Kraj W Stanie

100 wybitnych postaci Warmii i Mazur, pod red. S. Achremczyka i J. Kiełbika – to wyjątkowa książka wydana z okazji obchodów stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę we współpracy Ośrodka Badań Naukowych i Towarzystwa Naukowego im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie. W regionie takim jak nasz, o bogatej historii, gdzie przeplatają się dzieje różnych narodów, warto poszukać tych elementów, które mówią o jego tożsamości, a jednocześnie wpisują go w przestrzeń kultury polskiej i europejskiej. W ocenie twórców tej książki takimi elementami są po prostu ludzie. Zarówno ci, którzy się tu urodzili, jak i ci, którzy tu przyszli. Swą działalnością, często wychodzącą daleko poza granice regionu, kształtowali go, zmieniali, a wreszcie rozsławiali. Wybór stu osób ma charakter symboliczny – dominują postacie związane z nauką, kulturą i sztuką, rzadziej z polityką, osoby odznaczane, honorowane, artyści, mecenasi sztuki. Wśród nich są ci, którzy swój ślad pozostawili w czasach najdawniejszych, jak i ci, którzy do niedawna byli pomiędzy nami. Publikacja jest próbą zebrania różnych wątków stanowiących o historii Warmii i Mazur a jednocześnie próbą pokazania, że mimo swego peryferyjnego położenia zawsze silnie wpisywały się w główne prądy myśli europejskiej i polskiej.

Monografia w serii Zarys Historii Wojennej Pułków Polskich w Kampanii Wrześniowej, ukazująca genezę powstania i szlak bojowy 9 Pułku Ułanów Małopolskich. Zeszyt nr 78

owstanie kozackie pod przywództwem Krzysztofa Kosińskiego, nie doczekało się do tej chwili w polskiej historiografii kompleksowego opracowania w postaci monografii. W drugiej połowie lat 20. XX wieku, na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie powstała rozprawa naukowa autorstwa Teodora Zagalaka, która temat ten podejmowała. Nigdy nie ukazała się drukiem, toteż ten nieznany dotąd rękopis, odnaleziony po niemal 100 latach, pozostaje nie tylko świadectwem dokonań szkoły lwowskiej, ale także ważnym fragmentem polskiej kultury, którą próbowano skazać na zapomnienie. Oparta o ówcześnie dostępne źródła i literaturę, jest jedną z pierwszych w polskiej historiografii próbą analizy tego powstania kozackiego. Edycję uzupełnia jeden z pierwszych, powstały w gronie lwowskich historyków, anonimowy rękopis, będący próbą syntezy wojen polsko-kozackich w XVII wieku. Także i ten unikalny rękopis jest fragmentem polskiego dziedzictwa narodowego, który przez blisko 100 lat pozostawał niedostępnym dla polskich historyków.
opracowanie, wstęp naukowy, przygotowanie do druku Maciej Franz

W najnowszej książce Andrzeja Szczerskiego omówione zostały cztery interpretacje nowoczesności, związane z konkretnymi okresami historycznymi: ostatnimi latami zaborów, niepodległością II Rzeczypospolitej, czasem PRL oraz odzyskaną po 1989 roku wolnością. Ich wyrazem są projekty w stylu zakopiańskim, inspiracje językiem esperanto, modernistyczna architektura i awangardowa sztuka dwudziestolecia, komentujące zimnowojenną rzeczywistość malarstwo lat 50. i 60., rozwój hoteli i ośrodków wypoczynkowych w latach 70., a także inspirowane modernizmem wzornictwo i sztuka ostatniego dwudziestolecia. Cztery nowoczesności to nowy, proponujący niestereotypową perspektywę głos w debacie o procesach modernizacyjnych w historii Polski. Zdaniem autora, kultura polska XX wieku potrafiła w oryginalny sposób postrzegać nowoczesne hasła, unikając naśladownictwa i wtórności. Nie warto więc przeciwstawiać „polskości” i „nowoczesności”, a „nowoczesność” należy uznać za integralną część polskiego dziedzictwa.

Pobożni władcy czy żądni krwi zbrodniarze?

Łagodne białogłowy czy podstępne uwodzicielki?

Nowa książka Sławomira Leśniewskiego o średniowiecznych polskich władcach

Do niedawna wydawało się, że o pierwszych władcach Polski wiadomo wszystko. Tymczasem najnowsze odkrycia naukowe pokazują, że im więcej o Piastach wiemy, tym więcej pojawia się nowych pytań i tajemnic do odkrycia. Z fenomenem rodu Piastów w swej najnowszej książce postanowił zmierzyć się popularyzator historii Sławomir Leśniewski.

Bolesławowie Chrobry, Szczodry i Krzywousty. Obok nich postaci, których historycy niesłusznie spychają na drugi plan, takie jak siostra Mieszka I Adelajda albo Bolesław Rogatka. Łączy ich jedno – na tle innych dynastii wyróżniali się nietuzinkową osobowością oraz inteligencją połączoną częstokroć z geniuszem politycznym. Jednocześnie byli też znani z okrucieństwa, porywczości i bezwzględności w sprawowaniu rządów. Bezlitośnie i bez skrupułów rozprawiali się ze swoimi przeciwnikami, nawet z najbliższymi krewnymi.

Konflikt księcia Bolesława z biskupem Stanisławem, rzeź w Gąsawie i bunt wójta Alberta za czasów Łokietka w książce Leśniewskiego nabierają nowego wymiaru. Czytelnik śledzi opisywane wydarzenia tak, jakby oglądał wciągający i oddający historyczne realia serial.

Drapieżny ród Piastów to nie tylko porcja rzetelnej historycznej wiedzy, ale przede wszystkim pasjonująca opowieść o polskich władcach, o ich namiętnościach i słabościach.

Sławomir Leśniewski (ur. 1959) – popularyzator historii, autor kilkunastu książek, m.in. świetnie przyjętego Potopu. Prawdziwej historia gry o tron i władzę. Publikował artykuły historyczne m.in. w „Polityce”, „Rzeczpospolitej” i „Focusie”. Z zawodu jest adwokatem.

Najbardziej chyba znaną jednostką, która walczyła u boku Francuzów o przywrócenie niepodległości dla Rzeczypospolitej były Legiony Polskie, utworzone w 1797 roku we Włoszech, na czele których stanął generał Jan Henryk Dąbrowski. To właśnie Legiony były niejako kontynuacją polskiego oręża, które przestało istnieć wraz z upadkiem państwa polskiego. Innym znanym oddziałem, złożonym z polskich żołnierzy, a walczącym u boku Cesarza, był pułk polskich szwoleżerów, wsławiony szarżą w wąwozie Somosierra w listopadzie 1808 roku.
Wraz z postępem kampanii Napoleona przeciwko Prusom w 1806 roku, możliwe stało się w końcu utworzenie pierwszych oddziałów polskich na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Trudno dziś rozstrzygnąć, jaki cel przyświecał Napoleonowi, jeśli mowa o utworzeniu oddziałów wojskowych w 1806 roku złożonych z Polaków. Przeciwnicy Cesarza Francuzów głosić będą tezę, jakoby potrzebował on jedynie materiału ludzkiego, otumanionego nadziejami na niepodległość. Z drugiej strony, grupy polskich bonapartystów będą bronić Napoleona, gdyż to dzięki niemu właśnie powstało Księstwo Warszawskie, które z całą pewnością było namiastką państwa polskiego, nadzieją na lepsze jutro po ponad dziesięcioletnim okresie niewoli. Wydaje się, że prawda leży mniej więcej w połowie – nawet najzagorzalsi przeciwnicy Małego Kaprala muszą jednak przyznać, że nikt dla Polaków w tamtym okresie nie zrobił tyle dobrego, co właśnie Napoleon Bonaparte.
Jednym z oddziałów, utworzonych na terenie zaboru pruskiego na przełomie listopada i grudnia 1806 roku, był 9. pułk piechoty Księstwa Warszawskiego. Początkowo funkcjonował on jako 1. pułk legii poznańskiej...


Hubert A. Nowak (1994) – historyk, absolwent UAM w Poznaniu (spec. archiwistyka, historia wojskowości), obecnie pracownik Muzeum Ziemi Wschowskiej. Od dzieciństwa zafascynowany osobą Cesarza Francuzów, kiedy to jako kilkuletni chłopiec po raz pierwszy odwiedził leżący pod Lesznem „Stół Napoleona”. Oprócz czasów napoleońskich, w kręgu jego zainteresowań są również działania wojenne w Polsce 1939 roku, a także dzieje miasta Leszna i regionu leszczyńskiego.