Kronika Niedzielna

Ayaan Hirsi Ali is one of today's most admired and controversial political figures. She burst into international headlines following the murder of Theo van Gogh by an Islamist who threatened she would be next. An international bestseller, her life story Infidel shows the coming of age of this elegant, distinguished -- and sometimes reviled -- political superstar and champion of free speech. Ultimately a celebration of triumph over adversity, Hirsi Ali's story tells how a bright, curious, dutiful little girl evolves into a pioneering freedom fighter. As Western governments struggle to balance democratic ideals with religious pressures, no other book could be more timely, or more significant.

Książka traktuje o pobycie w areszcie białoruskiego KGB – szykanach, nieustannej kontroli, zastraszaniu, brutalności funkcjonariuszy i codziennym życiu w izolacji. Wspomnienia anarchisty pt. „Jadę do Magadanu”, zostały napisane przez Igora Oliniewicza, aktywistę osadzonego w koloni karnej. Zawierają one jego rysunki ilustrujące poszczególne wydarzenia. Dzięki temu, wszyscy będziemy mogli się przekonać, przez co skazani aktywiści musieli przejść za to, że odważyli się wystąpić przeciwko białoruskim władzom, bezlitośnie tłumiącym wszelkie przejawy społecznego niezadowolenia.

Z czym dzisiaj kojarzy się Białoruś? Niektórym z mityczną krainą nad Niemnem i kresowymi dworkami, wielu z Adamem Mickiewiczem i Świtezianką, ale większości zapewne z Aleksandrem Łukaszenką, którego nazwisko przy każdej wzmiance o Białorusi odmieniane jest przez wszystkie przypadki. Zdaje się, że na geopolitycznych zakrętach straciliśmy z oczu Białorusinów i ich codzienne życie, czasem zwykłe, niekiedy wyjątkowe, jak to bywa – pełne marzeń i rozczarowań.
W tym zbiorze reportaży polityka jest ważna, ale nie najważniejsza. Na pierwszym planie pojawiają się ludzie. Czasem charyzmatyczni, pełni pasji i wiary w idee, a czasem zrezygnowani i pogodzeni z reżimem.
Rozmawiają z nimi polscy, niemieccy i białoruscy reporterzy. Z tych opowieści wyłania się obraz kraju, który bywa niepokojący, czasem szokuje, ale bez wątpienia porusza i nie pozostawia obojętnym.
Autorki i autorzy: Katarzyna Brejwo, Rafał Grzenia, Julia Jürgens, Eva-Lena Lörzer, Jędrzej Morawiecki, Katarzyna Kwiatkowska-Moskalewicz, Aneta Prymaka-Oniszk, Kaja Puto, Alona Szabunia, Ziemowit Szczerek, Agnieszka Wójcińska. Projekt przygotowało Stowarzyszenie Reporterów „Rekolektyw”.
Wydano z finansowym wsparciem Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. Herausgegeben mit finanzieller Unterstützung der Stiftung für deutsch-polnische Zusammenarbeit. "Grupa dziennikarzy portretuje ostatni w Europie reżim, w którym o demokracji można zapomnieć. Są oni obdarzeni przywilejem późnego urodzenia, a więc pozbawieni osobistych doświadczeń z dyktatorami. Ale za to mają oczy szeroko otwarte, co jest cechą dociekliwych reporterów. Wynajdują absurdy i paradoksy, dysydentów, antysystemowych awanturników, lecz również ludzi szczęśliwych, gdyż dyktatura to często czyste ulice i poczucie bezpieczeństwa. Pod jednym warunkiem – trzeba wyrzec się własnego zdania i zapomnieć o wolności. Dzięki ich talentowi i zmysłowi obserwacji otrzymaliśmy wnikliwą i ciekawą książkę o świecie, w którym raczej nie chcielibyśmy żyć." Paweł Smoleński

Publikacja opisuje politykę kierownictwa Komunistycznej Partii Słowacji między styczniem 1968 r. (wybór Alexandra Dubčeka na I sekretarza KPCz) a październikiem 1969 r. (ostateczne odrzucenie reform politycznych) oraz jej rolę w czechosłowackiej polityce ogólnopaństwowej i międzynarodowej. Praca oparta jest na obszernej kwerendzie archiwalnej w Bratysławie, Pradze i Warszawie. Szerokie ujęcie tematu pozwala czytelnikowi zapoznać się z najważniejszymi problemami nurtującymi społeczeństwo słowackie w tym okresie. Na kwestie reformy komunizmu nakładały się bowiem m.in. sprawy stosunków słowacko-czeskich, w tym dążenie Słowaków do równouprawnienia.
Popularne określenie ?praska wiosna? w odniesieniu do wydarzeń z lat 1968-1969 sugeruje wyłącznie czeski charakter zachodzących wówczas przemian politycznych. Tymczasem rola Słowacji i tamtejszych struktur partyjnych w rozpoczęciu procesu reform, a także w jego zakończeniu, była bardzo istotna. Jednocześnie przebieg wydarzeń i dyskurs publiczny miały na Słowacji własną dynamikę wynikającą z miejscowych warunków.

Ten elementarz ma już dwadzieścia lat, a wciąż jest najlepszym przewodnikiem po Pradze, czeskiej historii, literaturze i wyobraźni. Nowe, poprawione i rozszerzone wydanie zbioru esejów Aleksandra Kaczorowskiego to barwna opowieść o najważniejszych postaciach literackiego świata XX-wiecznej Pragi – od Franza Kafki przez Jaroslava Haška, Karela Čapka, Jiříego Weila po Bohumila Hrabala, Josefa Škvoreckiego, Milana Kunderę, Otę Pavla i Václava Havla. To także osobista historia pasji znakomitego bohemisty – początków jego fascynacji Czechami, odkrywania mało wówczas znanych pisarzy, pierwszych spacerów po Libni i Žižkovie. Od Praskiego elementarza zaczęła się w Czarnym na dobre „środkowoeuropejska passa”. Z okazji dwudziestopięciolecia wydawnictwa nie tylko wznawiamy Praski elementarz, ale wpisujemy go na listę lektur obowiązkowych każdego miłośnika Europy Środkowej. „To nie był mój elementarz, to był mój uniwersytet.” Mariusz Szczygieł „To zapis stanów duszy człowieka, który zachorował na Pragę, i przekonujące wyjaśnienie, że choroba ta nie jest szaleństwem, lecz jak najbardziej zrozumiałą fascynacją, której w mniejszym lub większym stopniu ulega każdy czytelnik Hrabala. Nie wszyscy, rzecz jasna, są tak zdeterminowani, by od razu jechać do Pragi...
W zastępstwie powinni więc wybrać się w podróż wirtualną, w której Kaczorowski jest doskonałym przewodnikiem.” Edwin Bendyk
„„Praski elementarz” urzekł mnie od pierwszych stron […]. Ta książka to sama esencja „czeskości”.” Aleksander Fiut „To książka nie tylko napisana żywo, zajmująco i z doskonałym wyczuciem pointy, ale wręcz fascynująca. […] Kultura czeska trafiła do kogoś, kto nie tylko z niej czerpał, ale i potrafił się jej odwdzięczyć.” Leszek Engelking „W tle tych wszystkich życiorysów jest i sam Alik – spóźniony trochę, w barze nad kuflem piwa... Ta sytuacja nadaje jego esejom ton łagodności i przyzwolenia w ocenie połamanych losów.” Krzysztof Czyżewski „Ta książka doskonale tłumaczy, dlaczego w ostatnim czasie język polski stał się jednym z najczęściej słyszanych na ulicach czeskich miast.” „Lidové noviny”

Nie ma czegoś takiego jak czeskie hygge.

Większość powszechnych w Polsce opinii o Czechach to mity, a Republika Czeska jest krajem, którego zupełnie nie znamy.

Czechy, mimo że bardzo bliskie geograficznie i kulturowo, Polakom wciąż pozostają obce. Polska czechofilia jest powierzchowna - bazuje na weekendowych wypadach na piwo do Pragi i odłamkach kultury popularnej, docierającej w postaci kreskówek o Rumcajsie i kreciku, serialu o Arabeli, Przygód dobrego wojaka Szwejka Jaroslava Haska, uwielbienia dla Karela Gotta i Heleny Vondračkovej czy piosenki o Joinie z bain. Jest tylko wyobrażeniem o doskonałości i sukcesach naszych południowych sąsiadów, opartym na nieznajomości czeskiej historii i rzeczywistości.

Tymczasem Czechy wcale nie są rajem. To obszar dotknięty przez transformację ustrojową równie mocno jak pozostałe kraje Europy Środkowej i jedno z najbardziej skorumpowanych państw regionu; kraj mocno uprzemysłowiony, przez to ogromnie zniszczony i zanieczyszczony. To mroczny świat likwidowanych kopalń Mosteckiego Zagłębia Węglowego, konfliktów etnicznych "białych" z Romami, różnej maści prawicowych ekstremistów, bezrobocia, sporów o działki pod budowę autostrad, kłótni i chamstwa polityków, braku poszanowania wartości, codziennej małostkowości, interesowności, obojętności na sprawy innych. Życie w tym kraju jest równie banalne, monotonne i doskwierające jak wszędzie indziej.

"Czechy odkryte przez Michała Zabłockiego są inne niż te, które znamy w Polsce z licznych stereotypów: są bardziej mroczne, pogubione, zaniedbane, przepełnione słowiańskim smutkiem i chaosem, lecz jednocześnie bliższe nam w sprawach ludzkich, z czego dotychczas nie zdawaliśmy sobie sprawy."

Maciej Jastrzębski

O autorze
Michał Zabłocki - blisko 13 lat pracował jako dziennikarz Polskiej Agencji Prasowej. W latach 2010 – 2012 był korespondentem PAP w Pradze i Bratysławie. Autor ponad 1500 korespondencji z Czech i ze Słowacji, relacji, artykułów oraz reportaży dla innych mediów, a także wywiadów, między innymi z byłym czeskim prezydentem Václavem Klausem oraz byłą szefową słowackiego rządu Ivetą Radičovą. Z wykształcenia slawista, bohemista i językoznawca, posługujący się biegle kilkoma językami obcymi. Stypendysta Uniwersytetu Turyńskiego oraz absolwent programu studyjnego Departamentu Stanu USA. Zafascynowany Europą Środkową, jej mieszkańcami oraz przemianami zachodzącymi w tym regionie.