Krótkie wykłady. Genetyka

Książka jest zbiorem artykułów z zakresu szeroko rozumianego bezpieczeństwa wody, publikowanych na łamach „Laboratorium – Przeglądu Ogólnopolskiego” w ostatnich latach, zaktualizowanych oraz nowych, niepublikowanych prac z tej tematyki. Publikacje, które ukazały się wcześniej, zostały zweryfikowane i uaktualnione.
Publikacja jest podzielona na trzy części:

Kryteria oceny i monitorowanie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi
Bezpieczeństwo wody w praktyce
Analityka wód i ścieków

W książce zostały omówione podstawowe fakty dotyczące metabolizmu tlenowego. Schematy, wzory i opisy pozwalają Czytelnikowi zrozumieć, na czym polegają przemiany metaboliczne. W trzecim wydaniu autor uwzględnił nowe odkrycia wyjaśniające mechanizmy lipolizy w tkance tłuszczowej i mięśniowej. Wziął również pod uwagę najnowsze ustalenia na temat powiązania pomiędzy glikolizą a cyklem kwasu cytrynowego (Krebsa) oraz metabolizmu mleczanu w spoczynku, wysiłku i wypoczynku. Struktura książki oraz sposób omawiania zagadnień wynika z wieloletnich obserwacji autora, który prowadząc zajęcia ze studentami, wciąż poszukuje odpowiedzi na pytanie, co sprawia im trudność w nauce biochemii.

Autor przeprowadził szeroko zakrojone badania nad koprofagicznymi chrząszczami należącymi do nadrodziny Scarabaeidae na terenie polskich Karpat. Praca oprócz informacji stricte entomologicznych, faunistycznych i ekologicznych zawiera szereg danych o dużym znaczeniu w takich dziedzinach jak zarządzanie środowiskiem, ochrona różnorodności biologicznej i zrównoważony rozwój.

Grzebaczowate (Spheciformes) są drapieżnymi żądłówkami, charakteryzującymi się dużą zmiennością morfologiczną. Owady te są szczególnie wrażliwe na zmiany środowiska. Spośród gatunków grzebaczowatych wykazanych z terenu Polski aż 80 (ponad 35%) znajduje się na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych.

Tematyka pracy koncentruje się wokół charakterystyki jakościowej i ilościowej oraz fenologicznej i ekologicznej zgrupowań grzebaczowatych w siedliskach odłogowych Kampinoskiego Parku Narodowego, a także na biologii gatunków i grup ekologicznych, z odniesieniami do oddziałujących na nie czynników biotycznych i abiotycznych. Większość gatunków grzebaczowatych jest związana z siedliskami otwartymi, powstałymi przede wszystkim w wyniku działalności człowieka i ekstensywnego użytkowania przez niego gruntów. Porzucenie tradycyjnej gospodarki rolnej powoduje zarastanie siedlisk otwartych i w efekcie ubożenie fauny grzebaczowatych.

Wyniki przedstawionych badań, potwierdzające teorię, zgodnie z którą różnorodność siedlisk wpływa pozytywnie na bogactwo gatunkowe zwierząt, mogą stanowić wskazówkę przy wyznaczaniu kierunków zarządzania parkami narodowymi. Zalesianie odłogów (siedlisk otwartych) bądź pozostawianie ich do sukcesji naturalnej albo sterowanej ogranicza zmienność siedlisk i w efekcie doprowadza do spadku różnorodności biologicznej na danym terenie.

Biomateriały w ostatnich kilkunastu latach są jedną z najczęściej badanych grup materiałów. Związane jest to z dużym zapotrzebowaniem na nie rynku i społeczeństwa. Wyższy poziom i wydłużający się czas życia skłaniają do coraz powszechniejszego stosowania implantów, zarówno estetycznych jak i biomechanicznych. Zastępowanie uszkodzonych żywych tkanek obcymi materiałami wymaga spełnienia przez nie surowych wymogów co do składu chemicznego, czystości, odporności korozyjnej, wytrzymałości, jakości powierzchni i ogólnie pojętej biozgodności. Implant wszczepiony do organizmu powinien w nim możliwie jak najdłużej bezawaryjnie funkcjonować, co zwiększy komfort życia pacjenta oraz wydłuży czas pomiędzy operacjami niezbędnymi do wymiany implantu. Z tego względu dąży się do udoskonalenia składu chemicznego i mikrostruktury, które wpływają na właściwości fizyczno-chemiczne i mechaniczne materiałów, ale także podejmuje się próby modyfikacji warstwy wierzchniej w celu uzyskania jej odpowiedniej morfologii, osadzenia warstw bioaktywnych lub o zwiększonej odporności na zużycie. Nowa, dodatkowo wytworzona warstwa wierzchnia przyspiesza proces osteointegracji, ogranicza ryzyko uwalniania szkodliwych związków z implantu do organizmu i wystąpienia stanu zapalnego.

Nowoczesny podręcznik na temat genomów i sposobach ich badania!

Tłumaczenie czwartego wydania znanego w świecie podręcznika genetyki molekularnej. Książka jest podzielona na cztery części: sekwencjonowanie genów wraz z przypisaniem im określonych białek, anatomia genomu, funkcjonowanie genomu oraz replikacja i ewolucja genomów. Uwzględnia genomy wszystkich rodzajów organizmów: wirusów, bakterii, grzybów, roślin i zwierząt oraz ludzi.

Część I - Badanie genomów - podstawowe pojęcia genetyki molekularnej, najważniejsze metody badawcze: technikę rekombinowania i klonowania DNA, PCR, sekwencjonowanie DNA, mikromacierze DNA, a także metody sporządzania map genetycznych wywodzące się jeszcze z czasów genetyki klasycznej. Dużo miejsca poświęcono genomowi człowieka, znakomicie nadającemu się do przedstawienia strategii sekwencjonowania dużych genomów.

Część II - Anatomia genomów - strukturę genomów pro- i eukariotycznych, ze szczególnym uwzględnieniem genomu ludzkiego.

Część III - Funkcjonowanie genomów - mechanizmy transkrypcji i translacji oraz regulację ekspresji genów na różnych poziomach. Dzięki starannie dobranym przykładom regulacji ekspresji genów u różnych organizmów, znakomicie pokazano różnorodność mechanizmów zjawiska regulacji genetycznej. Przedstawiono problem różnicowania i rozwoju organizmów, począwszy od bakteriofagów i bakterii przez nicienie i muszkę owocową, a także procesy powstawania przeciwciał i receptorów limfocytów, które to procesy są omówione w kontekście zmian w genomie i rearanżacji zachodzących na poziomie DNA.

Część IV - Replikacja i ewolucja genomów - zagadnienia replikacji kwasów nukleinowych, mutacji i rekombinacji. Jest także rozdział o ewolucji genomów i filogenetyce molekularnej.
Każdy rozdział zawiera zestaw krótkich pytań i pogłębionych zagadnień, jak również dołączoną listę dalszych lektur. Na końcu książki znajduje się obszerny słownik terminów.

Krótkie pytania. Pytania pokrywają zawartość każdego rozdziału i są sformułowane w prosty sposób. Odpowiedzi na nie można znaleźć, sprawdzając odpowiednią partię tekstu. Student może wykorzystać te pytania w celu systematycznego zapoznania się z treścią rozdziału lub wybrać niektóre z nich w celu sprawdzenia możliwości udzielenia odpowiedzi na określone zagadnienia. Krótkie pytania mogą być też wykorzystywane do przygotowania testów sprawdzających.
Problemy pogłębione wymagają bardziej szczegółowych odpowiedzi. Różnią się charakterem i stopniem trudności.

Dalsze lektury. Ich lista jest zamieszczona na końcu każdego rozdziału i zawiera te artykuły naukowe, artykuły przeglądowe i książki, które uznałem za najlepsze źródło dodatkowych materiałów.

Słowniczek określa znaczenie każdego terminu, który w tekście jest zaznaczony pogrubionym drukiem, a także wielu terminów, które czytelnik może spotkać w książkach i artykułach wymienionych w liście lektur.

W tym wydaniu na pierwszy plan wysuwa się rozwój transkryptomiki i genomiki, który osiągnął taki poziom, że można było opisać procesy transkrypcji i translacji zachodzące w całych genomach, a nie na podstawie procesów ekspresji pojedynczych genów.

Podręcznik jest przeznaczony przede wszystkim dla studentów: biologii, biotechnologii, bioinformatyki, medycyny, farmacji, rolnictwa i innych pokrewnych kierunków oraz dla początkujących pracowników nauki w tych dziedzinach. Jest również skierowany do wszystkich, którzy chcieliby się dowiedzieć, czym jest współczesna genetyka.