Kwartalnik Pedagogiczny 2022/1 (263)

Nasilającym się problemem zarówno w rodzinach, jak i placówkach przedszkolnych i szkolnych [...] jest obecnie nadpobudliwość, impulsywność oraz zespół nadpobudliwości psychoruchowej określanych skrótem ADHD. Problem ten zaczyna być nie tylko zauważany, ale podejmuje się coraz szersze działania zmierzające do wczesnego objęcia opieką dzieci z tym zespołem, jak również stworzenia im odpowiednich warunków, aby mogły w sposób jak najpełniejszy stać się współuczestnikami życia społecznego.

Książka ta może spełnić to zadanie – poza informacyjnym, teoretycznym został podjęty przez współautorów trud zaprezentowania indywidualnie przedstawionych prób rozwiązań trudności występujących w pracy z dzieckiem z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej, Praktyczna część stanowi istotny wkład w niesienie pomocy nauczycielom, terapeutom i rodzicom w pokonywaniu trudności i wyznaczaniu celów działań wspomagających.

Jestem pewien, iż książka będzie istotnym wkładem z jednej strony w przedstawienie w oparciu o rzetelne opracowania najnowszych i bardzo konkretnych czynników mogących mieć wpływ na występowanie zespołu nadpobudliwości psychoruchowej, z drugiej strony – ukazaniem możliwości i perspektywy praktycznie ukierunkowanej modelowej pracy z dzieckiem i jego rodziną.

Celem rozważań teoretycznych Autorki oraz badań eksperymentalnych jest próba określenia wpływu aktywności estetycznej wprowadzonej do nauczania zintegrowanego, na rozwój dzieci w młodszym wieku szkolnym, a przede wszystkim na ich rozwój twórczy (wyobraźni i myślenia twórczego, aktywności twórczej), estetyczny (wrażliwości estetycznej i zasobu pojęć z dyscyplin artystycznych), społeczny (w zakresie funkcjonowania w zespole).

Podstawy do określenia wartości proponowanej i zastosowanej przez Autorkę formy pracy z dziećmi, stał się trzyletni eksperyment pedagogiczny (zatwierdzony przez MEN), którego efekty zostały zaprezentowane w prezentowanej publikacji. Książka powinna znaleźć adresatów wśród nauczycieli klas I-III, nauczycieli studiujących i zajmujących się innowacjami i eksperymentami oraz studentów kierunków pedagogicznych.

W książce udzielono odpowiedzi na 30 zarzutów wobec koncepcji wolności od wychowania, jej teorii i praktyki, które zostały postawione przez specjalistów od nauk o wychowaniu.

Wobec każdego zacytowanego, obszernego fragmentu tekstu pedagogicznego stawiane są starannie wypracowane amikatywne repliki. Ta ambitna książka została napisana dla naukowej dyskusji wokół wolnej od wychowania koncepcji i skierowana jest zarówno do specjalistów w dziedzinie pedagogiki, jak i zainteresowanych laików. Staje się oczywiste, dlaczego zasada wolnego od wychowania obcowania z dziećmi wymyka się pedagogicznemu myśleniu – musi się wymykać, skoro tak fascynująca jest amikatywna argumentacja. Przed czytelnikiem odkrywane są za pomocą niezliczonych przemyśleń amikatywne niuanse i wzajemne powiązania w 30 parach (krytyka – replika), z których wyłania się pełny obraz postpedagogicznego projektu.

Ostatnimi czasy zauważyć można niewątpliwe wzrost zainteresowania problematyką arteterapii.

Szczególna wartość aplikacyjna publikacji wyraża się głównie w swoistej odpowiedzi na zapotrzebowanie osób bezpośrednio zaangażowanych w wychowanie dzieci ze spektrum autystycznym. Zapotrzebowanie to odnosi się m.in. do wciąż niedostatecznego zakresu upowszechnianej wiedzy na temat autyzmu oraz specyfiki funkcjonowania rodzin z dzieckiem autystycznym.
[z recenzji dr hab. Stanisławy Byry]

The book not only shows how to analyse, research and solve particular problems related primarily to immigrant and refugee children and their families, but – something that comes as a very valuable aspect – points to the need to problematize them and undertake new subjects of research. This aim is achieved through the combination of academically diverse approaches to the problems addressed. The texts collected in the book can certainly serve (also) as an inspiration to improve praxis in the fields that are of interest to the authors of the articles. The monograph under review is an excellent example of how to create a platform for an exchange of thoughts and experience as well as enable mutual learning between students, young academics and experienced scholars representing various fields of science (…). The monograph will contribute to the promotion of a culturally sensitive language which takes into consideration every person’s right to respect one’s dignity, which is an exceptionally important task in the face of the migration crisis (…) It will be received with great interest by various readers, particularly academics –scholars researching global transformations, social problems, cultural diversity, migration, refugeeism, integration practices, the development and adaptation of children and youth as well as adults who need support with regard to their difficult situation. The book will certainly be an important read for the students of teacher training studies, teachers as well as education policy makers who design educational reforms.

From the scientific review by Prof. Joanna Madalińska-Michalak


The three chapters that structure the unique contributions of scientists form different parts of Europe, Turkey and Russia qualify in its entirety for a methodically and practically deep concern for all children. The national and global specifics are represented in terms of pedagogical and psychological questions, concepts and historical background analysis. The researchers are especially comprehensive in giving valuable information about children’s ways of experiencing social and political structures that are connected to their subjectivity and agency. (…) The sensitivity necessary to create a representation of hidden and unseen situations children are facing in different societies is impressing. The author’s approaches are singular and specific according to the challenges they recognize as their part of the processes and dynamics – politically, culturally and especially inter-culturally – to include children’s lives into the consciousness of our contemporary reality. (…) The publication offers suggestions to improve the quality of discourse and practice in the name of all children and their interests.

From the scientific review by Prof. Claudia Maier-Höfer