Kresy

"Alfabet Wołyński" to historia Wołynia ujęta w formie słownika, ukazuje zatem w formie skróconej dzieje tego regionu dawnej Rzeczypospolitej w latach 1205 – 1945 Przyjmując rok 1945 jako końcowy chciałam ukazać w ogólnych zarysach ogrom rzezi wołyńskiej.w 1943 roku, bo nie można inaczej nazwać tego co przeżyła ludność polska zamieszkująca tamte tereny. Nieco wcześniej - w roku 1942 nastąpiła zagłada ludności żydowskiej, w eksterminacji której czynnie pomagali Niemcom Ukraińcy. Dzieje Żydów na Wołyniu poczynając od początków osadnictwa , po zagładę w 1942 roku zostały przedstawione pod hasłem "Żydzi na Wołyniu".

REGINA SMOTER – GRZESZKIEWICZ- poetka, regionalistka. Opublikowała kilkadziesiąt prac (wersje elektroniczne i papierowe) z zakresu historii Zamojszczyzny, judaiki i kultury prawosławnej. Jest autorką kilkunastu tomików poezji oraz laureatką konkursów literackich. Próbuje też sił w dziedzinie prozy.

Wyobraźnia zbiorowa narodu zależy od jego znajomości historii. Jest ona przez wieki kształtowana z pokolenia na pokolenie. Bez historii nie da się zrozumieć współczesnych dziejów narodu. Podobnie nie można pojąć stosunków między narodami, bez wglądu w ich historię. Dlatego istotne jest, aby każdy naród znał swoją własną historię, chociaż nie zawsze tak jest.

Niniejsza publikacja jest próbą opracowania na podstawie źródeł historycznych i li­terackich martyrologii Polaków na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej, spowodowanej zbrodniczą działalnością ukraińskich nacjonalistów. Stąd wziął się tytuł opracowania: Gol­gota Polaków na Kresach. Realia i literatura piękna. Należy on do tzw. „tematów trudnych”. Z różnych powodów jest bowiem rzadko podejmowany, a nawet często tłamszony. Między innymi dlatego, iż jest on uznany za niepoprawny politycznie. Wielu badaczy nie chce go realizować, gdyż zmierzając do prawdy o ludobójstwie, może narazić się władzom, części elit i innym środowiskom. To są główne powody omijania tematów niewygodnych dla władz III Rzeczypospolitej.

Temu zagadnieniu, które sięga rozmiarów hekatomby, poświę­cona jest niniejsza publikacja. Traktuje ona o traumatycznych wydarzeniach, jakie określa się słowem genocidum atrox. Miały one miejsce na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej w okresie II wojny światowej. Ten tragiczny fenomen znalazł odzwierciedlenie na kartach historii. Czerpie z niego inspiracje także literatura piękna, zwana kresową. Analizując utwory literackie, pomijano ich walory artystyczne, koncentrując się przede wszystkim na historii i istocie zjawisk, i procesów społecznych.

W związku z tym została podjęta próba porównania rzeczywistości historycznej z li­teracką. Stąd temat brzmi: Golgota Polaków na Kresach. Realia i literatura. Jest aktualny i nieomal dziewiczy, nie zajmowano się nim bowiem w okresie rządów komunistycznych. O ukazanie tragicznej historii nie zadbały również władze ani elity opiniotwórcze III Rze­czypospolitej. Nadal nie upominają się one o prawdę dotyczącą dziejów narodu i nie dążą do potępienia zbrodni dokonanej przez ukraińskie siły nacjonalistyczne. Ukraina zaś glo­ryfikuje morderców bezbronnej, cywilnej ludności polskiej, stawiając im niemal w każdym miejscu „spiżowe” pomniki, co skutkuje tym, iż kaci są uważani są za herosów, a prawdziwi bohaterowie pozostają nieznani. Dlatego istotne jest, aby o ludobójstwie Polaków z rąk ukra­ińskich nacjonalistów pisać i mówić jak najwięcej, z różnych perspektyw, aby naród polski znał własną historię, a Polacy oczyścili z zakłamania swą świadomość i tożsamość narodową.

Niniejsza książka stawia sobie za zadanie odpowiedź na pytanie, jak wyglądała Golgo­ta Polaków w świetle realiów, czyli faktów historycznych i literatury pięknej. W tym celu w pracy zebrano i odtworzono na podstawie realiów i tekstów literackich obraz zmagań społeczeństwa polskiego na Kresach południowo–wschodnich ze skutkami ideologii ukra­ińskiego nacjonalizmu.

Opowieść o krainie niosącej ze sobą radość i smutek, wielkie sukcesy i porażki, o ziemi rodzącej gigantów i karłów zarazem. Tym razem autor przenosi nas na rubieże ukrainne w dramatyczny i krwawy czas wojny. Uzupełnia tym samym naszą wiedzę o zapomniane fakty.

Książka niniejsza przedstawia pisarza z innej, dotychczas mało znanej strony. Jest ona zbiorem krótkich form literackich – utworów dotychczas niepublikowanych, odnalezionych w archiwum Piaseckiego bądź rozproszonych w prasie emigracyjnej. Opowiadania te ukazują okupacyjną rzeczywistość na Kresach Wschodnich (np. „Strzęp legendy”, „Wyrok śmierci”), doświadczenia emigracyjne (np. „Kombinator”, „Trzy portrety”) lub niosą przesłanie uniwersalne (np. „Serce”, „Ptaszek”). Osobny nurt tworzą teksty o wyraźnej intencji satyrycznej i charakterze politycznym (np. „Wowa Pierwszy”, „Kameleony”; do nich należy też jedyny utwór teatralny Piaseckiego – „Największy balon świata”). Tom zawiera również międzywojenną „Cegłę” – tekst, którego pomysł fabularny autor rozwinął później do rozmiarów powieści w „Siedmiu pigułkach Lucyfera”, oraz „Upadek wieży Babel” – fragment trzeciej części nieukończonego cyklu powieściowego, rozpoczętego w „Człowieku przemienionym w wilka”, a kontynuowanego w „Dla honoru organizacji”.

Jeśli nie umiemy się upomnieć o tych, którzy ginęli w okrutny sposób, tylko
dlatego, że byli Polakami, nie zasługujemy na miano wspólnoty.

Najbardziej osobista książka Stanisława Srokowskiego, pisarza od lat upominającego się o
sprawiedliwość i szacunek dla ofiar rzezi kresowej.
To antologia i chronologia zbrodni ukraińskiego ludobójstwa na Kresach, która pozwoli
czytelnikowi uporządkować swoją wiedzę na ten ciągle zakłamywany temat.

WSPOMNIENIA Z WRZEŚNIA 1939 r.
RELACJA OJCA I OPOWIEŚĆ MATKI
RĄBALI NAS JAK KURY NA KLOCU
ZACHOWANIE SOWIETÓW, BIAŁORUSINÓW I ŻYDÓW
TERROR OUN WOBEC RODAKÓW
ZACHOWANIE KOŚCIOŁA UNICKIEGO
UKRAIŃSKIE GWAŁTY NA POLKACH
362 SPOSOBY MORDOWANIA POLAKÓW

Każdy badacz historii po przeczytaniu tej książki będzie już wiedział na pewno, że początki
masowych ukraińskich mordów sięgają września 1939 roku, a kończą się
dopiero w 1947 roku, ogarniając swoim zasięgiem aż siedem województw.
W prezentowanych świadectwach i innych dokumentach zachowaliśmy ich pierwotny,
oryginalny kształt, nawet wtedy, kiedy wydawał się nam niezgrabny lub niezgodny
z normami gramatycznymi.

Dzieje Polaków na Wołyniu to nie tylko historia ukraińskich rzezi. To zdecydowanie dłuższa i bogatsza epopeja pisana potem i łzami. Pisana krwią zamordowanych przez władze sowieckie w podziemiach odebranego wiernym kościoła w Połonnem. Tych, którzy podczas zesłania trudzili się w kazachskich kopalniach, i łzami tych, którzy potracili rodziny w wyniku Wielkiego Głodu oraz licznych represji.
Dzieje Wołyniaków to historia heroizmu prostych ludzi i cichego bohaterstwa duchownych, którzy w czasach sowietyzacji i ateizacji, ryzykując życie za rodaków i wiarę, umacniali na Ukrainie Kościół katolicki i poczucie przynależności do narodu polskiego.
Od Wielkiego Głodu lat trzydziestych i przymusowej kolektywizacji, przez zsyłki do łagrów i wywózki na Daleki Wschód, aż po bestialstwa banderowców oraz represje ze strony Sowietów, Polacy na Wołyniu robili wszystko, by ocalić własną tożsamość narodową oraz wychować w wierze katolickiej i poszanowaniu polskich tradycji następne pokolenia, które także nie powinny zapomnieć o swoich korzeniach.
Choć po upadku ZSRR represje ustały, dla Polaków mieszkających na Wołyniu batalia o polskość i Kościół katolicki na Ukrainie się nie zakończyła. Nadal walczą o swobodne kultywowanie tradycji, nauczanie języka ojczystego czy jego obecność w liturgii. Robią, co mogą, by ocalić od zapomnienia tragiczną opowieść o poległych. Opowiadają o przeszłości, gdyż wiedzą, że w obliczu historii każdy, kto milczy na ten temat, jest po prostu zdrajcą.

Marek Koprowski jest jednym z najciekawszych polskich popularyzatorów historii.
„Do Rzeczy”

Marek A. Koprowski
Pisarz, dziennikarz, historyk zajmujący się losami Polaków na Wschodzie. Plonem jego wypraw i poszukiwań jest wiele książek, z czego kilkadziesiąt ukazało się nakładem Wydawnictwa Replika. Za serię pod wspólnym tytułem Wołyń otrzymał Nagrodę im. Oskara Haleckiego w kategorii „Najlepsza książka popularnonaukowa poświęcona historii Polski w XX wieku”. Jest też laureatem nagrody „Polcul – Jerzy Boniecki Foundation” za działalność na rzecz utrzymania kultury polskiej na Wschodzie.