęgi Rzeczypospolitej.

Treścią książki jest komentarz wybranych przepisów Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 roku, w których uregulowane zostały zadania państwa i kompetencje jego organów w zakresie reagowania na szczególne zagrożenia zewnętrzne i wewnętrzne. Komentowane przepisy są uniwersalnym wzorcem demokratycznego oraz praworządnego postępowania władzy ustawodawczej i wykonawczej w urzeczywistnianiu zadań państwa, które służą dobru wspólnemu, ale których realizacja może ograniczać wolności i prawa jednostki.

Przyglądając się wypowiedziom zarówno naukowym, jak i popularnonaukowym we współczesnych debatach politycznych, prawnych, a nawet – lub może przede wszystkim – religijnych, zauważyć można używanie słowa godność. Pochylając się z kolei nad literaturą prawno-filozoficzną i polityczno-społeczną, widzimy, że temat ludzkiej godności nieprzerwanie towarzyszy nam od czasów drugiej wojny światowej. Jest ona przywoływana jako fundament porządku prawnego, główna zasada prawa i źródło prawa międzynarodowego dotyczącego praw człowieka oraz wielu krajowych konstytucji. Pomimo jednak tak rozmaitej i obfitej literatury nie istnieje żadna definicja legalna, ani też jednolita normatywna dyspozycja, czego wymaga koncepcja godności ludzkiej zarówno od ustawodawców, sędziów, arbitrów, jak i zwykłych uczestników porządku prawnego. Wskazuje się, że wyniesiona do rangi absolutu godność ludzka, interpolowana na grunt konwencji międzynarodowych, konstytucji krajowych i orzeczeń sądowych, zachowuje niezmiennie swój nieuchwytny charakter, który doprowadził wielu do twierdzenia, że jest ona zwykłym frazesem, pustym abstraktem. Niemniej jednak niezaprzeczalne