Kupiłem dom w Afryce

Dyrektor Janusz Kukuła (ur. 1953) to w Polskim Radiu postać słynna i bez mała owiana legendą. Od lat siedemdziesiątych XX wieku jest w nim reżyserem, a od 1992 r. prawie nieprzerwanie kieruje radiowym „teatrem wyobraźni”. Jest autorem adaptacji dzieł literackich dla radia oraz reżyserem ponad 1500 słuchowisk radiowych, w tym słynnego Cyrk odjechał, lwy zostały, nagrodzonego w 1996 r. Prix Italia. W tomie Ja to ktoś inny wspomina swoją drogę życiową, towarzyszące mu od młodości zafascynowanie literaturą piękną, a szczególnie poezją, ale najwięcej miejsca poświęca swej działalności w Polskim Radiu. Opowiada o współpracy z plejadą wybitnych aktorów oraz z innymi współtwórcami słuchowisk radiowych – autorami, reżyserami, kompozytorami, dźwiękowcami… Ukazuje pracę Teatru Polskiego Radia i dzieli się z czytelnikami swoimi opiniami na temat teraźniejszości i przyszłości tej wyjątkowej sceny. Wspomina też okoliczności powstania festiwalu „Dwa Teatry”, powołania nagrody Wielkiego Splendora dla wybitnych twórców radia oraz utworzenia Muzeum Teatru Polskiego Radia w Baranowie Sandomierskim. W trakcie uroczystego otwarcia tego „Muzeum Słów i Głosów” w 2021 r. Janusz Kukuła został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Publikację wzbogaca ponad sto fotografii pochodzących z prywatnych zbiorów dyrektora Janusza Kukuły, a także z Narodowego Archiwum Cyfrowego i agencji fotograficznych.

Im dalej od 1989 r., tym bardziej zróżnicowany, ale też nieprawdziwy jest przekaz o 45 latach PRL-u. W oficjalnie prezentowanym chaosie informacyjnym dominuje wyciąganie absurdów oraz negatywnych zjawisk, jakie niewątpliwie miały miejsce w tamtym okresie. W przekazie, jaki jest widoczny w dyskusjach na Facebooku oraz wśród zwyczajnych ludzi, pamiętających tamten czas, wyłania się obraz odmienny. Są tu elementy pozytywnych wspomnień, a nawet nostalgii. To czas, który ludzie wspominają jako spokojny, bezpieczny, a nawet pogodny, mimo zauważania wielu niedogodności. Im dalej od 1989 r., tym mniej świadków, a więcej pseudoznawców. Elementem PRL-u była także prokuratura. Zawsze cieszyła się ona nienajlepszą sławą wśród zwyczajnych ludzi, stroniących od tej instytucji. A jak naprawdę wyglądała prokuratura szczebla powiatowego w PRL-u przełomu lat 70. i 80.? Jak widzieli jej funkcjonowanie ludzie w niej pracujący, którzy boją się współcześnie przyznać, że ich noga w ogóle stanęła w progach tej instytucji? Jak wyglądał stan wojenny z perspektywy młodego człowieka, robiącego „karierę” w prokuraturze? O tym i o wielu jeszcze innych ciekawych faktach jest w tej oddawanej w ręce czytelnika książce. Jolanta Czartoryska (1954) – prawnik, absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego; wykonywała z sukcesem cztery zawody prawnicze, zachowuje tytuł radcy prawnego; doktor nauk humanistycznych, historyk, publicystka, autorka wielu tekstów naukowych, laureatka konkursu „Deutsche Welle” i „Rzeczypospolitej” (2002) oraz „Newsweeka” (2011); autorka dwóch książek o tematyce PRL: dyskursu międzypokoleniowego „Odejść w cień” (2012, 2022) oraz wspomnień z lat 60. „Każdy miał swój PRL. Opowiadania nostalgiczne” (2021). Admiratorka Ani z Zielonego Wzgórza, Agathy Christie i muzyki baroku. Kobieta słowna i pracowita, posiadająca wewnętrzną pasję porządkowania świata w każdym wymiarze. Pianistka-amatorka. Adam S. Czartoryski (1989) – slawista po Uniwersytecie Wiedeńskim, kulturoznawca; germanista po Uniwersytecie Rzeszowskim, tłumacz; doktor nauk humanistycznych, językoznawca; certyfikowany trener języka niemieckiego, angielskiego i polskiego; autor artykułów naukowych i publicystycznych z zakresu języka polityki; autor książek: „Obraz Drugiej Rzeczpospolitej w »Pamiętnikach« Hermana Liebermana. Wspomnienia polskiego socjalisty” oraz „Parlamentarische Sprache des Dazwischenredens”; stypendysta m.in. Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich (DPI); korespondent Polskiego Radia z Austrii, Węgier i Słowacji (2015–1018). Skrzypek-amator.

Ulica Wolność, a raczej jej połowa przedzielona murem, prowadzi na cmentarz żydowski. Jedyna wolność, jaką jeszcze mają Żydzi w getcie, to wolność śmierci. Zresztą dla Niemców nawet sama nazwa tej ulicy jest zbyt rewolucyjna zmienili więc ją na Zegarmistrzowską – Uhrmacherstrasse. Henryk Makower Chciałabym przeżyć tę wojnę i mieć jeszcze dzieci z moim kochanym Mańkiem. Dzieci, które nigdy nie widziały pożogi, mordów i zezwierzęcenia ludzkiej natury, dzieci, które tego nie zobaczą, które będą żyły w szczęśliwym kraju bez wojen i antagonizmów rasowych. Piszę to, co czuję, ale wiem, że to niemożliwe. Po pierwsze dlatego że mało prawdopodobne jest nasze przetrwanie, a po drugie czyż jest na świecie kraj, w którym nie będzie już w przyszłości wojny? Wojna tak się sprzęgła z historią ludzkości, że chyba zniknie z powierzchni ziemi razem z życiem tej ludzkości. Noemi Makower

Autor książki w ciągu kilkudziesięciu lat życia przemierzył pięć kontynentów z piórem, mikrofonem i kamerą. Widział i słyszał więcej niż inni, spotykał ludzi, którzy nie tylko decydowali o losach własnego kraju, ale też o przyszłości świata. Te frapujące wspomnienia są tak samo reportażem, jak i dokumentem lat minionych.

Tę podróż odbyłem jakiś czas temu. Przez kilka tygodni wędrowałem po Indiach w towarzystwie buddyjskiego mnicha, który całe życie spędził w jednym z himalajskich klasztorów. (...) Dla mojego towarzysza podróż miała być przygotowaniem do intensywnej medytacji w odosobnieniu. W symboliczny, ale przecież i w całkiem realny sposób żegnał się ze światem, by przez trzy lata oddawać się kontemplacji i w ten sposób realizować swoje wielkie, duchowe marzenie. (…) W czasie podróży prowadziłem codzienne zapiski, coś w rodzaju dziennika pielgrzyma. Przepisując notatki ze stronic pięciu zniszczonych wilgocią, pyłem i brudem brulionów, celowo ich nie zmieniałem. Uznałem, że będzie lepiej, jeśli pozostaną swoistym dokumentem wspólnej podróży-pielgrzymki aniżeli wypracowaną literacką kreacją. Ta książka jest właśnie tym dziennikiem.

daleka Japonia

teraz bliska

na końcu pędzla

Lidia Rozmus

faraway Japan

now close

on the tip of my brush

Lidia Rozmus