Korespondencja

Beata Izdebska-Zybała opowiada o tym, jak Anna i Jarosław Iwaszkiewiczowie podczas drugiej wojny światowej, z narażeniem własnego życia i życia rodziny, pomagali ukrywać się żydowskim sąsiadom z podwarszawskiego Brwinowa, Milanówka i Podkowy Leśnej, oraz o pomocy udzielanej żydowskim przyjaciołom i znajomym z kręgów artystycznych i naukowych.
Iwaszkiewiczowie zostali pośmiertnie (w 1991 roku) uhonorowani przez izraelski Instytut Yad Vashem medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. Sami za życia nie zabiegali o to wyróżnienie. Robili to, co uważali za powinność i co było imperatywem etycznym, co wynikało z poczucia przyzwoitości i powinności wobec drugiego człowieka.
O pomocy udzielanej Żydom podczas okupacji hitlerowskiej piszą biografowie pisarza. Wątki te pojawiają się również w licznych korespondencjach iwaszkiewiczowskich – niemniej, są to teksty rozproszone i dalece niepełne. Obecnie odeszli już i pomagający, i ci, którym udzielano pomocy. Stąd Beata Izdebska-Zybała uznała, że należy podjąć wysiłek zebrania świadectw i relacji na ten temat i przedstawić je w jednym opracowaniu. W książce znajduje się również aneks, w którym autorka zebrała przedstawia fragmenty dzienników Anny i Jarosława oraz wspomnienia ich córki, Marii, poświęcone wydarzeniom związanym z ratowaniem Żydów. Autorka dokonała także wyboru zdjęć, które pokazują osoby ratowane przez Iwaszkiewiczów i związane z tymi działaniami dokumenty.
Beata Izdebska-Zybała pokazuje także miejsce Zagłady w poezji i prozie Jarosława Iwaszkiewicza, pisze o uwrażliwieniu pisarza na powojenne przejawy antysemityzmu w społeczeństwie polskim i w polityce władz PRL (marzec 1968). Jak pisze autorka, „pisarz głęboko ubolewał nad spodziewanymi moralnymi skutkami okupacji i niemieckiego bestialstwa wobec Żydów. Jego zdaniem najgłębszą raną [zadaną przez Niemców] było pogrzebanie ludzkiej wspólnoty i poczucia człowieczeństwa (…), głębokie upodlenie samej natury człowieka”.

Postawa Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów oraz wszystkich, którzy im pomagali w ratowaniu Żydów, jest ważnym obecnie przesłaniem dla wszystkich młodych ludzi. Może być wzorem i zachętą udzielania pomocy każdemu prześladowanemu i poszukującemu schronienia – aby nie „pogrzebać ludzkiej wspólnoty i poczucia człowieczeństwa”.

Mahatma Gandhi (1869-1948) – jedna z ikon XX wieku, ojciec założyciel niepodległych Indii, twórca idei walki bez użycia przemocy, obrony ludzi przed krzywdą i życzliwości dla człowieka (ahimsa), autor bardzo wielu książek, w tym najważniejszej, czyli właśnie Mojej autobiografii. Zwolennik wegetarianizmu, prostoty, egalitaryzmu, nawet najbiedniejszy hindus nie musiał się przy nim wstydzić swego ubóstwa. Umierał nieco zgorzkniały, gdyż nie udało mu się doprowadzić do zgody religijnej między hinduistami i muzułmanami, zginął zresztą zastrzelony przez skrajnego hinduistę 30 stycznia 1948 roku, ale nawet śmierć Mahatmy stała się w pewien sposób pozytywna, gdyż w kraju zapanowała tak wielka żałoba, że przynajmniej na jakiś czas połączyła naród.

Jak pisze Ija Lazari-Pawłowska w swojej biografii Mahatmy: koniec walki nie miał być początkiem nowych konfliktów – nakazywał więc dbać o to, aby przeciwnik, nad którym odniesione zostało zwycięstwo, nie wyszedł z walki z poczuciem klęski, z nienawiścią i chęcią odwetu. Celem jego nie było złamanie przeciwnika, lecz jego zjednanie – uważał to za jedyny sposób trwałej likwidacji antagonizmu. Czy w dzisiejszych czasach w wielu krajach postawa Gandhiego nie wydaje się naiwnością? Może i się wydaje, jednak pamiętajmy: Mahatma Gandhi wygrał nie tylko walkę o niepodległość Indii, ale też walkę o ludzką wolność i godność. I zawsze toczył tę walkę bez gwałtu, przemocy.

Niniejszy tom to zbiór tekstów dotychczas rozproszonych w międzywojennej i emigracyjnej prasie albo nigdy nie publikowanych. Tytuł pochodzi od żartobliwego życiorysu Sergiusza Piaseckiego, w którym autor tak siebie przedstawiał: "Umiem wiele pożytecznych rzeczy: żonglować, chodzić na rękach, ruszać uszami, językiem do nosa dostawać – z czego jestem strasznie dumny. Z mniej interesujących: szpiegować, uprawiać przemytnictwo i wiele innych, o których nie chcę z wrodzonej skromności wspominać. Nie robię teraz tego, bo władze sądowe w stosunku do mnie wykazały brak poczucia humoru. Za karę pozbawiłem je dobrego klienta. Dawniej interesowali się moją osobą: policja, wywiadowcy, sędziowie, prokuratorzy, strażnicy graniczni. A teraz tylko wydawcy i reportery..."

Kardynał Stefan Wyszyński był prymasem Polski przez ponad trzy dekady (1948–1981), niemniej w pamięci Polaków z tych trzydziestu trzech lat najmocniej osadziły się trzy – obejmujące czas jego uwięzienia. Mocnym świadectwem tego okresu są zapiski, które Prymas Tysiąclecia prowadził przez cały czas odosobnienia. Poznajemy z nich więzienną codzienność Wyszyńskiego oraz jego niezłomność. Kardynał Zenon Grocholewski w swojej książce zwraca szczególną uwagę na dwa jej aspekty, wyłaniające się z Zapisków więziennych. Po pierwsze: jak Prymas, nieprawnie pojmany i przetrzymywany w odosobnieniu, rozumiał miłość nieprzyjaciół i jak sam ją praktykował. Po drugie: jak owa niepewna sytuacja kształtowała jego rozumienie lęku i męstwa.

• Ostatnia na rynku książka kard. Z. Grocholewskiego
• W środku pocztówka (jako zakładka) ABC Społecznej Krucjaty Miłości kard. Wyszyńskiego

Jan Brzechwa zapisał się w świadomości zbiorowej głównie jako poeta. Był on jednak nie tylko błyskotliwym literatem, ale także prawnikiem międzynarodowego formatu, cenionym specjalistą z zakresu prawa autorskiego w Polsce i na świecie, zwłaszcza jako aktywny działacz ZAiKS-u.

Monografia jest pierwszym opracowaniem spuścizny Brzechwy jako prawnika. Przedstawia jego dorobek piśmienniczy w języku polskim, francuskim i włoskim oraz wpływ działalności Jana Brzechwy na treść i doktrynę prawa w Polsce. Autorzy starają się przybliżyć wątki prawnicze w biografii artysty i podkreślić jego rolę w kształtowaniu się systemu prawnego, a także świadomości prawnej w Polsce i na świecie.

Książka zawiera także analizę międzywojennego orzecznictwa i sporów sądowych dotyczących prawa autorskiego, przeprowadzoną na podstawie publikacji Jana Brzechwy, oraz źródeł o sporach, w których reprezentował strony jako adwokat.

W publikacji przedstawiono:
biografię J. Brzechwy jako adwokata;
analizę krytyczną dorobku J. Brzechwy – w szczególności jego niewydanego, czasowo zaginionego w związku z wybuchem II wojny światowej, komentarza do ustawy o prawie autorskim, a także analizę publikacji Brzechwy dotyczących nowych technologii okresu międzywojennego oraz międzynarodowych i zagranicznych aspektów prawa autorskiego, w tym opisywanego przez niego przed II wojną światową zagranicznego orzecznictwa prawnoautorskiego;
charakterystykę J. Brzechwy jako prawnika na tle epoki zawierającą krytyczne przedstawienie polskiego orzecznictwa autorskiego z okresu 1929–1939, badanego przez pryzmat wydanych przez niego publikacji, opis stanowiska Jana Brzechwy w sprawie praw autorskich do filmu dźwiękowego oraz sporu, jaki prowadził na ten temat z innymi prawnikami z epoki, wnikliwą relację z procesu pomiędzy Zenonem Przesmyckim i prof. Tadeuszem Pinim o spuściznę po Cyprianie Norwidzie oraz sylwetkę J. Brzechwy na tle sporu Związku Nauczycielstwa Polskiego z „Ilustrowanym Kurierem Codziennym" (słynna sprawa o propagandę bolszewicką w czasopiśmie dla młodzieży szkolnej „Płomyk");
wybrane sprawy powojenne – w tym charakterystykę działalności prawniczej J. Brzechwy w okresie PRL-u oraz analizę sytuacji prawnej jego niewydanego komentarza do pierwszej polskiej ustawy o prawie autorskim.
Książka jest adresowana nie tylko do szerokiego kręgu osób zainteresowanych życiem i twórczością Jana Brzechwy, ale także do prawników zainteresowanych rozwojem prawa autorskiego, do rozwoju którego J. Brzechwa znacząco się przyczynił, oraz historyków. Dzięki połączeniu wątków biograficznych z prawniczymi i historycznymi publikacja ma uniwersalny charakter i z pewnością będzie niezwykle interesującą pozycją dla czytelników.

Witold Pilecki (ur. 13 maja 1901 r. w Ołyńcu, zm. 25 maja 1948 r. w Warszawie). Rotmistrz kawalerii Wojska Polskiego, współzałożyciel Tajnej Armi Polskiej, żołnież Armii Krajowej, więzień i organizator ruchu oporu w KL Auschwitz. Autor raportów o Holocauście, tzw. raportów Pileckiego. Oskarżony skazany przez władze komunistyczne na karę śmierci, stracony w 1948 r. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1990 r. Pośmiertnie, w 2006 r. otrzymał Order Orła Białego, aw 2013 r. został awansowany do stopnia pułkownika.