Kronika polska Marcina Kromera, tom 4

SPIS TREŚCI
ZENON ROMANOW – Andrzej Czarnik – nauczyciel, historyk, społecznik 5
Bibliografia publikacji Andrzeja Czarnika, opr. Zenon Romanow i Wojciech Skóra 9
JAROSŁAW SOCHACKI – Kwestia trybutu śląskiego w XII wieku 13
AGNIESZKA TETERYCZ-PUZIO – Wyprawa księcia Henryka Sandomierskiego do Palestyny 29
ZBIGNIEW I. BRZOSTOWSKI – Reinhold Heidenstein – Epitafium historyka 43
ANDRZEJ GROTH – Wieś kaszubska Krokowa w XVII-XVIII wieku 47
ZYGMUNT SZULTKA – Pierwsze niemieckie tłumaczenie „Bogurodzicy” 55
MARIAN MROCZKO – O kształt polskiego obszaru narodowego nad Bałtykiem w końcu XIX i na początku XX wieku 65
MAŁGORZATA MASTALERZ-KRYSTJAŃCZUK – Pomorze w publicystyce
Antoniego Chołoniewskiego 79
HIERONIM RYBICKI – Andrzej Czarnik o Pograniczu niemiecko-
-polskim w okresie między dwiema wojnami światowymi 97
KACPER PENCARSKI – Przebieg demobilizacji w Koszalinie w latach 1918-1920 111
ELśBIETA KAL – Dialog twórczości Karla Schmidta-Rottluffa i Maxa Pechsteina. Szkic problematyki 123
GRZEGORZ P. BĄBIAK – Pstrągi Maxa Pechsteina 143
MAREK STAśEWSKI – Zmiany statutu Obywatelskiego Stowarzyszenia Strzeleckiego w Oliwie (Bürgerschützenverein Oliva e.V.) w latach 1934-1941. Przyczynek do nazyfikacji Wolnego Miasta Gdańska 149
WOJCIECH SKÓRA – Glosa do pomorskich podróŜy Józefa Kisielewskiego (1937-1938) 161
PIOTR KOŁAKOWSKI – Organizacja i działalność polskiego wywiadu na kierunku czecho-słowackim (listopad 1938 – marzec 1939) 171
MAREK ANDRZEJEWSKI – W cieniu Berlina. Stosunki polsko-
-szwajcarskie po wybuchu II wojny światowej 185
JERZY W. BOREJSZA – Kilka uwag o kolaboracji we współczesnym języku polskim 195
TADEUSZ KMIECIK – Organizacja systemu szkolnictwa wojskowego w latach 1945-1955 205
JERZY PRZYBYLSKI – Rozwój i doskonalenie szkolenia specjalistów – marynarzy i podoficerów dla potrzeb Marynarki Wojennej w latach 1956-1980 225
ZENON ROMANOW – Zjazd działaczy V dzielnicy Związku Polaków
w Niemczech w Złotowie w 1957 roku 239
MACIEJ HEJGER – Położenie mniejszości narodowych na terenie województwa koszalińskiego w latach 1960-1970 w świetle źródeł 253
ARKADIUSZ SŁABIG – śydzi w województwie koszalińskim w okresie kampanii antysyjonistycznej 1967-1968 w świetle dokumentów Służby Bezpieczeństwa 269
PIOTR SEMKÓW – Sprawa „Ren”. Działalność MSW PRL na kierunku zachodnioniemieckim w latach 70. XX wieku 281
Informacje o autorach 289

Praca ma charakter biograficzny, skupia się na pokazaniu kariery politycznej ostatniego wojewody mińskiego w dziejach Rzeczypospolitej Adama Chmary. Jest ona sama w sobie interesująca, ale przede wszystkim robi wrażenie skalą awansu, od łowczego mińskiego do wojewody mińskiego, dodajmy co nie jest bez znaczenia pierwszego senatorstwa w rodzinie Chmarów. Jakkolwiek kariera polityczna bohatera stanowi szkielet tego studium, to obejmuje ma ona znacznie szerszy zakres problemów. Przedstawia funkcjonowanie i mechanizmy tworzenia elit w czasach stanisławowskich, pokazuje obraz polityczny prowincji litewskiej, a w tej przestrzeni, przejście od politycznych rozgrywek województwa mińskiego do polityki państwowej państwa polsko-litewskiego. Prezentowane w rozprawie są różne podejścia obywateli – nie tylko A. Chmary – do najistotniejszych kwestii związanych z istnieniem Rzeczypospolitej oraz ogólnie odrysowane są codzienne sprawy w życiu elit stanisławowskich. Sfera polityczna to tylko jedna z nich i to nie zawsze najważniejsza. Na takiej szerokiej płaszczyźnie pokazano także sposoby osiągania sukcesu na drodze publicznej posługi, ale też polityczne meandry życia publicznego na Litwie i słabnącą rolę wielkich litewskich rodów.

Niniejsza publikacja z dziedziny najnowszej historii analizuje jeden z największych trwających obecnie konfliktów, który od 2001 r. rozgrywa się w Afganistanie. Książka pozwala czytelnikowi zrozumieć, co jest stawką afgańskiej wojny i dlaczego nie chodzi już o to, by ją wygrać, ale raczej o to, by znaleźć „najmniej złe” rozwiązanie polityczne i wycofać się z tego konfliktu z podniesioną głową, nie sprawiając wrażenia, że ustępuje się przed międzynarodowym terroryzmem.
Od 2001 r. w afgańskich górach, podobnie jak wcześniej w Algierii, trwa nienazwana wojna. Wyniszczony i zrujnowany przez ciągnące się od 36 lat walki (obecnie w trakcie intensywnej odbudowy dzięki pomocy społeczności międzynarodowej), otoczony potęgami atomowymi, jest Afganistan centralnym punktem złożonej geostrategii, w której gra toczy się o to, by nie dopuścić do załamania się Pakistanu. A przecież w październiku 2001 r., w momencie rozpoczęcia amerykańskiej operacji, chodziło tylko o to, by zniszczyć obozy szkoleniowe
Al-Kaidy (w odpowiedzi na zamachy z 11 września) i rozbroić talibów... Jak to się stało, że siły koalicyjne uwikłały się w paskudną wojnę pełną zamachów samobójczych, zamaskowanych urządzeń wybuchowych, zbrodni wojennych, „ofiar ubocznych” i zaciekłych walk, choć przecież tutaj – inaczej niż w Iraku – ich interwencja w ramach ISAF jest zgodna z prawem międzynarodowym? Kim są talibowie, powstańcy, których pomysłowość skrajnie utrudnia zastosowanie wszelkich teorii wojskowych? Z jakimi trudnościami boryka się koalicja od czasu zradykalizowania się konfliktu?

Jean-Charles Jauffret, profesor w Instytucie Nauk Politycznych w Aix-en-Provence, prowadzi katedrę Historii wojskowej, obrony i bezpieczeństwa; kieruje programem badawczym „Wspomnienia żołnierzy francuskich z wojny w Algierii” w Krajowym Centrum Badań Naukowych (CNRS).

Przedstawione w tym tomie artykuły i studia są rezultatem wieloletniej współpracy środowiska historyków działających w Komisji Historyków Polski i Rosji. Zainteresowania autorów odzwierciedlają w znacznym stopniu obszary badawcze, które skupiają na sobie uwagę historyków obu stron. Nie są to zawsze obszary tożsame. Jednak przeważnie są to przestrzenie wzajemnie się uzupełniające, które ukazują skalę zainteresowania Rosją w Polsce i Polską w Rosji. Od razu można zauważyć, że polskie środowisko akademickie, zwłaszcza środowisko historyków, skupia bardzo wiele uwagi na sprawach rosyjskich, przy czym nie zawsze dotyczy to wyłącznie problemów konfliktowych, ale również wiele miejsca poświęca się zagadnieniom dotyczącym jaśniejszej strony owych relacji. Na tym polu szczególnie wyraźnie widoczna jest cała gama zagadnień obejmujących szeroko rozumiane sprawy nauki. Nauka bowiem - wbrew dość powszechnej opinii wyniesionej z dawnego, tradycyjnego pojmowania stosunków polsko-rosyjskich - była głównym obszarem współpracy i wspólną platformą na której starano się i budowano zalążki dobrych relacji polsko-rosyjskich. Wielu polskich uczonych wniosło wiele do nauki rosyjskiej i na trwale zapisało się na jej stronnicach. Z drugiej strony całkiem pokaźna rzesza polskich naukowców swoje szlify akademickie zdobywała na rosyjskich uniwersytetach, a swe badania prowadzili na zlecenie centralnych rosyjskich instytucji naukowych.

Publikacja powstała we współpracy z Komisją Historyków Polski i Rosji oraz Instytutem Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk.

Prezentowany tom czasopisma składa z kilkunastu artykułów o tematyce historycznej. Obok artykułów w dalszej części książki znalazły się Źródła i materiały oraz Recenzje, Sprawozdania i Kronika naukowa.

Przedstawiana książka to wyjątkowo rzetelna i ciekawa próba syntetycznego ujęcia historii Latynoameryki, która z całą pewnością spotka się z zainteresowaniem szerokiego kręgu odbiorców. Niewątpliwe naukowo-dydaktyczne zalety monografii idą w parze z jeszcze jedną cechą, która jest szczególnie godna podkreślenia, wartką, wciągającą narracja, zwłaszcza w partiach książki traktujących o podboju Ameryki przez Hiszpanów.